سبزوار از نگاه شخصیت های برجسته علمی، ادبی ، فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی(کلیک کنید)

"سفرنامه خراسان و كرمان"، تاليف غلام‏حسين خان افضل الملك مى‏باشد كه درباره‏ى سفر وى به خراسان، كرمان، وصف شهرها و دهات مابين راه مى‏باشد. وى اين سفرنامه را به زبان فارسى و در يك جلد نگاشته است.

در بسیاری از صفحات این سفرنامه درباره سبزوار و روستاهای اطراف آن سخن به میان آمده است، که در اینجا برای نمونه به چند مورد از توصیفات این سفرنامه درباره سبزوار اشاره می شود:

صفحه 41:
........از مهر حرکت کرده سه فرسخ دیگر راکه بدون آب وآبادانی است رانده دو ساعت ونیم از شب رفته به قریه «ریبد» بروزن زیبد هم صحیح است .اسم قریه ریود در شاهنامه هست .جنگ رستم وسهراب در همین دامنه ریبد واقع شده است ..........
......در سر دو فرسخی قریه «اسدیر» است اصل آن سه دیر بوده است .از قرای بسیار آباد است ومن در سنوات سابقه روزی با حکومت سبزوار در آنجا به سر برده ام .قهوه خانه در جلوی قریه اسدیر موجود است .در سه فرسخی قریهء «خسروجرد» است که بسیار آباد است در قریه خسرو جرد مناره بسیار بلند است که از بیست ذرع بیشتر ارتفاع دارد .این مناره را بسیار خوب ساخته اند از بناهای قبل اسلام است .در سنوات سابقه من ببالای این مناره رفته ام .چنان در نظر دارم که پنجاه وسه پل داشت کله مناره قدری خراب شده که معلوم است سابقا بلند تر از این بوده است .شهر «بیهق» در قدیم در همین محل بوده که مناره وسط شهر بوده است بعد که این شهر خراب شده سبزوار دایر گردیده است .............

صفحه 42 :
صبح شنبه بیست وپنج جمادی الاولی بشهر سبزوار ورود کرده شکر الهی بجا آوردم که باز این شهر را دیدم ودوستان خود را ملاقات میکنم .در خانه جناب جلالتمآب آقای میرزا علیرضا ی مشیرالممالک مستوفی اول دیوان اعلی حاکم سابق نیشابور وجوین و وزیر سابق درالخلافه تهران که در سبزوار وطن خود اول شخص واول خانواده است ورود کردم . ایشان با کمال بشاشت وجه ،طلاقت لسان ،از روی مسرت مقدم  مرا پذیرفتند وبسی از دیدن من مسرور شدند.

صفحه 43:
سبزوار از جمله شهرهایی است که بعد از فتنه چنگیزی {دوباره}احداث شده است.......

صفحه 101:
مدرسه کهنه ای در سبزوار است که معروف به فخریه است ومن آنرا دیده ام واز بناهای فخرالدوله دیلمی است ومن شک دارم که از بناهای او باشد .ت.لیت آن هنوز با سادات بنی المختار است .سادات بنی المختار که در این زمان که دوره هزاروسیصد وبیست ویک هجری است اگر چند نفری در سبزوار باشند که خودشان هم از بی علمی رشته نسب خود را نمی دانند ،ولی عموم طایفه محترم ایشان الآن در بلوک «طبس »که یکی از بلوکات است ساکن شده مشغول رعیتی وزراعت می باشد ......