اکثر ایرانیان بعد از ظهرهای جمعه را از غمگین ترین و کسالت بارترین ایام هفته می دانند. سبزواری ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اما آن روز، خبری از اندوه معمول بعد از ظهرهای جمعه در میان مردمان دیار سربداران نبود. حداقل در دل آن دسته از منتظرانی که با شوق و احترامی خاص مسیر بیش از 10 کیلومتری گلزارشهدا در جنوب شهر را تا رسیدن به مزارشهدای گمنام در یکی از پارک های شمال شهر سبزوار می پیمودند، هیچ اثری از کسالت و اندوه پیدا نمی شد.

شاید بسیاری از آن ها که این مسیر را پیاده یا سواره طی می کردند، حدس می زدند، مولایشان این جمعه نیز نخواهد آمد، اما حداقل در دل خود خرسند از آن بودند که در کاروان منتظران آن حضرت گام بر می دارند. منتظرانی که در گوشه ای از انزوا به انفعال ننشسته و زانوی غم بغل نگرفته اند، بلکه به صحن علنی جامعه آمده و با راه انداختن کاروانی نمادین اشتیاق خود برای ظهور حضرت ولی عصر(ع) و حمایت و استقبال از ایشان را به نمایش گذاشته اند.

خبرنگار اسرارنامه به همین مناسبت به میان مردم رفت و با تعدادی از آنان و نیز با برخی از مسئولان و فرهیختگان سبزوار به گفتگو پرداخت که درادامه از نظر خواهد گذشت:

صادق جاوید نوجوان متینی است که به همراه تعدادی از دوستانش درکنار خیابان به آهستگی همراه با کاروان استقبال نمادین از امام زمان حرکت می کند و هنگامی که دوستانش برای عکس گرفتن مقابل دوربین اسرارنامه می ایستند، او نیز آنان را همراهی می کند.  اما وقتی با پیشنهاد خبرنگار ما، یک عکس گرفتن ساده به مجالی برای مصاحبه تبدیل می شود، کمی حالت اضطراب در چهره اش پدید می آید، ولی به طور کل از این اتفاق خرسند است و سعی می کند به استرس خود غلبه کند. وقتی هم که دوستان کم سن و سال تر  از خودش در همان ابتدای مصاحبه با منشی سخاوتمندانه مشت های پر از نقل خود را به سمت خبرنگار اسرارنامه می آورند و تعارف می کنند، برای چند ثانیه مصاحبه قطع می شود و او انگار فرصتی برای یک نفس عمیق کشیدن پیدا می کند تا با آمادگی بیشتری دوباره به مصاحبه وارد شود. صادق در ادامه خود را  15 ساله و شاغل در یک حرفه فنی معرفی می کند و در پاسخ به خبرنگار اسرارنامه که از او می پرسد در چه مقطعی و چه مدرسه ای درس می خواند، با کمی تعلل می گوید که دانش آموز نیست!
صادق جاوید درباره این مراسم نیز فقط می گوید: این برنامه برای استقبال از امام زمان است.

نام سربداران هم البته برایش آشناست اما اینطور که پیداست مانند بسیاری دیگر از شرکت کنندگان دراین مراسم نمی داند که پیوند محکمی بین آیین استقبال نمادین از امام زمان(عج) و روش حکومت تاریخی سربداران وجود داشته و بیشتر از آنکه خود چیزی بگوید، توضیحات خبرنگار اسرارنامه را گوش می کند و در نهایت می گوید، چنین برنامه هایی خیلی خوب است و خوشحالم که در سبزوار ما برگزار می شود.

همشهری بعدی که به سراغش می رویم، رضا رشیدی یکی دیگر از شهروندان سبزواری است که خود را تاکسی دار معرفی می کند و  در حالی که کنار بولوارکشاورز ایستاده، عبور کاروان استقبال را تماشا می کند.

او این برنامه را برای احیای آیین امام زمان می داند و می گوید برای دومین سال متوالی در سبزوار برگزار می شود و برای مردم جذاب است و  درنهایت چنین برنامه ای را برای یادآوری و زنده نگاه داشتن ارزش های مهم تشیع مفید می داند.

او نیز این برنامه را بیشتر از جنبه ارتباطش با انتظار ظهور امام زمان(عج) شناخته است و چندان اطلاعی از جنبه های تاریخی دیگر در این آیین ندارد. فقط به گوشش خورده است که اجرای این آیین به سربداران هم مربوط می شود، اما نمی تواند توضیح دقیقی در این زمینه بدهد.

