وبسایت کنگره بین المللی سربداران نوشت: بی شک نگاه به تاریخ نگاهی برای یافتن ردپایی از خود در گذشته است. تاریخ به مثابه ی جاده ای است که از گذشته کشیده می شود و به جایی در آینده می رود. باید دانست که تاریخ تنها انبوهی از داستانها و حوادث واقع شده در گذشته نیست. تاریخ فرایند احضار این حوادث به اکنون است تا هم چهره ی اکنون و هم چهره ی آینده روشن تر و گویاتر شود.

یادداشتی که در این بخش خواهد آمد نوشتاری است که دکتر احمد خواجه ایم” مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری “ از چهره های برجسته ی علمی و فرهنگی این دانشگاه بزرگ شمال شرق کشور به مناسبت ۲۵ شعبان سالروز نهضت سربداران سبزوار برای سایت کنگره ی بین المللی سربداران  نگاشته اند.

در ادامه ، با تشکر فراوان از این استاد ارجمند شما عزیزان را به مطالعه ی این یادداشت نغز و زیبا دعوت می کنیم:


به نام خدا
سرزمین ایران اسلامی از دیر باز تاکنون فراز و نشیب های زیادی را پیموده و کشتی سترگ این مرز و بوم در برابر تند بادهای زیادی ایستادگی کرده است اما بادبان خود را در برابر ایرانیان همواره برافراشته نگه داشته و از کوران و حوادث و توفان وقایع، روسپید و سرافراز خارج گشته است که برای همه ی ایرانیان منشا و مولد عزت و افتخار گشته است .

   از جمله بلاهای خانمان سوز و بلیه های جگر سوز و رویدادهای درس آموزی که بر صفحات ایران نام وآوازه ای قهرمانانه و فروغی جاودانه بر جای گذاشته، هجوم دهشت بار مغول در اوایل قرنی  پرحادثه و بلاخیز و خوی تجاوز این قوم وحشی تبار و ایلغار ددمنشانه اش در آستانه ی قرن هفتم هجری و به تبع آن مقاومت و استقامت قوم ایرانی در برابر تاخت و تاز سبعانه ی چنگیزیان و یزیدیان بوده است .که تقریر یکی از مردم اهل بخارا در باره ی این واقعه را از موجرترین جملات در ادب فارسی دانسته اند.
یکی از بخاراییان که پس از آن واقعه جان سالم به در برده به خراسان گریخته بود؛ چون حال بخارا را از او پرسیدند ، جواب داد
: « آمدند و کندند و سوختند و کشتند و بردند و رفتند»

اما آن چه بیداد مغولان را به هیچ انگاشت و چونان سدی پولادین در مقابل آنان قد برافراشت و از هیج حرکت و مقابله ای در رویارویی با این قوم خونخوار روی نتافت ، قیام مانای سربداران است.

ابتدا در باره ی نام و نامگذاری و وجه تسمیه ی این جنبش بزرگ شیعی و ملی باید به این نکته اشاره کرد که از آن جا که شیخ خلیفه و شیخ حسن جوری که از بنیانگذاران و بزرگان سربداریه اند ، هر دو از علمای برجسته ی اسلامی بوده اند و با ادب عربی نیک آشنا و آگاه به دقایق و لطایف و بزرگان آن و متاسی به فرهنگ اسلامی و شیعی ، این عنوان « سربدار » را باید وام گرفته از نام و شعر دعبل خزاعی شاعر بزرگ شیعی باشند که در باره اش آورده اند :« احمد بن مدبر گوید دعبل را ملاقات کردم به او گفتم در این که به مامون می گویی
انی من القوم الذین سیوفهم
قتلت اخاک و شرفتک بمقعد

{من از قومی هستم که شمشیرهایشان برادرت را کشت و تو را بر تخت مراد نشانید} بی باک ترین مردمانی . گفت ای ابو اسحاق من چهل سال است که چوبه ی دارم را بر دوش می کشم و کسی نمی بینم که مرا برآن به دار کشد » (ایینه وند، ادبیات انقلاب در شیعه،۱/۱۲۲)

به هر روی بیست و پنجم شعبان برابر است با اولین خیزش بزرگ شیعی به زعامت سربداران در قرن هشتم هجری که پس از حدود یکصد و بیست سال سیطره ی مغولان بر ایران ، که فر و فروغ این حماسه از سرزمین سبزوار آغاز گشت .

دلبستگی سبزواریان و دل دادگی شان به تشیع که مولانا، بوبکر را در آن خوار می داند و می خواند
آن جا که می گوید :
سبزوار است این جهان کج مدار 

ما چو بوبکریم در وی خوار و زار

روح حماسی و و غیرت دینی و انگیزه ای دیگری که البته برخاسته از روحیه ی دینی مردم دیندار این سامان است ،زمینه ی بروز و ظهور این قیام سترگ را در چنین شرایط و زمانه ای فراهم ساخت.

دور نمی نماید که که پیشوایان اولیه سربداران با آگاهی به اهمیت ماه شعبان در اسلام و فرهنگ اسلامی و نیز نزدیکی آن با ماه قرب حق رمضان المبارک عالما و عامدا این تاریخ را برای آغاز نهضت خود و علنی کردن آن در هنگام اوج گرفتن ستم و جنایت مغولان برگزیده باشند که نقد و تحلیل آن مجال و مقالی فراتر و گشاده تر می طلبد که اگر عمری و فرصتی باشد بدان نیز خواهیم پرداخت که مشمول باشد برای

اندکی پیش تو گفتم غم دل ترسیدم                 

که دل آزردده شوی ور نه سخن بسیار است

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

چرا قیام سربداران سبزوار در تاریخ ایران مهم است؟