وبسایت منطقه ویژه اقتصادی سبزوار نوشت:

ساخت تسبیح تمام نقره توسط هنرمند طلاساز سبزواری

در روزگاری که اکثر هنرها و صنایع دستی دیرینه کشورمان، در مصاف با تولیدات انبوه کارخانه های صنعتی، یک به یک در حال فراموشی و تعطیلی هستند، اما هنوز هم در گوشه و کنار شهر می توان افراد عاشقی را پیدا کرد که با علاقه ای خاص و سخت کوشی و صبری فراوان و با بهره گیری از دستان هنرمند و ذوق سرشار ، به خلق محصولات ارزشمندی می پردازند که می توان در یک کلام گفت مهمترین ویژگی این آثار وجود روح زندگی و عاطفه انسانی در آن هاست.

محصولاتی که به واسطه مدت زمان طولانی ای که تولید اکثر آن ها به طول انجامیده خاطرات لحظات تلخ و شیرین زندگی یک هنرمند را در خود دارند. خاطرات روزها و شب هایی که فرد هنرمند یا پیشه ور خوش ذوق دقایق و ثانیه های زندگیش را به پای آن گذاشته، ذهنش را متمرکز کرده، نور چشمش را ریخته ، پرنده خلاقیتش را در آسمان ذوق و سلیقه به پرواز درآورده و ظرافت انگشتانش را به کار گرفته تا اثری تولید کند که شاید حجم و وزن اندکی داشته باشد اما بهای بخشی از زندگی او را در خود دارد.

یکی از این پیشه وران هنرمند که سال هاست در کارگاه دنج و بی ریای خود، به کار حفظ و استمرار یکی از هنرهای دستی در شهر سبزوار پرداخته است، آقای حسن قلعه نوی است. هنرمند طلاسازی که هرچند عنوان شغلی دهن پرکنی دارد، اما چون کار طلاسازی را به عنوان یک هنردستی و نه یک صنعت ماشینی به پیش می برد، برایش چندان شغل پرسود و به قول معروف نان و آب داری محسوب نمی شود. اما آنچه باعث شده این همشهری خوش ذوق در همه این سال ها به شغل طلاسازی به صورت یک هنر دستی ادامه دهد، عشق و  علاقه شخصی به فعالیت های هنری و صنایع دستی است.

با این حال خودش می گوید، اگر سرمایه اولیه مناسبی در اختیار داشته باشد تا کارگاهی بزرگتر و مجهزتر به لوازم موردنیاز و با استخدام چند نیروی کار تازه نفس راه اندازی کند، با توجه به اینکه شغل طلاسازی دستی در سبزوار بسیار اندک است و نقره سازی نیز سال هاست در این شهر تنها توسط او انجام می شود، این سرمایه گذاری می تواند سوددهی بالایی داشته باشد و محصولاتش در سبزوار تبدیل به یک برند شود.

حالا اما حسن قلعه نوی در مغازه ساده و کوچک خود ، تنها با کمک عشقی که به کارش دارد و ذوق و سلیقه هنری و البته با همراهی و حمایت های خوب همسرش به فعالیت ادامه می دهد و امیدوار است که شاید جدیدترین تسبیح زینتی که خودش در مدت 4 ماه از نقره خالص تولید کرده و نقش و نگار زیبایی به آن داده است، با قیمت خوبی به فروش برسد و بدین ترتیب سرمایه ای برای توسعه کارش فراهم آید.

آنچه در ادامه خواهید خواند، مشروح مصاحبه خبرنگار وبسایت منطقه ویژه اقتصادی سبزوار با حسن قلعه نوی است که در یکی از بعد از ظهرهای خرداد 94 در محل مغازه او انجام شده است. مغازه ای با اسم طلاسازی امیر، که در خیابان اسرار (اسرار6) کمی بالاتر از چهارراه بیهق و در داخل کوچه امیری واقع شده و حسن آقا اغلب ایام هفته را در دو شیفت صبح و بعد از ظهر در این مغازه سپری می کند:
 

خودتان را معرفی کنید ؟ از تحصیلاتتان بگویید و بفرمایید ، چند سال است به این حرفه مشغول هستید ؟

•    حسن قلعه نویی متولد 1347 ساکن سبزوار. تا مقطع راهنمایی درس خواندم و بعد از آن به کارهای مختلفی پرداختم ولی اکنون 25 سال است که به شغل طلا سازی مشغول هستم که از این 25 سال، 2 سال شاگرد بودم و 23 سال را برای خودم کارکردم.