پیشنهاد خاصی هم برای بهتر شدن برنامه در سال های آینده ندارد، فقط دوباره تأکید می کند که به راه افتادن چنین کاروانی در سطح شهر علاوه بر معنویتی که دارد، برای شهروندان جذاب و باعث تنوع است.

*  *  *

علاوه بر آقایان ، خانم ها نیز حضور پررنگی در کاروان دارند، هرچند اکثراً سخت تر راضی به مصاحبه می شوند و اگر هم مصاحبه بکنند، اجازه گرفتن عکس برای انتشار در سایت را نمی دهند

*  *  *

خانم کلاته عربی یکی از بانوانی است که مصاحبه با خبرنگار اسرارنامه را پذیرفت.

او خود را اصالتاً جوینی معرفی می کند که ساکن سبزوار است و می گوید برنامه خیلی خوبی است. یک جور زنده کردن هم سربداران و هم یادآوری امام زمان است و بسیار عالی است. می گوید برای اولین بار است که در این مراسم شرکت میکند اما شنیده که سال های قبل هم برگزار می شده است.

وقتی خبرنگار اسرارنامه از او می پرسد می دانید، دلیل برگزار شدن این برنامه در این موقعیت از سال چیست، می گوید: احتمالا در اعتراض به  گروه داعش و جنگ های اخیر است!

پاسخ خانم کلاته عربی، البته چندان هم بی ربط نبود، چرا که اگر کاروانی از منتظران ظهور مهدی (عج) به راه می افتد بی شک یکی از انتظاراتشان از ظهور برقراری عدل جهان گستر و پایدار الهی در زمین است و چه نیکو است که از برپایی یک کاروان نمادین در بعد از ظهر داغ خردادماهی سبزوار، بتوان به چنین اهداف بزرگ و جهان شمولی اندیشید. اماخبرنگار اسرارنامه برای تکمیل اطلاعات این شهروند سبزواری، توضیحات بیشتری داد و موضوع آیین سنتی استقبال از ظهور امام زمان توسط امرای سربداران را به صورت مختصر بیان کرد و به تاریخ 25 شعبان ششصدو نود و نهمین سالروز قیام سربداران اشاره کرد،  که پی بردن به این اطلاعات با واکنش مثبت  وی و دوست همراهش  مواجه شد.

شهروند بعدی که خبرنگار اسرارنامه برای مصاحبه به سراغش رفت، خانم سالخورده ای بود که معلوم می شد در طول مسیر حس و حال ویژه ای پیدا کرده است. صورتش گُر گرفته بود و مشخص نبود این گر گرفتن از گرمای بعد از ظهر خردادماه ناشی شده یا از حس و حال معنوی که درونش برپا شده بود. شاید هم هردو.

خلاصه درگفتگوی کوتاهی که این بانوی سالخورده با خبرنگار ما داشت، فرصتی پیش نیامد که از او سئوالات معمول را بپرسیم. فقط معلوم شد، از فلکه زند با این کاروان همراه شده بود و حالا در نزدیکی پارک شهدای گمنام با اسرارنامه مصاحبه می کرد. نام و فامیلش عصمت رودسرابی بود و در حالی که دائما بغض در گلویش می شکست، می گفت: مریض است و بیماری قلبی دارد. اما باز هم به عشق امام زمان این همه راه را آمده و می خواهد تا آخر مسیر و رسیدن به زیارت مزارشهدای گمنام ، ادامه دهد.

قلبش با همه رنجوری، سرشار از دعا و آرزوی خیر برای جوانان و سلامتی مردم و ظهور آقا امام زمان بود. بعد از هر دعایی که می کرد، با چنان تأکیدی ان شاءالله می گفت که گویی مطمئن بود همین حالا مرغ آمین بر سرش سایه افکنده و طنین صدایش را به عرش کبریایی می رساند و اجابت دعایش را از درگاه ایزد منان به ارمغان خواهد آورد.

خانم رودسرابی را با همه نیت های خیر، امیدهای زیبا و حس و حال معنویش به ادامه مسیر سپردیم و به سراغ شهروند بعدی رفتیم.

خانم فاطمه جلینی از روستای جلین و ساکن شهر سبزوار همشهری بعدی بود که با خبرنگار اسرارنامه به گفتگو پرداخت.

