در قلب شهر سبزوار درست در شلوغ ترین نقاط ترافیکی دیار سربداران که اصلی ترین بازارهای تجاری و اقتصادی غرب خراسان اطراف آن را احاطه کرده اند، کوچه ومحله ای وجود دارد که سالهاست در حصاری از کم توجهی و بی عدالتی های اجتماعی غرق شده و روز به روز فاصله بیشتری بین ساکنان آن محله با سایر مردم شهر به وجود می آید.

 

با ارائه این مشخصات چندان سخت نیست که همه سبزواری ها و یا کسانی که مدتی در سبزوار زندگی و رفت و آمد کرده اند، به یاد کوچه غربت ها و یا کوی گلستان بیافتند. کوچه ای که در خاطرات خود، موارد بی شماری از وعده و وعیدهای مسئولان شهرستان و استان را به یاد می آورد که دلخوشی حل مشکلات آن را داده اند اما هربار همه این  وعده ها کمتر عملی شده است.

 

این بار اما اهالی کوی گلستان در شرف میزبانی  از برنامه ای هستند که برگزار کنندگان این برنامه صریحاً اعلام کرده اند هدفشان رفع مشکلات آن ها نیست، بلکه فقط بیشتر دیده شدن معضلات کوی گلستان و برقراری ارتباطی بهتر بین اهالی این محله و سایر شهروندان سبزواری است تا در آینده زمینه حل مشکلات این محله با همکاری خود اهالی فراهم آید.

 

«کیچَه» عنوان همایشی دو روزه در همین زمینه است که اول و دوم اردیبهشت ماه سال جاری برگزار می شود تا فرصتی فراهم آورد که شهروندان سبزواری یک بار دیگر از زاویه ای جدید به کوی گلستان بنگرند و بعضی ذهنیت های اشتباه گذشته را اصلاح نموده و در کنار معضلات محله کوی گلستان با بعضی هنرها و توانمندی های قابل احترام اهالی این محله نیز بهتر از گذشته آشنا شوند.

 

توضیحات بیشتر درباره همایش کیچَه و بخش های جانبی آن بعد از ظهر یکشنبه روز هشتم فروردین در نشست خبری برگزارکنندگان همایش کیچه با اصحاب رسانه سبزوار مطرح شد.

 

 

غریبه نه! شهروندان اصیل سبزوار

در این نشست، مسعود پسندیده مسئول کمیسیون گردشگری شورای شهر سبزوار گفت:اهالی کوی گلستان با عناوینی مثل غیرشمارها یا غربت ها از حدود 700 سال قبل تا کنون در یکی از محلات مرغوب در مرکز شهر سبزوار ساکن هستند و متأسفانه برخلاف روال معمول که وقتی یک قومی وارد، جامعه جدیدی می شوند، پس از مدتی از طریق ازدواج و یا مهاجرت های درون شهری، در آن جامعه حل می شوند، این مهاجران 700 ساله که اکنون خود پس از قرن ها استقرار در سبزوار حق صاحب خانگی پیدا کرده اند، هنوز در مردم سبزوار حل نشده اند و در محله سکونتشان محصور باقی مانده اند.

 

وی ادامه داد: عده ای از کسانی که خواستار برطرف شدن معضلات کوی گلستان هستند به صورت ناجوانمردانه ای می گویند: چرا قلب شهر را که می توانست به مجتمع تجاری خوبی تبدیل شود، داده اید دست اهالی کوی گلستان؟ این عده می گویند باید اهالی کوی گلستان را از آنجا بیرون بیاوریم و در سطح شهر پخش کنیم و زمین هایشان را خریداری کنیم و آن محله را پس از بازسازی به مراکز خرید و تجاری تبدیل کنیم؟ و این رویکرد حدود   به 10 سال قبل بین مسئولان شهری خیلی رواج داشت.در حالی که زمین محله کوی گلستان به صورت آبا و اجدادی متعلق به ساکنان آن است.

 

 

نفی تصمیمات گذشته درباره کوی گلستان / اینجا خانه آن هاست

عضو شورای شهر سبزوار سپس گفت: مدیریت شهری سبزوار حالا دیگر تصمیمات قبلی را دنبال نمی کند و ما نمی خواهیم اهالی کوی گلستان را از آنجا به هرجای دیگری کوچ دهیم. زیرا نگاهمان این است که آن ها شهروندان رسمی سبزوار هستند و حتی از بسیاری از سبزواری های دیگر سبزواری ترند چرا که به طور مثال پدر خود بنده سال 42 از روستای ساروق به سبزوار آمده و در اینجا ساکن شده است و بسیاری دیگر از سبزواری های امروزی نیز به همین شکل در دهه های اخیر از شهرها و روستاهای کوچکتر به این شهر مهاجرت کرده اند، اما اهالی کوی گلستان هفتصد سال است که در این محله ساکنند و در شناسنامه همه آن حوزه یک شهرستان سبزوار ثبت شده است.