استادتان چه کسی بود و از روی آوردن به این کار چه انگیزه ای داشتید ؟

•    از آقای اصغر کوشکی کار را یاد گرفتم که الان در بازار سرپوش مشغول به کار هستند.من از بچگی به مشاغل هنری علاقه داشتم و هنرهای زیادی کار کردم از جمله ویترای ، نقاشی بر روی آینه و...البته بعد از ازدواج بود که به دلیل تشویق های همسرم علاقه مندی من به این حرفه بیشتر شد.
 

وضعیت در آمدی و استقبال در این شغل چگونه است ؟

•    چون کار دست پر هزینه است و گران تر از کارماشینی است استقبال زیادی نمی شود.

چرا وقتی که از لحاظ اقتصادی به صرفه نیز بازهم ادامه می دهید؟

•    چون علاقه عجیبی به این شغل پیدا کرده ام و این تنها کاری است که علاقه زیادی دارم و با دقت زیادی انجام می دهم.همیشه ذهنم به آن مشغول است و هر طرحی که ذهنم می رسد، برای این که دقیق و تمیز از آب در بیاید، ابتدا آن را روی کاغذ می کشم و بعد شروع به ساخت آن می کنم.


این شغل جزو کدام دسته از هنر ها قرار می گیرد ؟
•    در زمره هنر طلا سازی و گاهی هم جواهرسازی محسوب می شود.

طلاسازی با جواهر سازی فرق دارد؟
•    بله کمی با هم فرق دارند. در هنر جواهر سازی کار با نگین است و بیشتر نگین های گران قیمت استفاده می شود و با کار طلا سازی فرق دارد.  کارهایی که با نگین روی آن ها تزیین می شود معمولا جواهر گفته می شود که نگین آن گاهی بسیار با ارزش و گاهی کم ارزش تر است. بستگی به نوع نگین دارد. مثلا نگین الماس داریم و برلیان که در نوع خود گرانتر از نگین های دیگر هستند و جزو جواهر های اصل محسوب می شوند.

در سبزوار آیا به غیر از شما کسانی دیگری هم هستند که این کار را انجام دهند.

•    در حال حاضر نقره کار که فقط بنده هستم، ولی طلاساز باز هم داریم و ضمنا من کار تعمیر طلا و نقره را هم انجام می دهم و بعضی از مغازه هایی که سفارش تعمیر طلا و نقره را می گیرند، آن را برای من می آورند تا تعمیر کنم و آن ها غیرمستقیم به دست مشتری می رسانند.

مشتری های شما بیشتر چه کسانی هستند و در چه سنی جای می گیرند ؟

•    در همه سنین مشتری دارم از پیرزن 80 ساله گرفته تا نوه 20 ساله اش یا کوچک تر از آن. مشتری ها همه رقم هستند مرد و زن هم فرقی نمی کند. ولی در عین حال اکثراً مشتری های مخصوصی دارم. چون هیچ تبلیغات گسترده ای نداشتم و فقط تنها تبلیغات کار من تمیزی و دقت آن است و هرکس که برای اولین بار مشتری من می شود، خودش تبلیغات کار من را برای دوستان و آشنایانش می کند. کارهای من تقریبا در مغازه های طلافروشی شناخته شده است و حتی به گفته خودشان روی کار من تعصب دارند. زیرا روی کیفیت کار، دقت زیادی به خرج می دهم. به طور مثال یک تسیبح زینتی که  اخیراً درست کرده ام، یک مرتبه چون احساس کردم  یکی دو تا از دانه های آن زیبا کار نشده و تمیز از آب در نیامده است، آن را کاملا آب کرده و مجددا ساختم. دلم می خواهد کارم از نظر خودم بدون عیب و نقص باشد. حتی شاید مشتری هیچ وقت متوجه عیب و نقص کار نشود ولی من خودم باید کارم را بپسندم و دقت کامل را داشته باشم که کار خوب و زیبایی تحویل بدهم.


چرا کار طلای دست ساز در طول زمان رو به افول رفته است؟

•     به خاطر هزینه بالای آن. به طور مثال الان گوشواره قالبی و پرسی می آورند که 3 گرم است که تقریبا 350 هزارتومان می شود اما اگر ما همان کار را با دست انجام بدهیم 5 گرم در می آید و سنگین تر می شود و هزینه بالاتری باید دریافت کنیم. اما مردم چندان به این نکته توجه ندارند که کار قالبی دوام کمتری از کار دستی دارد. و اینکه عیار ممکن است فرق کند در حال حاضر بنده درکارم روی طلای 20 عیار کار می کنم که فقط در یزد ،اصفهان و سبزوار درست می کنند که مسلماً از نظر قیمتی با طلای عیار 18 فرق می کند و با طلای 24 عیار هم اصلا نمی شود کار کرد. چون بسیار نرم است و گران در می آید.