وی دلیل حضورش را دراین کاروان قدم زدن در راه امام زمان دانست و ابراز امیدواری کرد که خدا فرج آن حضرت را نزدیک کند و سپس به نوبه خود از همه مردم درخواست کرد قدم هایشان را در راه امام زمان بردارند و ان شاالله زیر پرچم آن حضرت هم باشند.

خانم جلینی که شاخه گلی با برچسب یا مهدی در دست داشت تا در انتهای مسیر به مزارشهدای گمنام تقدیم کند، در پاسخ به این سئوال خبرنگار اسرارنامه که می دانید برای چه این برنامه در این موقع از سال برگزار می شود؟ نزدیکی به نیمه شعبان را تنها دلیل برگزاری این برنامه عنوان کرد و درباره سربداران و ارتباطشان با برگزاری این آیین اطلاعات زیادی نداشت.

شهروند بعدی آقای شیوایی فر کارمند بانک ملی بود که به همراه همسر و فرزندش در این کاروان حضور پیدا کرده بود.

شیوایی فر هدفش از شرکت در این برنامه را استقبال از امام زمان عنوان کرد و گفت: اطلاعاتش درباره این مراسم و دلایل برگزاریش را از بنرهایی که در سطح شهر نصب شده، به دست آورده است.

آقای شیوایی فر تا حدودی از اینکه این مراسم، از آیین های سنتی سربداران بوده است، با خبر بود و کیفیت برگزاری برنامه را خوب ارزیابی کرد و در پاسخ به سئوال خبرنگار اسرارنامه گفت: اگر این برنامه هرسال ادامه پیدا کند و تبلیغات موثری برای آن بشود، می تواند به معرفی شهر سبزوار و رونق گردشگری در این شهر کمک کند.

همشهری بعدی که به مصاحبه با خبرنگار اسرارنامه علاقه نشان داد، در حالی که کودک کنجکاوی را در آغوش داشت ، خود را محمد قارزی بازنشسته آموزش و پرورش و دارای کارشناسی مشاوره معرفی کرد.

او دلیل حضور خود در این برنامه را یک وظیفه شرعی دانست و گفت به همراه خانواده در این برنامه شرکت کرده است.

قارزی از ارتباط برگزاری این آیین با سربداران اطلاعاتی داشت، اما بیشتر به بعد معنوی و مذهبی این مراسم متمرکز بود و گفت اینگونه برنامه ها برای جامعه بسیار مفید است و ضمن اینکه برای کودکان جذاب و هیجان برانگیز است، جوانان و بزرگسالان زیادی را نیز با خود همراه می کند و ساعات و لحظاتی شاد و معنوی برای شهروندان ایجاد می کند و سپس ابراز امیدواری کرد که شاهد استمرار برگزاری چنین آیینی باشیم.

پس از گفتگو با آقای قارزی ، نوبت به مجید خسروی از هنرمندان تئاتر سبزوار رسید که از جمله کسانی بود که نه تنها در کاروان استقبال نمادین از امام زمان حضور داشت بلکه یکی از پرچمداران و مشارکت کنندگان فعال در این کاروان بود.

او که با نوعی معلولیت حرکتی و کلامی درگیر است، اما با تلاش و پشتکار خستگی ناپذیر، از پس مشکلاتش برآمده و هم اکنون در زمره هنرمندان افتخارآفرین تئاتر معلولان سبزوار قرار دارد، در این کاروان نیز بدون معطلی تمام مسیر را پیمود و در انتها با خبرنگار اسرارنامه به گفتگو پرداخت.

وی دلیل حضورش در این کاروان را عشق امام زمان عنوان کرد و گفت با اینکه از همان ابتدای میسر در آرامستان جنوب شهر با این کاروان  همراه بوده، طولانی بودن مسیر را چندان حس نکرده، طوری که انگار فقط یک کیلومتر راه را پیموده است.

خسروی می گفت از طریق آقای گودآسیایی یکی دیگر از فعالان تئاتر سبزوار از این کاروان با خبر شده و به آن پیوسته و اکنون حس غرور از شرکت در این آیین مذهبی و فرهنگی را دارد.

*  *  *

قاسم دارینی مدیر روابط عمومی شهرداری سبزوار نیز گفتگویی کوتاه با خبرنگار اسرارنامه داشت.

