منطقه سبزوار بزرگ از تنوع طبیعی وجغرافیایی بسیار زیادی برخوردار است.
چنانکه دربعضی ازمناطق می توان بیابان های کویری و حتی شن زارها ودشت های خشک نمک را مشاهده کرد و در بعضی مناطق دیگر ( در محدوده  جنوب جغتای وشمال داورزن) کوه های مرتفعی را دید که در بسیاری از ایام سال سرد و حتی دارای برف هستند. که هریک از این پدیده ها اعم از بیابان ونمک زار یا کوه های سرد و برف گیر به نوبه خود زیبایی و جذابیت های خاص خود را دارند.
اما معمولاً افراد با کوه های سبزوار بزرگ کمتر آشنایی دارند و اگر مثلاً از زیبایی غارهای موجود در کوه های غرب خراسان رضوی با آنها سخن گفته شود، ممکن است ، اصلاً باورشان نشود.
اما یک پژوهش معتبر دانشگاهی که توسط یکی از کارشناسان ارشد جغرافیای طبیعی در سبزوار بزرگ انجام شده است ، به خوبی بسیاری از زیبایی های طبیعی خطه سربداران در زمینه وجودکوه ها و زیبایی های متنوع آن  نشان داده است.
آقای سیدیوسف آزاد فرهنگی بازنشسته سبزواری است که چند سال گذشته پایان نامه کارشناسی ارشد خود را در رشته جغرافیای طبیعی در دانشگاه حکیم سبزواری به موضوع شناخت ومعرفی اکوتوریسم منطقه سبزوار بزرگ  شامل شهرستان های سبزوار ، جوین ، جغتای ، خوشاب ، داورزن ، ششتمد و بخش روداب اختصاص داد.
در بخشی از این پایان نامه پژوهشی با مطلب مفصلی به همراه عکس وتصویر از غارهای منطقه سبزوار بزرگ  آشنا می شویم .
 
اینک درادامه به انتشار این بخش از پایان نامه پژوهششی سیدیوسف آزاد می پردازیم که دروبلاگ اکوتوریسم شهرستان سبزوار نیز انتشار یافته است :

خاطرنشان می شود این پژوهش در چندسال گذشته ، زمانی که هنوز بعضی از بخش های سبزوار به شهرستان های مستقل ارتقاء پیدا نکرده بودند ، انجام شده است.
به همین دلیل در طول این متن از بعضی از شهرستان های فعلی خطه سربداران به صورت بخش نام برده شده است.



 

۱- غار اژدر بید

این غار در ابتدای مسیر دسترسی به آبشار بید در ارتفاع 1680 متری بر دامنه شرقی کوه کمردنگ واقع شده است و در منطقه به غار « اژدر» معروف می باشد.
 

ابعاد دهانه ورودی غار 20/1 در 50/1 می باشد. طول راهروی اصلی غار 6متر و ارتفاع آن در ابتدای دهانه 20/1 می باشد که در انتها به 2 متر می رسد.

از نظر جغرافیایی در جنوب غربی روستای بید و به فاصله 3 کیلومتری از آن قرار دارد و از دو مسیر قابل دسترسی است.

 مسیر اول در ابتدای ورودی روستا با تمایل  به سمت جنوب شرقی از داخل رودخانه بید و از طریق جاده ناهموار و سنگریزه دار می گذرد.

مسیر دوم در جاده اصلی به فاصله 7 کیلومتر مانده به روستای بید و از طریق کلاته مرغزار قابل وصول می باشد. برای کسانی که از سبزوار، عازم منطقه هستند راه دوم سهل الوصول تر است .


 2- غار گسلی پادر

این غار در رشته کوه میش و در دامنه جنوبی کوه سفید در شمال شرقی روستای پادر واقع شده است. مجرای ورودی غار رو به جنوب شرق بوده و از سطح دریا 1700 متر ارتفاع دارد.

غار به صورت یک شکاف گسلی با شیب ملایمی به سمت عمق کوهستان امتداد می یابد که توسط یک راهروی فرعی به سمت شرق کشیده شده است.

