شهر اساطیری سبزوار با قدمتی پنج هزارساله بهترین مقصد مسافران شرق ایران
خراسان را سرزمین خورشید دانسته اند. هرچند این نامگذاری بیشتر به واسطه قرار گرفتن خراسان بر کرانه شرقی ایران زمین بوده است که باعث می شده اولین مکان طلوع خورشید باشد، اما می توان به لحاظ درخشش بی نظیر هر یک از شهرها و مناطق تاریخی این سرزمین کهن در تاریخ افتخارات ایران نیز آن را سرزمین خورشید دانست.
به گزارش مجله اینترنتی اسرارنامه، یکی از شهرهای خراسان که همواره درخششی پرفروغ در عرصه فرهنگ ، تاریخ و تمدن ایران زمین داشته است، بی شک کهن شهر اساطیری سبزوار دیار سربداران است. شهری که خراسان را نمی توان بی نام و نشان آن نوشت و شناخت.
شهری بر بلندای حداقل 5000 هزارسال تاریخ کشف شده که حتی عده ای آن را تا 12000سال نیز تخمین زده اند.(منبع) شهری که رزم رستم و سهراب دو قهرمان نامدار شاهنامه فردوسی در آن به وقوع پیوسته و متعاقباً محل نبرد ایرانیان و تورانیان بوده و مقبره اسطوره ای سهراب پسر رستم در محل باغ ملی این شهر واقع شده است.(منبع)
شهری که میزبان آذربرزین مهر یکی از سه آتشکده اصلی و مهم ایران در عصر ساسانیان بوده است که این نیایشگاه باستانی در دامنه کوه های ریوند(منبع) یا همان رئونت قدیم به معنای دارنده شکوه و جلال واقع شده است.(منبع)
شهری که پس از اسلام نیز کماکان اقتدار و عظمت باستانی خود را حفظ کرده و مدرسه فخریه ، قدیمی ترین مدرسه ایران در آن احداث شد(منبع) و به مرور به یکی از 4 شهر اصلی پایگاه تشیع در ایران تبدیل شد و سرانجام در دوران حکومت تاریخ ساز سربداران به پایتختی این اولین حکومت مردمی شیعه در طول تاریخ ایران برگزیده شد تا در یکی از پرافتخارترین مقاطع تاریخی ایران، در زمره 36 شهر پایتخت کشور قرار گیرد.(منبع) سربداران همان حکومتی که آوازه جوانمردی و ظلم ستیزی آنان در گوش تاریخ پژواکی همیشگی انداخت و امروز به یکی از نمادهای آزادگی در میان ایرانیان تبدیل شده است. تا آنجا که نخستین سریال فاخر تاریخی که توسط صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ساخته شد با نام سریال سربداران به روایت این رویداد با اهمیت تاریخی سبزواری ها اختصاص داشت.(منبع)
همه این چیزها روی همدیگر است که باعث شده سبزوار از گذشته تا امروز به نام هایی نظیر بیهق به معنای بهترین ناحیه ، شهر دیرینه های پایدار ، موزه یادمان های هزاران ساله ، نگین تاریخ و فرهنگ خراسان، دیار سربداران و ... مشهور شود.
در وصف شکوه تاریخی و عظمت فرهنگی و تمدنی سبزوار هرچه بگوییم و بنویسیم کافی نیست. چه رسد به آنکه نباید از زیبایی های طبیعی که فرصت رونق صنعت اکوتوریسم را در سبزوار فراهم می آورد نیز غافل ماند.کویر خاطره انگیز مزینان زادگاه دکتر علی شریعتی ، کویر دولت آباد زادگاه استاد محمود دولت آبادی خالق شاهکار جاودانه «کلیدر» در تاریخ ادبیات ایران ، آبشارهای سربه فلک کشیده بفره که کوهنوردان نیشابوری از آن به عنوان بلندترین آبشارهای شرق ایران یاد می کنند (منبع)، کوه پایه های ریوند ، طبیعت زیبای طبس بهشت طبیعت گردی خراسان(منبع) ، مناطق ییلاقی ششتمد، طبس و بالش آباد که بعضی از آن ها تنها در فاصله 20 کیلومتری سبزوار واقع شده اند بخشی از زیبایی های طبیعی سبزوار برای گردشگران داخلی و خارجی هستند که می توانند این شهر را به بهترین مقصد مسافران شرق ایران تبدیل کنند.