چه کارهایی بیشتر انجام می دهید در اینجا ؟

•    در این مغازه کار نقره سازی و جواهر سازی انجام می دهیم و کارهای تعمیراتی چون درست کردن مروارید وهمچنین کار طلا هم انجام می دهیم اما به این شکل که طلای شکسته را آب می کنیم (به صورت مایع در می آوریم)و بعد نازک می کنیم و روی آن کار انجام می دهیم.


آیا در حال حاضر افراد علاقه مند برای یاد گیری این هنر به شما مراجعه می کنند ؟

•    بله، ولی از نظر اقتصادی برایشان به صرفه نیست و هر کسی حاضر نمی شود که این کار را در مقابل مبالغ زیاد آموزش ببیند. چرا که برای یادگیری آن باید در مرحله اول ، حداقل 100 گرم طلا داشته باشد و نزد صاحب کار به امانت بگذارد. زیرا هنر آموز از همان ابتدا که طبیعتاً هنوز به کار مسلط نیست ممکن است مانند هر کارآموز دیگری در هر شغلی، بارها کار را خراب کند و خساراتی وارد آورد که بدین صورت با 100 گرم طلایی که همان ابتدا به صاحب کار امانت می دهد و در این مدت آن طلا مانند سرمایه در دست صاحب کار مورد استفاده قرار می گیرد، زیان های احتمالی جبران می شود. ضمنا این را هم بگویم که یادگیری این کار بسیار سخت است و زحمت دارد .


خوب حالا لطفا کمی هم درباره تسبیح زینتی زیبایی که ساخته اید حرف بزنیم. ایده این تسبیح چگونه به ذهنتان رسید از کجا آوردید؟ چقدر طول کشید تا ساخته شد؟

•    ایده این تسبیح، سه سال پیش به ذهن من رسید و اولین تسبیح نقره است که با دست ساخته و ملیله کاری شده است. اما در نهایت ساخت آن حدود 4 ماه طول کشید و خیلی دقت و حساسیت رویش به خرج دادم. شاید کل ایران و شاید حتی کل جهان را بگردید مشابه آن را گیر نیاورید و این یک کار تک و آنتیک است.


از چه عیاری برای ساخت این تسبیح نقره استفاده کرده اید ؟
•    نقره عیارهای مختلف دارد. این عیار 95 است. هر چه عیار نقره پایین تر باشد سفت و سخت تر است. نقره مورد نیاز را از سکه های نقره موجود در بازار استخراج کرده ام سکه هایی که در دوران احمد شاه و ناصر الدین شاه بوده است و این اواخر بیشتر در تزیین لباس های محلی برخی زنان روستایی و عشایر به کار می رفته است اما کم کم سوراخ شده یا به هرشکلی آسیب دیده اند و دیگر جنبه عتیقه بودن خود را از دست داده و با قیمت خیلی پایین یعنی برابر با قیمت نقره خام در بازار به فروش می رسند.که این جور نقره ها مورد استفاده درکار من می باشد .


در مدت بیش از 4 ماهی که برای ساخت این تسبیح وقت گذاشتید، اگر می خواستید از همان طلا و جواهرات معمولی با قیمت های کمتر تولید کنید، چه تعداد محصول تولید می کردید.

•    شاید در این مدت می توانستم بیش از 30 مورد محصول دیگر که کم زحمت تر و کم هزینه تر هم باشند، خلق کنم که سریعتر  هم برایشان مشتری پیدا می شود و به فروش می رسند.

آیا قصد فروش تسبیح ساخته شده را دارید ؟

•    بله . حتما. به عتیقه فروشها سفارش کردم که اگر مشتری خوبی پیدا شد به من خبر دهند. چون عتیقه فروش ها بهتر می توانند خریدار را پیدا کنند و پورسانت عتیقه فروش ها را به آنها می دهم.

اگر مستقیما مشتری پیدا کنید بهتر نیست؟

•    خیلی بهتر است. هم برای من هم برای خریدار. زیرا اینطور سودی که باید به یک واسطه برسد، کم می شود و پول بیشتری به من می رسد و پول کمتری از مشتری صرف می شود. ولی چون کسانی که به اینجور چیزهای آنتیک علاقه دارند و می خرند معمولا به سراغ عتیقه فروش ها می روند و خودشان مستقیما بنده یا سایر تولیدکنندگان را نمی شناسند، باید از عتیقه فروش ها یاری بگیریم.

قیمت این تسبیح تمام نقره چه قدر است؟

•    برای این جور کارها که هنرهای دستی است تقریبا هیچ قیمت مشخصی وجود ندارد. بیشتر به توافق فرشنده و خریدار بستگی دارد.