به دلیل ریزش سنگها از سقف غار مجرای فرعی آن مسدود شده و عمق نامعلومی دارد ولی می توان با برداشت موانع سنگی به تالار اصلی غاردست یافت.


ابعاد ورودی غار 1 در20/1 متر می باشد که پس از ورود به داخل غارحفره وسیع تری نمایان می گردد.

درفصل بهار به دلیل ذوب برف ازدامنه فوقانی و جریان یافتن آن از روزنه های موجود در سقف، ورود به داخل غار مشکل بوده و برای رسیدن به قسمت انتهای غار باید به صورت خزیده از میان شکافی که در سمت چپ راهروی اصلی قرار دارد گذشت.

در جلو دهلیز انتهایی غار، حفره ای دیده می شود که در فصل بهار پرآب شده و به دلیل پایین بودن دما و تبخیر می تواند مدتها آب را در خود ذخیره کند. راه دسترسی به این غار از طریق روستای پادر با 5/1 ساعت راه پیمایی در مسیر سنگلاخی رودخانه درجهت غرب و به طول 2 کیلومتر امکان پذیراست.

 فاصله  شهر سبزوار تا این روستا 41 کیلومتر می باشد که 32 کیلومتر آن آسفالته و 9 کیلومتربقیه خاکی است .


3- غار آهکی پروند

این غار آهکی در ارتفاع 1400 متری دامنه غربی کوه پروند و در 7 کیلومتری جنوب غربی روستای پروند و 67 کیلومتری جنوب غربی سبزوار واقع شده است.              
                                              

مدخل ورودی غار فاقد راهروی افقی و به شکل چاه  به سمت عمق کوهستان امتداد می یابد. در فاصله 80 متری   از دهانه غار به یک تالار مدور بر می خوریم که آثار انحلال آهک به صورت آستالاگمیت و استالاکتیت به چشم می خورد.

 
 با توجه به این که گروه غار نوردی در سال 1383 با ابزار و تجهیزات کامل موفق به شناسایی تمام بخشهای آن نشده است عمق واقعی غار نامعلوم می باشد.
 

در مجاورت این غار درخت ارس 400 ساله قطوری دیده می شود که از دل سنگلاخهای خشک کوه پروند سر بر آورده است و همانطور که در عکس می بینید  غارنوردان  با باز کردن دستان خود نتوانسته اند قطر آن را مشخص کنند.

 

 4- غار اژدهای رود سراب

این غار در ارتفاع 1600 متری در دامنه جنوب غربی کوه سفید دهستان طبس و در فاصله  2 کیلومتری جنوب روستای رودسراب واقع شده است.                          

              

ورودی اولیه این غار20/4 در30/4 می باشد که بلافاصله به مدخل اصلی به ابعاد50/1 در30/1 متر می رسیم.

 طول راهروی اصلی 15 متر است که در انتها به یک دهلیز فرعی به ارتفاع 5/0 و عرض 7/0 متر با تمایل به سمت جنوب شرقی منتهی  می گردد.

به دلیل قرار گرفتن نامتوازن یک برجستگی سنگی در اطراف دهانة این مدخل ورود به آن بسیار مشکل است.

این غار از نوع گسلی بوده و کف آن ازخاک رسوبی پوشیده شده و با توجه به قرارگرفتن غار در دامنه کم شیب کوه، دسترسی به آن بسیار آسان و علاقه مندان به راحتی قادر به بازدید از این محل می باشند.                        

 
 5- غار دیو عنابستان

این غار در ارتفاع 1500متری دامنه جنوبی کوه زوله در فاصله 2 کیلومتری جنوب غربی روستای عنابستان و40 کیلومتری شمال شرقی شهرستان سبزوار در بخش خوشاب واقع شده است.

مدخل ورودی غار، دهانه ای به ابعاد20/1 در50/1 متر می باشد که به سمت جنوب شرقی تمایل دارد.

             

 در ابتدای غار یک راهرو به ارتفاع 2 متر و طول 17 متر دیده می شود که در انتها به یک دهلیز باریک به ابعاد 50 در 40 سانتیمتر ختم می شود.