 

وی سپس اظهار داشت: ما نمی خواهیم دچار افراط و تفریط شویم. یعنی از یک طرف بگوییم این ها از آنجا بروند و محله تخریب و بازسازی شود یا برعکس بگوییم کوی گلستان اصلا باید دست نخورده به همین شکل باقی بماند . سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری نیز چند سالی است خیلی نسبت به این محله دقیق شده و مخصوصا در کمیته بازآفرینی شهری هم تصمیمات خوبی برای آنجا گرفته شده است و همه مسئولان درگیر این کار هستند.

 

 

خسته از وعده های تکراری

مسعود پسندیده در ادامه این نشست گفت: اگر از اهالی کوی گلستان بپرسید انتظارات شما از مسئولان چیست؟ به عنوان اولین پاسخ خواهند گفت: لطفا دیگر شعار ندهید. همیشه مسئولان می آیند می گویند ما می خواهیم اینجا یک سری کارها بکنیم ولی نمی کنند.

 

وی افزود: اهالی این کوی بعضاً اعتراض می کنند که امکانات شهری ما به اندازه دیگر مناطق سبزوار نیست. همچنین فقر موجود در محله نیز باعث شده انتظار اهالی کوی نسبت به بقیه شهروندان سبزواری بیشتر شود. مثلا بعضی از اهالی حتی خواستار آن هستند که قبض آب و برق وگازشان توسط مسئولان پرداخته شود.

 

عضو شورای شهر سبزوار همچنین اظهار داشت: به خاطر همه کم کاری هایی که تا کنون درحق کوی گلستان شده است، دانشجویان دانشگاه حکیم سبزواری چند وقت قبل به این موضوع ورود پیدا کردند و با زبانی تند از مسئولان خواستند که عدالت اجتماعی را در این محله برقرار کنند.

 

وی اما اظهار داشت: کوی گلستان 8 هکتار وسعت و 5 هزارنفر ساکن دارد و بنابراین هیچ مسئولی نمی تواند مشکلات آنجا را در یک بازه زمانی کوتاه برطرف کند. اما ممکن است بتوانیم با توجه بیشتر به این محله و نشان دادن مشکلات و نیز توانمندی های ساکنان آن زمینه سازی برای رفع تدریجی مشکلات این محله را داشته باشیم.

 

 

لزوم نگاه گردشگری به کوی گلستان

رئیس کمیسیون گردشگری شورای شهر سبزوار افزود: در کنار بحث عدالت اجتماعی که باید حتما رعایت شود، موضوع دیگر نگاه گردشگری به محله کوی گلستان است.

 

وی افزود: برای بهترین میهمان های غیر سبزواری وقتی می خواهیم یک پیشنهاد خوب در حوزه گردشگری داشته باشیم آن ها را به کوی گلستان می بریم و استقبال زیادی هم می کنند. 

 

پسندیده به طور مثال گفت: دکتر روستا که الان منصبشان در وزارت راه و شهرسازی در خاطرم نیست، وقتی به کوی گلستان آمدند گفتند من احساس می کنم دارم در آمریکای لاتین قدم می زنم و سپس شروع به عکاسی با موبایل خود از این محله کرد. 

 

هادی ساعی می گفت کاش من را نمی شناختند و اینجا 4 ساعت توقف می کردم و یا احمد مسجد جامعی آنجا شروع کرد به آهنگری و خراطی.

 

وی افزود: ما لیدرهای همایش باستان شناسی تپه باستانی سبزوار را که از شهرهای مختلف آمده بودند، وقتی به کوی گلستان بردیم، بسیار ذوق زده شدند. و این نشان می دهد وقتی کسانی از بیرون به مجموعه کوی گلستان نگاه می کنند آن را به عنوان یک موقعیت گردشگری ناب می بینند.