او دلیل اینکه چرا امسال برپایی آیین استقبال نمادین از امام زمان (عج) به یک جمعه بعد از نیمه شعبان موکول شده است، را پیشنهادی دانست که سال گذشته برخی از اصحاب رسانه به شهرداری داده و خواسته بودند جهت کاهش تراکم همه برنامه های شاد و معنوی فقط در یک روز خاص(نیمه شعبان) و همچنین جهت نزدیک تر شدن به زمان سالروز قیام سربداران در 25 شعبان در سال های آینده این برنامه چند روز بعد از عبد نیمه شعبان برگزار شود و بنابراین امسال شهرداری تصمیم گرفته است، این مراسم را در چنین روزی برگزار کند.

قاسم دارینی که در اواسط مصاحبه ناگهان فرصت را غنیمت شمرده  و از شدت خستگی بر روی یک سکو نشست، گفت: از صبح رنگ زمین را ندیده است.

 اما براساس مشاهده خبرنگار اسرارنامه، خستگی باعث نشد، حواس مدیرروابط عمومی شهرداری به همه جزئیات برنامه نباشد، طوری که حتی چند مرتبه به خبرنگاران و عکاسانی که تشنه شده بودند، بطری های آب خنک را می رساند.

دارینی یک ویژگی خوب دیگر در این مراسم را استفاده از توان ظرفیت های بومی عنوان کرد و گفت تمام کسانی که در این کاروان حضور دارند از نغمه سرایان و مداحان و نوازندگان دف و طبل و نی تا سوارکاران اسب و شتر همگی هنرمندان و ورزشکاران سبزواری هستند و خوشبختانه جهت حمایت از توانمندی های موجود در مجموعه شهرستان، از هیچ هنرمند غیرسبزواری در این برنامه استفاده نشده و بودجه ای صرف نشده است.

مهدی مقصودی رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر سبزوار، شهروند بعدی بود که با خبرنگار اسرارنامه مصاحبه کرد.

او ترجیح داده بود در آن بعد از ظهر گرم خردادماهی ، با لباسی نیمه رسمی و بدون کت در جمع مشایعت کنندگان کاروان حضور یابد.

اتفاقا بد هم نبود. حتی خوب هم هست که در محافلی که رسمیت اداری ندارد،  مسئولان شهری پوسته خشک و رسمی همیشگی را بشکنند و با پوششی خودمانی تر حضور یابند.

مقصودی در مصاحبه با خبرنگار ما مهمترین امتیاز این برنامه را استمرار یافتنش برای دومین سال متوالی عنوان کرد و گفت: بی شک هر برنامه ای کم و کاستی هایی دارد،اما همین که شهرداری نشان داده است برای ادامه اجرای سالانه این آیین مصمم است، خود گامی مهم است.

او نیز به سبزواری بودن تمام هنرمندانی که امسال دراین کاروان به کار گرفته شده اند به عنوان یک حسن اشاره کرد و سپس گفت: البته برگزاری چنین آیین هایی از سوی برخی همشهریان با انتقاداتی مواجه می شود که باید مجموعه شهرداری با توجه به انتقادات سعی کند هرسال کیفیت کار را طوری بالا ببرد که نگرانی هایی که ممکن است برای بعضی عزیزان به وجود بیاید، مرتفع شود.

مقصودی یکی از نگرانی ها را از برگزاری چنین برنامه هایی، خطر دخیل شدن برخی خرافات در آن دانست و گفت بارها به دوستان گفته ام که باید مراقب باشیم تا مراسم مذهبی به سمت خرافه گرایی نرود.

وی سپس به ظرفیت بالایی که موسیقی سریال سربداران اثر فرهاد فخرالدینی دارد، اشاره کرد و گفت: به دوستان پیشنهاد کرده بودم این موسیقی زیبا و فاخر را که از زیباترین موسیقی های سریال های ایرانی است و حتی ماندگاری آن از خود سریال هم بیشتر شده، حتما در طول حرکت این کاروان پخش کنند و بدین ترتیب اجازه بدهند جنبه های هنری برنامه نیز افزایش پیدا کند اما ظاهراً این موسیقی در طول مسیر کمتر پخش شده است.

