مجله اینترنتی اسرارنامه/ هستی کیاست

با توجه به اِزدیاد چالش های محیط زیستی در سال های اخیر، موضوع محیط زیست را به یكی از پُراهمیت ترین نگرانی ها تبدیل کرده است

درهمین خصوص به سراغ یکی ازفعالین محیط زیست سبزوار رفتیم، که در این گفتگو ضمن معرفی سَمن ها و مهمترین كاركردهای آنها از چالش هاومشکلاتشان سخن گفتیم

با سلام خدمت شما، خودتون رو معرفی کنید

سلام، محمد عارفی مهر هستم. دانش آموخته دکتری دامپزشکی، فعال در فیلد حیات وحش و حفاظت، کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست، گرایش حفاظت تنوع زیستی. مدیر عامل مرکز همیاری، تحقیقاتی و بازپروری حیات وحش حکیم.

آقای دکتر درهمین ابتدا  ضمن تعریف واژه سمن برامون بفرمایید هدف از ایجاد تشکل های مردم نهاد (سَمن ها ) چیست ؟

سمن ها یا NGO  ،سازمان های مردمی نهادی هستند که به عنوان یک بازوی کمکی بالفعل و بالقوه، بسته به تخصصی که دارند، در خدمت رفع معضلات هستند. به بیان واضح تر، سَمن ها حلقه های گمشده ی فی مابین ارگان های مختلف هستند.

مثلا سمنی که در اون فعال هستیم، در زمینه امداد و تشخیص و درمان، بازتوانی و رهاسازي گونه های حیات وحش، آگاهی رسانی و آموزش مفاهیم حفاظتی و محیط زیستی، تحقیقات و پژوهش های محیط زیستی و حیات وحش فعالیت دارد. و با به کار گیری پتانسیل های علمی دانشگاه حکیم سبزواری، فعالین میدانی و علاقه مندان، در کنار سازمان محیط زیست، سعی در به حداقل رساندن آسیب های زیست محیطی انسان محور دارد.

درگروه شما چند نفر عضو هستن ؟ چه چیزی باعث شد که تصمیم گرفتید این سَمن  رو راه اندازی کنید؟

سَمن مرکز همیاری، تحقیقاتی، و بازپروری حیات وحش حکیم دارای اعضای موسس و اعضای عادی متشکل از اساتید و هیئت علمی دانشگاه حکیم در رشته های مربوط به محیط زیست و زیست شناسی و همچنین فعالین میدانی، و علاقه مندان و دغدغه مندان محیط زیست است که بسته به تخصص هر یک از اعضا، در شرایطی که نیاز به مداخله علمی یا عملی در خصوص محیط زیست باشد، در  همراهی و همیاری سازمان محیط زیست، برای رفع معضل در تلاش هستند.از انجا که حفاظت از محیط زیست و حفظ پایداری آن که بی شک در آسایش و رفاه زندگی شهری ما انسان ها دخیل است، کاری مشکل و پیچیده و خارج از توان یک سازمان کم بودجه دولتی مثل سازمان محیط زيست است، لذا تعریف حفاظت مشارکتی مطرح می شود که در آن از پتانسیل ها و کمک تک تک شهروندان به صورت دغدغه مندانه و وظیفه مند بهره برده می شود.

سمن ها چه تاثیری در رسیدن به اهداف زيست محيطي دارند؟

سمن ها هسته ای کلیدی و پر کاربرد در جهت حفاظت مشارکتی هستند. در واقع سمن ها به عنوان نماینده و تولیتی مردمی جهت همکاری و همیاری با سازمان محیط زیست هستند.

مديريت شهري به چه میزان با سَمن های زيست محيطي درتعامل هست ؟

متاسفانه کارکرد ها، قدرت عمل ها و اهمیت سمن ها زیاد در بین عموم مردم شناخته نیست، از طرفی مدیریت شهری هم آن طور که شایسته و بایسته باشد از پتانسیل های سَمن ها بهره نمی برد.  شاید به جرات بتوان گفت که در حال حاضر مدیریت شهری اطلاع چندانی از فعالیت ها و اقدامات سَمن ها ندارد.

طرح های ابتکاری در راستای آموزش و فرهنگسازی محیط زیستی چه تاثیری در حفاظت از محیط زیست ایفا میکنه؟و آیا شما طرحی رو دراین خصوص ارائه دادید ؟

هر آنچه امروز در معضلات محیط زیستی شاهد آن هستیم، از شکار و تخریب محیط زیست گرفته، تا رنگ کم رنگ اهمیت محیط زیست بین مردم، ناشی از ناآگاهی و فقدان آموزش یا آموزش های ضعیف محیط زیستی هست، مسلما هر فرد آگاه به معنای معضل و مشکل کمتری خواهد بود و هدف اصلی باید بر پایه آگاهی رسانی و آموزش عمومی باشد.

طرح های ابتکاری، بر پایه آگاهی رسانی عمومی و همچنین کمک به احیا محیط زیست، مانند احداث یک مرکز بازتوانی حیات وحش می تواند بسیار در این امر سودمندباشد و یک مرکز بازتوانی حیات وحش که با به کارگیری اعضای متخصص، علاوه بر رفع معضلات محیط زیستی، بتواند محیطی علمی و آموزشی برای عموم شهروندان، دانشجویان، دانش آموزان و کودکان باشد. جزئیات و مزایای مرکز بازتوانی مذکور خود نیازمند یک مصاحبه ی مستقل است.