 

 

دلایل جذابیت کوی گلستان برای گردشگران

مسعود پسندیده در ادامه اظهار داشت: شاید جذبه گردشگری کوی گلستان حتی خیلی بیشتر از بعضی از آثار باستانی باشد که در سبزوار داریم، مهمترین دلیلش این است که یک بافت زنده و پویا است . دوم اینکه اهالی کوی گلستان اساتیدی در حوزه هنرهای بدوی هستند.

 

وی در این زمینه توضیح داد: از زمانی که دستگاه های چاپ بنر آمد خطاطی از بین رفت یا با آمدن چاپ لیزر معرق و منبت کاری از بین رفت. با آمدن پرینتر سه بعدی نیز رونق هنر از بین رفت.اما ما بعد از این همه سال هنوز در کوی گلستان سبزوار کسانی را می بینیم که با چکش و آتش و یک تکه آهن ، محصولاتی تولید می کنند که تماماً هنر دست خودشان است و به این هنر بدوی می گویند  که خیلی در اروپا مورد استقبال است.

 

عضو شورای شهر سبزوار تأکید کرد: شاید محصولات اهالی کوی گلستان نظیر چوب تنه قلیان یا چکش و گوشت کوب بسیار ساده باشد ولی به خاطر اینکه هنر دست هستند بسیار ارزشمندند.

 

وی در ادامه افزود: نوع بافت محله و نزدیکی ای که اهالی با هم دارند نیز خود از جذابیت های این محله است. به طوری که بهترین نمونه های صله رحم و همبستگی های شدید خانوادگی و فامیلی را می توان در اهالی کوی گلستان مشاهده کرد. 

 

پسندیده همچنین به طرح ممنوع شدن ساخت چوب بدنه قلیان از سوی دادستانی ، گفت: این ممنوعیت باعث مشکلاتی برای اهالی کوی گلستان شده است زیرا یکی از اصلی ترین تولیدات آن ها که حتی به دیگر کشورها صادر می شد همین چوب بدنه قلیان بود و پس ازاتخاذ این تصمیم بیش از 12 مغازه در محله کوی گلستان بسته شده اند. شرح اظهارات پسندیدده پیرامون این موضوع در خبرهای بعدی اسرارنامه به صورت جداگانه ای منتشر  می شود.

 

 

اصلاح ذهنیت های منفی درباره کوی گلستان

عضو شورای شهر سبزوار در بخش دیگری از این نشست گفت: از قدیم بعضی ذهنیت های منفی درباره کوی گلستان در میان اهالی سبزوار وجود داشته است که باعث ترس بی خود مردم و وارد آوردن اتهامات بی اساس به ساکنان کوی گلستان می شده است و حتی کودکان را از رفتن به کوی گلستان منع می کرده و آن ها را می ترسانده اند.

 

وی افزود: در همایش کیچه دنبال آن هستیم که پای مردم سبزوار به کوی گلستان را باز کنیم و این کوچه را به یکی از محل های رفت و آمد آن ها تبدیل کنیم تا برای ساکنان محل رونق اقتصادی هم ایجاد شود.

 

وی البته تأکید کرد: کوی گلستان البته صد در صد خالی از مشکل نیست و ممکن است بعضی بزه  ها نیز در آن محله به وقوع بپیوندد اما میزان آن در حد معمول است زیرا بالاخره محله ای با 8 هکتار وسعت و 5 هزارنفر جمعیت بالاخره بعضی از مشکلات را نیز دارد.

 

 

اهداف و ساختار همایش کیچه:

مسعود پسندیده درباره همایش کیچه نیز گفت: حل معضلات و مشکلات کوی گلستان جزء اهداف همایش کیچه نیست بلکه فقط پرداختن به این معضلات و معطوف کردن توجهات به آن ها و نیز نشان دادن توانمندی های اهالی کوی گلستان و برقراری روابط عمیق تر بین مردم سبزوار با اهالی این کوی از وظایف همایش کیچه است. در واقع ما فقط قرار است مثل یک ذره بین کوی گلستان را بزرگتر از چیزی که تا الان دیدده می شده نشان داده و درمرکز توجه قرار دهیم.

 

وی درباره برگزار کنندگان این همایش اظهار داشت: در مرحله اول خود مردم کوی گلستان برگزار کننده این برنامه هستند. زیرا این جزء سیاست های مدیریت شهری از جمله شورای شهر و سازمان بهسازی و نوسازی است که معضلات مردم را از بیرون حل نکنند، بلکه آن ها را توانمند کنیم تا خودشان از درون به حل مشکلاتشان بپردازند.