مقصودی در ادامه تأکید کرد: با وجود همه کم و کاستی هایی که ممکن است چنین برنامه ای در سال های اولیه اجرا داشته باشد، اما نمی توان از برگزاری آن صرف نظر کرد، چرا که به مرور می توان با استفاده از تجربیات سال های اول و توجه به نظر منتقدان، ایرادهای آن را برطرف کرد و در سال های بعد این برنامه را به حدی از انسجام و زیبایی رساند که خودش به زمینه ای برای جذب گردشگران فرهنگی و مذهبی به سبزوار در چنین روزی منجر شود.

مصاحبه مهدی مقصودی در این زمینه مفصل بود و اسرارنامه در روزهای آینده به صورت مستقلی به انتشار متن کامل آن خواهد پرداخت.

دکتر محمودرضا سلیمانی آخرین مصاحبه شونده ای بود که خبرنگار اسرارنامه در جایگاه یک کارشناس تاریخ و میراث فرهنگی سبزار به سراغ وی رفت و هرچند حرف درباره آیین نمادین استقبال از امام زمان با قدمت حدوداً هفتصدساله در دارالمومنین سبزوار بسیار بود، اما در آن مجال محدود، دکتر سلیمانی توضیحاتی اجمالی ارائه داد و گفت: امیران سربداران که هرجمعه با نگاه داشتن یک اسب زین کرده در ارتفاعات شهر و اعلام آمادگی برای حمایت از امام زمان(عج) در صورت ظهور، یکی از جلوه های فرهنگ انتظار را در دوران حکومت خود به نمایش گذاشتند،  در ساختار سیاسی حکومتشان نیز بر این فرهنگ اعتقاد داشتند.

سلیمانی افزود: تشکیل دهندگان سربداران با باور به وجود عدالت در جهان و وجود کسی که پاسدار و برقرار کننده عدل الهی در زمین است، قیام تاریخ ساز خود را  پایه گذاری کرده و علیه ظلم و جور مغولان ایستادگی نمودند و به موفقیت های خوبی هم دست یافتند تا اولین حکومت شیعه 12 امامی را به روشی غیرسلطنتی در ایران تأسیس کنند.

وی ادامه داد: بر همین اساس، سربداران در طول حکومت 50 ساله خود، به تدریج آیین نمادین استقبال از ظهور مهدی موعود (عج) را به عنوان آخرین و بزرگترین برپا کننده حکومت عدل الهی در زمین شکل دادند تا به نوعی مشروعیت حرکت آزادی خواهانه و عدالت جویانه خود را با پیروی و محبت نسبت به ولی عصر(عج) تضمین نموده و دائما این اصل مهم را برای خود و پیروانشان یادآوری نمایند.

دکتر سلیمانی سپس گفت: سبزوار، در سال های اخیر که در آستانه هفتصدمین سالروز قیام سربداران قرار گرفته ، بر آن شده است تا مجدداً این آیین پرمعنا و ارزشمند تاریخی را احیا کرده و ان شاالله تلاش خواهیم کرد تا این آیین، در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت برسد.

*  *  *

 سرانجام دومین آیین استقبال نمادین از امام زمان(عج) در دارالمومنین سبزوار، بعد از ظهر جمعه گذشته، در حالی پس از سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین حسین پور به پایان رسید که منتظران ظهور آن حضرت، نماز مغرب و عشا را در جوار بارگاه ملکوتی 5 شهید گمنام دوران دفاع مقدس، به جماعت اقامه کردند.

در پایان باید گفت، اکثر مردم شرکت کننده در مراسم که اتفاقا با شور و شوق خاصی هم کاروان استقبال نمادین را دنبال می کردند، اطلاعات کاملی از چرایی و چگونگی شکل گیری چنین مراسمی در سبزوار نداشتند و فقط به یک جمله کلی استقبال از امام زمان، اکتفا می کردند.

بنابراین به نظر می رسد، برگزارکنندگان چنین برنامه ای باید در سال های آینده، ضمن استمرار احیای این آیین ارزشمند تاریخی، باید زمان بیشتری را برای تبیین مبانی و توضیح و تشریح دلایل برپایی چنین مراسمی اختصاص دهند. در همین راستا، چاپ بروشور، تولید فیلم یا انیمیشن، تئاتر و استفاده از ظرفیت رسانه های محلی برای اطلاع رسانی دقیق تر و بیشتر، می تواند پیشنهادات خوبی برای افزایش اطلاعات عمومی مردم از چنین آیین هایی باشد.

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

آیین نمادین استقبال از امام زمان(عج) در سبزوار احیا شد