تخمین خودتان از قیمت این تسبیح زینتی تمام نقره چه قدر است؟

•    تخمینا اگر بخواهم بگویم، طبق نظری که یکی از عتیقه فروشان که خودش داوطلب بود تا این تسبیح را از من بخرد، حداقل 6 میلیون تومان بهای این تسبیح است. اما بعضی دوستان می گویند تا مرز 20 میلیون تومان هم جا دارد اگر مشتریانی که واقعا به این کار علاقه دارند پیدا شوند، خیلی بیشتر از این ممکن است هزینه کنند. اما یک عتیقه فروش که قیمت کمتری مثلا در حد 6 میلیون تومان به من اعلام می کند، تا بعدا خودش آن را بالای 10 میلیون و 20 میلیون بفروشد.
 

اگر بتوانید تسبیح را با قیمتی مناسب به فروش برسانید، با پولی که دستتان بیاید چه خواهید کرد؟

•    اگر بتوانم این تسبیح را به قیمت مناسبی بفروشم و یا یک اسپانسری پیدا شود که حاضر شود در این کار سرمایه گذاری کند،  سود حاصل را صرف توسعه کارم خواهم کرد. بعضی وسایل و ابزار مورد نیاز را تهیه می کنم، شاید دستی به سر و روی مغازه بکشم و ویترینی بزنم که تبلیغی برای کار باشد. همچنین مقداری شمش طلا خریداری خواهم کرد و محصولات بیشتری تولید می کنم و به فروش می رسانم.

آیا بیمه اید؟

•    نه . بیمه نیستم. چون  هزینه اش زیاد است خودم را بیمه نکردم.
 

آیا کار شما جزء فعالیت های هنری و یا صنایع دستی محسوب نمی شود که اداره فرهنگ و ارشاداسلامی یا اداره میراث فرهنگی شما را به خاطر آن بیمه کنند؟

•    نه چون در زمره مشاغل لوکس دسته بندی می شود، دولت حق بیمه نمی پردازد برای ما و تازه هزینه بیمه اش یک مقدار هم از بقیه بیشتر است و به همین خاطر نمی توانم خودم را بیمه کنم.البته سال 75 وقتی اولین فرزندم به دنیا آمد یک مدت خودم را بیمه کردم و تا دو سال حق بیمه را پرداخت کردم، اما بعداً دیگر نتوانستم ادامه بدهم.فقط شانس آورده ام یک صاحب مغازه خوب دارم که کرایه زیادی بابت این مغازه از من نمی گیرد.
 

پس از بابت صاحب مغازه شانس آورده اید.

•    واقعا خیلی از این بابت شانس با من یار بوده است. به قول قدیمی ها انسان چشم و دل سیری است و در این چند سال همیشه با من راه آمده است و مبلغ کمتری از قیمت واقعی اجاره را گرفته است از من.

چند فرزند دارید، آیا آن ها علاقه مند هستند حرفه شما را دنبال کنند ؟

•    2 پسر دارم که در حال حاضر یکی دانشجو است و دیگری کلاس چهارم ابتدائی است اگر بحث علاقه مندی باشد بله علاقمند هستند به کار من و مشوقم هستند ولی علاقه ای که به این کار را به عنوان شغل آینده شان نگاه کنند  و خودشان انجام بدهند، ندارند. بهترین و بزرگترین مشوقم همسرم است که واقعا با من همراهی می کند.

همسرتان چگونه در این کار از شما حمایت می کند؟

•    باید بگویم واقعا یکی از خوشبختی های من در زندگی این است که همسرم با من موافق و همراه است. او خودش ذوق هنری دارد و به کارهای من علاقه نشان می دهد. اولین کسی هم که کارهایم را می بیند و درباره اش نظر می دهد اوست. اتفاقا چون محصولات ما اعم از دستبند، گوشواره،  گردنبند و ...عمدتاً مورد استفاده خانم هاست، نظرات همسرم که سلیقه خانم ها را بهتر می داند، بسیار به من کمک می کند. البته همکاری خانمم با بنده تنها به این مقدار خلاصه نمی شود. بلکه بعداً وقتی محصولات تولید می شود، او بهترین بازاریاب هم برای محصولاتمان است و آن ها را در  جمع های زنانه به دوستان و آشنایان نشان می دهد و نظرشان را جلب می کند.


آیا بعد از این تسبیح که ساخته اید، محصول دیگری را در دست ساخت دارید؟

•    در حال حاضر تصمیم به ساخت یک گل سینه دارم که طرحش را در ذهن کشیده و ان شاالله بعد از فروش این تسبیح که سرمایه لازم را به دست بیاورم مشغول ساخت آن خواهم شد.

برای مشاهده گزارش تصویری هم اکنون روی اینجا کلیک کنید.

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

اعظم مسکنی بانوی موفق سبزواری در هنر تولید و آموزش صنایع دستی