 

وی افزود: کلا همایش کیچه طی روزهای اول و دوم اردیبهشت 94 با حضور حدود 8 سخنران و 4 مسابقه جانبی درحوزه های عکس، فیلم، پوستر و صنایع دستی برگزار خواهد شد.

 

پسندیده همچنین حضور اهالی کوی گلستان در دانشگاه حکیم سبزواری در روز نخست همایش  کیچه و برپایی نمایشگاهی از مشاغل این محله برای نزدیک به 10 هزار دانشجوی دانشگاه حکیم سبزواری را از دیگر برنامه های جانبی همایش کیچه بر شمرد.

 

وی همچنین به وجود بخش ویژه ای برای دانش آموزان هم اشاره کرد که گفت: دانش آموزان هنرستانی که مشغول به تحصیل در رشته های صنایع دستی، عکاسی ، معماری و دیگر رشته های مشابه هستند، نیز آثارشان در مسابقات مختلفی که تدارک دیده ایم، به طور جداگانه و در رده دانش اموزی مورد  بررسی قرار می گیرد و بنابراین شانس بالایی برای موفقیت دارند.

 

عضو شورای شهر سبزوار سپس اظهار داشت:  دبیرخانه همایش کیچه به هیچ عنوان دولتی نیست و با حضور کسانی تشکیل شده که دراین زمینه دغدغه دارند. 

 

وی افزود: همایش های زیادی تا کنون شهرداری یا دانشگاه برگزار کرده اند و کادر دانشگاه و یا کادر شهرداری  به دبیرخانه آن ورود پیدا کرده اند، اما این همایش کاملا به صورت مردمی دارد اتفاق می افتد و نیروهای شهرداری به طور مستقیم دخالتی نخواهند داشت.

 

 

ایده ای که گسترش یافت

دکتر بهرام سیاوش پور سرپرست دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه حکیم سبزواری نیز در این نشست خبری گفت: گروه معماری دانشگاه حکیم سبزواری سوم اردیبهشت هر سال مصادف با روز بزرگداشت شیخ بهایی وروز معمار که البته اخیرا دیگر در تقویم ها به عنوان روز معمار مطرح نمی شود، مراسمی برگزار می کرده است که امسال با توجه به اینکه موضوع کوی گلستان مورد توجه شماری از مردم و مسئولان شهر قرار گرفته و به نظر ما هم موضوع مهمی بود، تصمیم گرفتیم  محوریت مراسم امسال با موضوع کوی گلستان انطبقا پیدا کند.

 

وی افزود: برنامه ای که دانشگاه در این رابطه مد نظر داشت بسیار محدودتر از این بود اما پس از اینکه با شورای شهر در میان گذاشتیم و از جانب آنان استقبال خوبی به عمل آمد، مراسم ابعاد جدیدی پیدا کرد و گسترده تر شد.

 

شهردار سابق سبزوار، سپس اظهار داشت: هدف ما این است که سخنرانانی را بیاوریم که حرفی برای گفتن داشته باشند و مطالبی ارائه کنند که به لحاظ علمی مبانی نظری دانشگاه و مجموعه شهر را تقویت کند تا کسانی که می خوهند در آینده روی کوی گلستان مطالعه کنند بتوانند از نتایج این سخنرانی ها استفاده نمایند. 

 

وی همچنین ابراز امیدواری کرد، در آینده کوی گلستان موضوع پایان نامه های دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد رشته معماری در دانشگاه حکیم سبزواری قرار گیرد.

 

سیاوش پور درباره مسابقاتی که در خلال همایش کیچه برگزار می شود، گفت: در برگزاری این مسابقات دو هدف را دنبال می کنیم: اول اینکه اقشار و هنرمندان آماتور را علاقه مند و با موضوع درگیر کنیم و دوم  اینکه بر اساس آثاری که در این مسابقه به دست ما می رسد، پوسترهایی به دست بیاوریم که اگر در آینده اگر بخواهد کار تبلیغاتی برای کوی گلستان از جمله در زمینه گردشگری انجام دهند از این پوسترها و عکس ها کمک بگیرند. 

 

وی در ادامه: به تاریخچه نوع برخورد با موضوع کوی گلستان اشاره کرد که از تصمیمات برای حذف این محله و تخریب و بازسازی آن تا حفظ بافت کلی آن و ترمیم و احیای کوی را شامل می شود.

 

 

پای درد دل نماینده مردم کوی گلستان

در ادامه این جلسه، حسن سیمایی یکی از سکنه ونیز نماینده اهالی کوی گلستان از کم توجهی ها و کم کاری هایی که در دهه های اخیر در حق مردم این محله صورت گرفته است گلایه کرد.