بدین ترتیب می توان با قطعیت گفت، اگر روی معرفی و تبلیغ جاذبه های گردشگری این شهر کاری اساسی صورت بگیرد، به تنهایی برای ایجاد انقلابی در صنعت گردشگری خراسان و ایران کافی است.
در همین راستا خبرگزاری ایرنا به تازگی گزارشی مفصل درباره اماکن گردشگری و تاریخی سبزوار منتشر کرده است که اسرارنامه در ادامه به بازنشر متن کامل این گزارش می پردازد:
سبزوار با قدمتی پنج هزار ساله مسافران تابستانی رابه سوی خود می خواند
سبزوار- ایرنا - سبزوار دیار سربداران ،شهر اندیشه های سترگ و اندیشمندان بزرگ و شهری کهن با قدمت بیش از پنج هزار ساله در انتظار مسافران و گردشگران تابستانی است .
به گزارش خبرنگار ایرنا، شهرستان سبزوار در غرب خراسان رضوی و بعد از داورزن در دروازه ورودی این استان قرار دارد.
این شهرستان از شمال به شهرستان های جوین، جغتای، از جنوب به شهرستان های بردسکن و کاشمر ، از شرق به شهرستان های خوشاب و نیشابور و از غرب به شهرستان داورزن متصل است .
شهرستان سبزوار بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای سه بخش به نام های مرکزی ،روداب و ششتمد است و جوین ، جغتای ، خوشاب و داورزن از بخش های تابعه سابق این شهرستان در سال های اخیر به شهرستان ارتقا یافته اند.
سبزوار، شهرستانی محصور در میان ارتفاعات شمالی و جنوبی است و دارای اقلیم معتدل و در قسمت های جلگه ای با هوای گرم همراه است.
سبزوار در مسیر چندین جاده اصلی و ترانزیتی از قبیل جاده تهران –مشهد ، محور شمال به جنوب یعنی اسفراین – کاشمر و جاده ترانزیتی تهران به قوچان و ... قرار دارد و فرودگاه این شهرستان به عنوان مرز هوایی 24 ساعته فعال است و ریل راه آهن نیز از شمال این شهرستان عبور می کند.
شهرستان سبزوار یکی از شهرستان های بزرگ استان خراسان رضوی است و دارا بودن هرم سنی جوان از ویژگی های این شهرستان است.
محدوده تقریبی شهرستان سبزوار در متون کهن اسلامی ˈبیهقˈ نامیده شده و مشتمل بر دو شهر به نام های ˈخسروگردˈ و ˈسبزوارˈ بوده است.
کهن ترین زیستگاه بررسی شده در شهرستان سبزوار محوطه ای باستانی واقع در مجاورت شهر سبزوار است که سفال های پراکنده بر سطح آن متعلق به پنج تا شش هزار سال قبل است و نقش و کیفیت سفال ها از یک طرف موید ارتقای فرهنگ منطقه و از سوی دیگر نشان دهنده ارتباط فرهنگی ساکنان آن دوران با اقوام متمدن ساکن در ایران مرکزی ،سیستان و آسیای میانه است.
در رابطه با وجه تسمیه سبزوار ،مولف تاریخ بیهق این چنین توضیح می دهد: ˈو گفته اند که سبزوار را ساسویه بن شاپور المک بنا کرد و شاپور آن بود که نیشابور را بنا کرد سبزوار در اصل ساسویه اباد بوده است و گفته اند ابن ساسویه ،یزد خسروجرد بود که خسرو شیرین جوین و خسرو آباد بیهق و خسروجرد را بنا کردˈ.
ابن فندق در معرفی شهر سبزوار این گونه ادامه می دهدˈسبزوار شهری بزرگ شد با انواع درخت میوه و سایه بخش ،پس مردمان این را ˈسابزوارˈ گفتندˈ.