بله ممنونم ازشما ،مجله اینترنتی اسرارنامه هم دربرنامه های آتی خود  تعاملات رو با سمن ها درحوزه های مختلف بخصوص محیط زیست ادامه می دهد.

در مناطق حفاظت شده محیط زیستی غرب خراسان چه گونه هایی زیست میکنند ؟و چه اقداماتی درخصوص احیای این گونه ها میتواند صورت گیرد ؟

مناطق تحت حفاظت محیط زیستی در ایران شامل مناطق چهارگانه است که بر اساس وسعت، درجه حفاظتی، گونه های جانوری و گیاهی خاص و ... شامل پارک ملی، آثار طبیعی ملی، منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش است. شهرستان سبزوار دارای چهار منطقه تحت حفاظت منطقه شکار ممنوع ریوند که زیستگاه پلنگ ایرانی، قوچ و میش، کل و بز، سمور سنگی، گربه وحشی، رودک، افعی گرزه، مار کبرا و ... است.

منطقه حفاظت شده پروند که زیستگاه کاراکال، گربه شنی، قوچ و میش، کل و بز، زاغ بور ( گونه ی اندمیک ایران) ، افعی شاخدار و ... و همچنین زیستگاه بالقوه یوزپلنگ ایرانی است.

پناهگاه حیات وحش شیر احمد که پشتیبان دومین جمعیت آهوی گواتر دار ایرانی در کنار گونه هایی مثل هوبره، گربه وحشی، کفتار، گرگ و ... است.

و همچنین منطقه شکار ممنوع کمر قلعه.به جرات می توان گفت شهرستان سبزوار به لحاظ غنای و تنوع گونه های حیات وحش، خطه ای پویا و غنی است که این گونه ها میراث طبیعت برای ما و تضمین کننده پایداری محیط زیست ما هستند. لذا حفاظت از آن ها یک وظیفه ی شهروندی است.

در این راستا شهرستان سبزوار می تواند در طرح های محیط زیستی مثل سایت های احیا گونه هایی مثل بالابان که یکی از کمیاب ترین شاهین سانان ایران است، یا هوبره، پیشرو و پیشگام باشد، که یکی‌از پتانسیل های سمن بازتوانی حیات وحش حکیم، اجرا و مدیریت اینچنین طرح هایی باشد.

جناب دکتر عارفی مهر  برای سخن آخر چه حرفی دارید برای ما ؟

سمن بازتوانی حیات وحش حکیم به صورت رسمی و در قالب یک سازمان مردم نهاد از سال ۱۴۰۰ فعالیت خود را شروع کرد و با رزومه ای درخشان و حرفه ای حاصل تلاش تیمی متخصص، در زمینه های مختلفی فعال بوده است که می‌توان به بازتوانی و درمان و رها سازی موفق گونه های حیات وحش و بازگشت موفق آن ها به طبیعت، فعالیت در زمینه کاهش و پیش گیری بیماری های حیات وحش مثل شست و شو و ضدعفونی آبشخور های مناطق، واکسیناسیون دام های اهلی مجاور مناطق، ایجاد آموزش های محیط زیستی برای جوامع محلی، برگزاری تور های علمی حیات وحش برای کودکان بی سرپرست، دانش آموزان و دانشجویان، کمک به تکمیل موزه های حیات وحش، تحقیقات و پژوهش و ثبت گونه های کمتر شناخته شده یا کمیاب و ... فعالیت پویایی داشته است.

اما متاسفانه در تمام این سال ها کمترین حمایت، التفات و توجهی از طرف مدیریت شهری شامل حال ما نشده است. به نحوی که حتی برای نگهداری و تیمار گونه ها هیچ مکان استاندارد و علمی ای در دسترس نداریم و مجبور به نگهداری و تیمار در شرایط صحرایی و با کمترین امکانات هستیم.

بدیهی ست که انجام یک وظیفه ی بزرگ، دستیابی به موفقیت و افزایش کارایی، خارج از توانایی چند فرد دخیل است و مسلما نیازمند التفات و حمایت های مدیریت شهری است.

فی المثل می توان از مسئولان مدیریت شهری پرسید، در خصوص آگاهی رسانی ها و فعالیت های محیط زیستی سمن حکیم آیا اطلاعی از فعالیت ها و اقدامات و تجربیات موفق سمن مذکور دارند یا نه؟

آگاهی بخشی و آموزش از اصلی ترین خروجی سَمن های زیست محیطی به شمار می رود. سمن ها میتوانند هر یك از شهروندان را نسبت به محیط زیست اطراف خود آگاه و حساس سازند.سَمن ها نقشه راه لازم را برای دستیابی به محیط زیستی پایدار و سالم در اختیار دولت ها و مردم قرار می دهند. به عبارت دیگر، نقش هدایت گری سَمن ها و جَلب مُشاركت های مردمی، محیط زیست را به سوی پویایی و سلامت سوق می دهد.تشویق مردم به همیاری و همكاری بیشتر با این نهادها علاوه بر اینكه سرمایه های اجتماعی را جذب می كند، نقش آگاهی بخش به مردم جامعه در برابر محیط زندگی خود دارد.

پایان