 

وی گفت: مردم محله کوی گلستان در زمان انقلاب دین خود را ادا کرده اند و هنگام شلوغ شدن خیابان های سبزوار در جریان تظاهراتو حمله نیروهای شاه به تظاهر کنندگان درب منازل کوی گلستان در مرکز شهر به روی انقلابیون گشوده می شده است.

 

وی ادامه داد: علی رغم تصورات منفی که علیه اهالی این محله در میان بعضی از سبزواری ها ایجاد شده است، وقتی مردم سبزوار با ساکنان گلستان رابطه برقرار می کنند، می بینند که آن تصورات صحیح نیست و اهالی کوی گلستان اکثرا مردمان شریف و هنرمندی هستند.

 

سیمایی ابراز امیدواری کرد: انشاالله با برگزاری همایش کیچه زمینه نزدیک تر شدن روابط مردم سبزوار با اهالی کوی گلستان فراهم آید.

 

 

از ترس تبلیغاتی شدن نباید بیکار بنشینیم!

در ادامه جلسه خبرنگاران حاضر سئوالات خود را از پسندیده و سیاوش پور مطرح کردند.

 

یکی از نگرانی های خبرنگاران استفاده تبلیغاتی از برگزاری همایش کیچه توسط عضو شورای شهر یا دانشگاه حکیم سبزواری بود که مسعود پسندیده در پاسخ به این نگرانی گفت: اگر بخواهیم همیشه نگران این باشیم که به کارهایمان برچسب تبلیغاتی بودن بخورد، نمی توانیم هیچ کار مفیدی انجام دهیم.

 

وی افزود: از این ها گذشته اکنون فاصله زیادی تا انتخابات های بعدی داریم و به هرحال باید وظایفمان را انجام دهیم.

 

دکتر سیاوش پور نیز در پاسخ به یکی از خبرنگاران که پرسیده بود سخنران هایی که از خارج از سبزوار به این همایش می آیند، چه قدر روی کوی گلستان مطالعه و تحقیق کرده اند، پاسخ داد: لزوما نباید همه سخنران ها روی خود کوی گلستان مطالعه کرده باشند، بلکه گاهی ممکن است در دیگر نقاط  کشور یا جهان روی پروژه های مشابهی کار کرده باشند که حاصل تحقیقات و مطالعات آن ها به درد کوی گلستان هم بخورد.

 

وی افزود: هرچه سخنران ها بگویند، ما الزاماً قبول و اجرا نمی کنیم. بلکه این حق را داریم که از میان پیشنهادات ارائه شده تنها مواردی را که متناسب با وضعیت کوی  گلستان باشد، انتخاب کنیم.

 

 

وقت آشتی

حتی اگر بعضی از اظهارات مسعود پسندیده یا دیگر برگزار کنندگان همایش کیچه درباره جذابیت های گردشگری کوی گلستان (حداقل درحال حاضر و قبل از احیا و بازآفرینی محله) کمی اغراق آمیز به نظر برسد، اما در این حرف کلی که کوی گلستان نیازمند توجه بیشتری است هیچ شکی نیست. شاید اگر سال های گذشته این گونه توجهات به کوی گلستان می شد به تدریج از قطر دیوار فاصله بین اهالی کوی با سایر شهروندان سبزواری کاسته می شد و در سایه اعتماد و هم فهمی متقابلی  که بین ساکنان محله و سایر سبزواری ها ایجاد می شد، به آهستگی برخی زخم های کوی گلستان مجال درمان می یافت و قابلیت های بالقوه گردشگری این محله به فعل تبدیل می شد تا وقتی از جذابیت کوی گلستان برای بعضی میهمانان غیر سبزواری سخن به میان می آید، برای بعضی شهروندان غیر قابل باور و حتی خنده دار نباشد.

 

به هر روی ، حالا که با این همه سال نادیده گرفتن، سرانجام لزوم توجه بیشتر به محله کوی گلستان مطرح شده و برای این موضوع همایش و مسابقاتی تدارک دیدده شده است، به نظر  می رسد فرصت خوبی است تا مردم دیار سربداران با قلب زخمی شهرشان آشتی کنند و این سرآغاز کارهای بیشتر و پایدار تری برای ارتقاء همه جانبه کیفیت زندگی در یکی از محلات مرکزی شهر سبزوار باشد.