با ورود به این بخش از غار به صورت سینه خیز راهروی دیگری نمایان می گردد که در جهت غرب به شرق انشعاب داشته وسپس به یک تالار نسبتا بزرگ به ارتفاع 4 متر می رسد.

 این غار از نوع آهکی بوده و آثار انحلال در همه بخشها به خصوص در دهانه ورودی غار به چشم می خورد. دهانه اصلی به دلیل ورود جریان آب ناشی از ذوب برف در قله کوه زوله به داخل مجرایی که در حکم یک آبراهه عمل می کرده ایجاد شده است. رسیدن به غار مستلزم یک ساعت دامنه نوردی از نوع سخت در ضلع جنوبی کوه زوله می باشد.  


6- مجموعه غارهای جاورتن

سه دهانه غار با مدخلهای جدا ازهم و با منشأ چین خوردگی در ارتفاع 1300 متری  دامنه های شرقی کوه کمرخونی در 2 کیلومتری غرب روستای جاورتن دردهستان دستوران شهرستان جغتای و در فاصله 95 کیلومتری شمال غربی سبزوار واقع شده است.

 درضلع مخالف کوه کمرخونی، کوه بدرالدین قرار دارد که یک غار آهکی با یک راهرو طویل در عمق آن به چشم می خورد.

فرآیند انحلال به صورت آستالاگمیت و استالاکتیت مناظر بدیعی را درانتهای آن ایجاد کرده و به دلیل رطوبت زیاد، برروی دیواره داخلی این غارجلبک روییده است.

عمق این غار نامعلوم و در انتها به چند دهلیز کوچک منتهی می گردد. غارهای سه گانه از نوع چین خوردگی بوده و ارتفاع بزرگترین آنها در مدخل ورودی 2 متر و عمیق ترین بخش این غارها به 15 متر می رسد.

در نزدیکی این غارها و در دامنه غربی ارتفاعات جاورتن درخت ارس کهنسالی دیده می شود که زیبایی خاصی را به منطقه بخشیده است.

      

7- غار لور

غار لور درشمال روستای کلاته سادات دردهستان باشتین از توابع شهرستان داورزن بر دامنه شرقی کوه 2235 متری لور قرارگرفته است.  دهانه ورودی غار که در ارتفاع 2000 متری از سطح دریا قرار دارد و مشرف به دره زیبای بفره  بوده که به صورت یک شکاف گسلی می باشد.

این شکاف مدور با ابعاد 80 سانتیمتر در 1 متر و به صورت افقی با تمایل اندکی به سمت عمق کوه دیده می شود.


با ورود به داخل این شکاف گسلی به یک چاه با شیب بسیار تند 75 درجه بر می خوریم که به طرف عمق کوه امتداد یافته و بدون ابزار و تجهیزات کافی، ورود به داخل غار غیر ممکن و خطرناک است.

چند دهلیز فرعی در اطراف راهروی اصلی غار به چشم می خورند  که به دلیل شیب تند راهرو، امکان توقف و شناسایی آنها بدون تجهیزات کامل امکان پذیر نیست. غار لور از دو مسیر، قابل دسترسی است که بهترین راه وصول از طریق روستای کلاته سادات به سمت کوه لور می باشد.

مسیر دوم از راه خاکستری شملق با کمی تمایل به سمت غرب و به سوی دامنه شرقی کوه لور صورت می گیرد. فاصله غار لور از سبزوار 57 کیلومتر است که 48 کیلومتر آن در مسیر جاده سبزوار به شاهرود آسفالت و 9 کیلومتر باقی مانده در مسیر فرعی به روستای کلاته سادات تا مدخل غار خاکی می باشد .


۸- غار نور اباد

 
 ۹- غار سیاه کوه


پژوهشگر سید یوسف آزاد

منبع : اکوتوریسم شهرستان سبزوار


برای مشاهده تصاویر این غارها تا ساعاتی دیگر به بخش عکس نامه مجله اینترنتی اسرارنامه مراجعه نمایید.


توجه : نظرات مخاطبان برای این مطلب با چند روز تأخیر منتشر خواهد شد.


کوچه پی کوچه پیوندها
کلیک کنید:
نقش کوهستان در توسعه طبیعت گردی منطقه سبزوار