نام سبزوار یا بیهق در کتیبه های کهن دیده نمی شود اما مرحوم ˈحسن پیرنیاˈ در کتاب ارزشمند ˈتاریخ ایران باستانˈ ، جوین و سبزوار را جزو قلمرو پارتیان آورده که قبل از تشکیل دولت اشکانیان توسط پارت ها جزو سرزمین خاصه آنها بوده است.
همچنین گذشته از نقل قول های ˈابن فندقˈ که بنیاد سبزوار را به ساسانیان نسبت داده آثار و شواهد باستانی بررسی شده در این شهرستان اهمیت منطقه را تا مرحله استطاعت داشتن یکی از چهار آتشکده بزرگ ایران زمین تایید کرده و آن بقایای یک چار تاقی سنگی در کوههای ریوند داورزن است که ˈآتشکده آذر برزین مهرˈ پنداشته شده است.
سبزوار در دوران پس از اسلام شاهد حوادث و تهاجمات بی شماری بوده است مهمترین رویداد این ولایت حمله غزها در دوره غزنوی و سلجوقی و پس از آن به سال 617 ه.ق یورش سپاهیان مغول به این ناحیه بود تا اینکه بیداد ایلخانان و دست نشاندگان آنها در اواخر سال 736 ه.ق منجر به قیام سربداران شد.
در بیان سابقه قیام سربداران چنین گفته شده است : مبارزان سبزوار در روستای باشتین داورزن در پی تجاوز و تعدی یک مغول دست به شمشیر برده و او را کشتند و گفتند ˈما خود را بر دار می بینیم ˈ و از آن پس سربدار نامیده شدند.
این شهرستان با جنبش سربداران به عنوان یکی از جنبش های بزرگ آزادیبخش جهان اسلامی که جنبشی ضد ظلم و بی عدالتی و مبتنی بر عقاید شیعی بود شناخته می شود.
جنبش سربداران متشکل از کسانی بود که از ظلم مغولان به ستوه آمده بودند در سال 738 هجری قمری شهر سبزوار که در تصرف مغول بود به دست سربداران باشتین فتح شد و حکومت مغول پس از 120 سال استیلا از بین رفت.
مردم شهرستان سبزوار صد در صد پیرو مذهب شیعه اثنی عشری هستند و شهر سبزوار از جمله نخستین شهرهای شیعه کشور به حساب می آید و در طول تاریخ به عنوان یکی از پایگاههای مذهب شیعه معروف بوده است .
این شهرستان دارای دهها بقعه متبرکه و هزاران موقوفه و رقبه خاص اهل بیت عصمت و طهارت به ویژه امام حسین (ع) است که عشق و علاقه مردم این شهرستان به ائمه معصومین (ع) را نشان می دهد.
شهرستان سبزوار از دیر زمان خاستگاه عرفا ،اندیشمندان و دانشوران صاحب سبک و نام آوری بوده که هرکدام در زمان خود سرآمد عالمان و شهره در علوم مختلف بوده اند و از سبوی دانش و فضلشان شاگردان و مریدان بی شماری جرعه ها نوشیده و بهره ها جسته اند.
نام سبزوار با نام پر افتخار مشاهیر فرزانه ای همچون ابوالفضل بیهقی صاحب تاریخ بیهقی ،ابوالحسن علی بن زید بیهقی یا ابن فندق صاحب کتاب بیهقی ،حاج ملاهادی سبزواری متخلص به اسرار ، ملاواعظ کاشفی ، استاد محمد تقی شریعتی ،دکتر علی شریعتی و دهها اندیشمند دیگر عجین و همراه بوده و از این منظر از جایگاه علمی و فرهنگی ویژه ای قرار دارد.
این دیار همچنین عالمان و فاضلانی اندیشمند همچون فقید عالیقدر حضرت آیت ا...العظمی حاج سید عبدالاعلی سبزواری مرجع بزرگ جهان تشیع ، حاج میرزا فقیه سبزواری ، مرحوم میرزا علی اکبر سیادتی ،سید اسدا...فاضلی ،محقق سبزواری و ابن ابی طیب داشته که از شخصیت های فاضل این شهر هستند.
هم اکنون این خطه نیز مفاخر بسیار دیگری همچون حمید سبزواری و دکتر سید محمد علوی مقدم نام این شهرستان را همچنان سربلند و پر آوازه نگه داشته اند.
شهرستان سبزوار با قدمتی بیش از پنج هزار سال آثار تاریخی و فرهنگی زیادی را در خود جای داده که مهر تاییدی برای پیشینه کهن و غنی آن نیز هست این شهرستان دارای 900 اثر تاریخی و فرهنگی شناسایی شده و بیش از 200 اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی است.
بیشتر آثار تاریخی این شهرستان مساجد و اماکن مذهبی ، آرامگاههای مفاخر و مشاهیر ،کاروانسراها و خانه های قدیمی و ... هستند.
بناهای تاریخی سبزوار دارای قدمت پیش از تاریخ ، قبل و بعد از اسلام و نیز معاصر است که به گفته برخی کارشناسان می تواند به عنوان قطب مهم گردشگری و تفریحی در شرق کشور در آید.
مساجد جامع و پامنار ، بقعه امامزاده یحیی (ع) و امامزاده شعیب (ع)، مدارس علمیه ،کاروانسراهای بین راهی ، بنای مصلای تاریخی ، مناره خسروجرد ، یخدانهای قدیمی ، بازارچه سبزوار و بازار حاج زمان ، کاروانسراهای عربها و حاج فرامرز خان ،آرامگاه مشاهیری همچون حاج ملاهادی سبزواری ، بقراط ، کاشفی و... بخشی از آثار تاریخی و فرهنگی این دیار هستند.
شهرستان سبزوار از بعد توجه به نمادها هم بسیار برجسته است و در آیین هایی که حدود سه تا چهار هزار سال قبل در این شهرستان اجرا می شده نمادهای شاخصی دارد از جمله آیین های دیرینه سبزوار می توان به آیین ˈچاولی چغلˈ یا آیین طلب باران و آئین اسب چوبی اشاره کرد که مراسم نمایش اسب چوبی سبزوار به عنوان نخستین اثر در ردیف میراث معنوی استان به ثبت رسید.
فنون و مشاغل سنتی این شهرستان آهنگری ، نمد مالی ، سفالگری ، خراطی ، رنگرزی سنتی و عطاری بوده که همچنان در گوشه و کنار این شهرستان هر چند برخی به صورت بسیار محدود به چشم می خورد و هنرهایی همچون فرت بافی ، گلیم و پلاس بافی ، قالیبافی و ...هنر دست بانوان این دیار بوده که همگی در موزه مردشناسی سبزوار احیا و در معرض دید قرار گرفته اند.
این شهرستان همچنین طبیعت زیبا و گونه های جانوری و گیاهی ارزشمندی دارد که می تواند میزبان گردشگران طبیعت دوست باشد.
رودخانه کال شور به عنوان یکی از زیستگاه های مهم پرندگان ایران ،رودخانه ها، منطقه گردشگری ششتمد، مناظر طبیعی در شمال سبزوار، طبیعت روستای استاج در بخش روداب سبزوار ، مناطق ارزشمندی همچون پناهگاه حیات وحش شیراحمد ،منطقه حفاظت شده پروند و عرصه های کم نظیری از جمله کوهستان ها و نیز ارتفاعات کوه میش در جنوب این شهرستان گوشه ای از طبیعت زیبای سبزوار هستند که وجود آنها جلوه خاصی به سیمای طبیعی و محیط زیست این شهرستان بخشیده است.
مناطق شیر احمد و پروند سبزوار از مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست در حوزه این شهرستان هستند، ˈپناهگاه حیات وحش شیراحمدˈ که در فاصله پنج کیلومتری شهر سبزوار واقع شده یکی از مهمترین و ارزشمند ترین زیستگاه های آهو در کشور به شمار می آید.
سبزوار در فاصله 230 کیلومتری غرب مشهد مقدس قرار دارد
منبع: خبرگزاری ایرنا
کوچه پس کوچه پیوندها
کلیک کنید: