مجله اینترنتی اسرارنامه / عمار علوی: بگذاريد بدون هيچ حاشيه و مقدمه اي به اصل موضوع بپردازيم. سال گذشته که اولين زمزمه هاي برگزاري همايش بين المللي سربداران را شنيديم خوشحال شديم؛ خوشحال از اين که اگر چه هنوز نتوانسته ايم سربداران را در سطح ملي به مردم بشناسانيم، اگر چه نتوانسته ايم روزي به نام سربداران در تقويم کشور ثبت کنيم و اگر چه نتوانسته ايم بنياد ملي سربداران را در شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب برسانيم اما شايد با برگزاري اين همايش، نام سبزوار و سربداران هر چند گذرا براي چند روز مطرح شود. يادمان باشد گفته ايم "همايش بين المللي سربداران"؛ جسارت نباشد و با همه احترامي که براي استادان و دست اندرکاران همايش قائل هستيم، ما يا معناي "بين المللي" را نمي دانيم و يا آن را دست کم و شوخي گرفته ايم. براي اين که دقيق تر سخن گفته باشيم بايد ببينيم چه کرده ايم مگر نه اين که يک سال گذشته است:

1- از زمان برگزاري همايش شروع مي کنيم. چنانکه اعلام شده است اگر قرار باشد "همايش بين المللي سربداران" ارديبهشت 94 برگزار شود عملا 4 ماه ديگر فرصت داريم. طبق روال 15 اسفند تا 15 فروردين عملا کشور تعطيل است و کاري هم انجام نمي شود. 20 روز يا يک ماه آخر هم که به آماده کردن مقدمات برگزاري همايش مي گذرد و نمي شود کار مهم و خاصي کرد. بنابراين عملا 2 ماه و نيم و حداکثر 3 ماه بيشتر فرصت نداريم. سه ماه بيشتر فرصت نيست اما هنوز وارد مرحله اجرايي نشده ايم. هنوز برنامه ها و موضوعات همايش مشخص و اعلام نشده است.

کلي گويي فايده اي ندارد، هنوز خودمان هم دقيق و مشخص نمي دانيم چه مي خواهيم بکنيم. هنوز نمي دانيم همايش صرفا علمي است يا جنبه فرهنگي و هنري هم دارد. هنوز نمي دانيم بخش هاي مختلف همايش چيست. هنوز نمي دانيم همايش بين المللي است يا ملي و يا حتي استاني. براي روشن تر شدن موضوع فقط يک مثال مي آوريم. اگر قرار است همايش بين المللي باشد اعلام محورها و موضوعات همايش در سطح جهاني و تبليغ آن حداقل شش ماه زمان مي برد. چون بايد فراخوان همايش در مراکز علمي و فرهنگي جهان منتشر و تبليغ شود و استادان و پژوهشگران وقت داشته باشند مقالاتي بنويسند. اساسا پژوهشگران خارجي از کجا بايد بدانند که چنين همايشي قرار است برگزار شود؟ بايد اين مقالات بررسي و اعلام نظر شود. بايد از چند ماه قبل از پژوهشگراني که مقالاتشان پذيرفته شده است و يا از مهمانان خارجي دعوت شود تا بتوانند برنامه شان را براي آمدن تنظيم کنند. و قس علي هذا. ما که هنوز هيچ کدام اين کارها را نکرده ايم چگونه مي خواهيم همايش بين المللي برگزار کنيم؟ حالا جالب است که آقاي حدادنيا دبير همايش اواخر آذر گفته بود: "به دبير علمي کنگره ابلاغ کرده ام که بايد مباحث علمي در عالي ترين سطح مورد نظر باشد." آيا در اين فرصت باقي مانده چنين چيزي ممکن است؟ در سه ماه باقي مانده اگر بخواهيم همايش ملي معتبري برگزار کنيم نمي توانيم چه برسد به بين المللي. براي اين است که مي گوييم "بين المللي" بودن را دست کم و شوخي گرفته ايم.
آخرين نشست شوراي سياستگذاري همايش اواخر آذر برگزار شد و باز هم چيزي از داخل آن بيرون نيامد. اگر مي خواستيم واقعا همايش بين المللي برگزار کنيم بايد حداکثر تابستان موضوعات، بخش ها و محورهاي همايش قطعي شده و فراخوان آن را اعلام مي کرديم و الان مقالات همايش -به ويژه بخش خارجي آن- داوري و نهايي شده بود. وقتي همايش بين المللي را باور مي کنيم که هم اکنون در حال ارسال کارت دعوت مهمانان خارجي بوديم نه اين که هنوز فرخوان هم نداده ايم. آيا با اين وضع، باز هم مي توانيم بگوييم "همايش بين المللي سربداران"؟ آيا آوردن اين عنوان شوخي نيست؟ اگر با خودمان رو راست باشيم طبق معمول باز هم دير جنبيديم و فرصت را از دست داده ايم و کاري هم نمي توانيم بکنيم.

2- بودجه مهم ترين مسئله است. قبلا دبير همايش يعني آقاي حدادنيا بودجه همايش را حدود 3 ميليارد تومان برآورد کرده بود و معلوم نيست اين بودجه قرار است از کجا تامين شود. البته آقاي محسني اخيرا اعلام کرد بودجه 3 ميلياردي همايش تامين شده است. باز هم تکرار مي کنيم که ما عملا سه ماه بيشتر فرصت نداريم. به خاطر همين نامشخص بودن بودجه همايش، هنوز نمي دانيم واقعا مي خواهيم همايش بين المللي برگزار کنيم يا ملي و يا حتي استاني و شهرستاني. آقاي حدادنيا در پايان ششمين جلسه شوراي سياستگذاري همايش گفته بود: "اگر بخواهيم در سطح بين الملل اين کار صورت پذيرد بودجه اي ملي ميخواهد که اين بودجه در اختيار دانشگاه قرار ندارد که ضروريست همت و عزم جدي براي تحقق آن و گنجاندن در رديف اعتبارات يکي از وزارتخانه ها به عمل آيد. بنده در مصاحبه اي گفته ام که اگر اين بودجه در اختيار ما قرار بگيرد ظرف مدت يک هفته مجوز کنگره در سطح بين الملل را خواهيم گرفت." مطمئن باشيد هيچ جا چنين بودجه کلان و قلنبه اي نيست که به ما تقديم کنند تا همايش برگزار کنيم آن هم با اين وضع خراب بودجه که همه براي کارهاي عادي شان هم به مشکل برخورده اند. وقتي ما هنوز نمي دانيم بودجه مان چقدر است و از کجا قرار است تامين شود؛ وقتي هنوز نمي دانيم همايش که قرار است برگزار کنيم در چه سطحي است چگونه مي خواهيم کار کنيم و چه کاري مي خواهيم بکنيم؟ راستي قرار نيست که فقط براي دل خوشکنک يک عنوان "بين المللي" يا "ملي" به دم همايش ببنيديم که اگر چنين کنيم خودمان را گول زده ايم.

3- مسئولان به جاي جملات کلي و زيبا، برنامه ارائه کنند.
- احمد برادران: "سربداران برند و يکي از افتخارات مردم ديار سبزوار مي باشد. يکي از اهداف پنهان اين کنگره ارتقاء سطح شهرستان در حوزه هاي علمي، فرهنگي است و برگزاري کنگره بين الملي سربداران ابزاري براي توسعه شهرستان خواهد بود."
- جواد حدادنيا:  "رشد و توسعه سبزوار، مهمترين هدف برگزاري کنگره سربداران است."
- محمدرضا محسني ثاني: "نهضت سربداران هويت همه مردم ايران به خصوص مردم سبزوار است که بايد در تمام ابعاد ودر جهات شنيداري،گفتاري،پژوهشي و تصويري اين ارزش و هويت تاريخي را به تمام دنيا نشان دهيم. بايد نيم رخ هاي ظاهري کنگره سربداران بعنوان طوفان تبليغي شهرستان مورد توجه قراربگيرد."
اين ها اظهارات سه نفر از اعضاي شوراي سياستگذاري همايش سربداران بعد از ششمين نشست شان در 23 آذر 93 است. از اين جملات زيبا و کلي که بگذريم، مسئولان محترم نگفته اند که دقيقا چگونه مي خواهند از برگزاري همايش براي پيشرفت و رشد سبزوار استفاده کنند؟ آيا اصلا براي اين کار برنامه مشخصي دارند؟ اگر برنامه مشخصي دارند اين برنامه ها چيست؟ روشن است که با حرف و جملات زيبا و کلي گويي پيشرفتي حاصل نمي شود. برنامه دقيق داشتن از آن جهت مهم است که خودشان و مردم بدانند مي خواهند چه کنند؟

برگزاري همايش بين المللي سربداران يک فرصت است اما اين که چقدر بتوانيم از اين فرصت براي پيشرفت و رشد شهرستان استفاده کنيم به توان و تلاش مسئولان شهري و دست اندرکاران همايش بستگي دارد. به عبارت ديگر به اين بستگي دارد که چقدر شایستگی داریم از اين فرصت بي نظير استفاده کنيم؟ اين طور نباشد که فقط همايشي برگزار شود اما بعد از تمام شدن آن وقتي به پشت سر نگاه کنيم تازه بفهميم برگزاري همايش و اين همه وعده و وعيد نه تنها اثري در پيشرفت سبزوار نداشته بلکه فقط هزينه روي دست مان گذاشته است.

يک سوال خيلي ساده و روشن اين که اعضاي شوراي سياستگذاري و مسئولان شهري بنشينند و اهداف علمي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي که براي همايش دارند دقيقا روي کاغذ بياورند و بعد براي رسيدن به آن اهداف، برنامه ريزي کنند. اين طوري حداقل براي خودشان مشخص است که از اين همايش چه مي خواهند و براي رسيدن به آن چه بايد بکنند. با کلي و مبهم گويي که به جايي نمي رسيم.

4- يکي از ابتدايي ترين کارهاي همايش بايد شناسايي، معرفي و بازخواني انتقادي منابع و کتاب هايي باشد که تا کنون درباره سربداران نوشته شده است. مطالب پراکنده اي درباره سربداران در منابع قديمي هست و کتاب هايي هم در اين باره نوشته شده است اما هنوز يک کتاب جامع درباره اين قيام نداريم. منابع قديمي پراکنده و در لابلاي کتاب هاي تاريخي است. کتاب هاي جديدتر هم ناقص است و فقط از برخي جنبه ها به قيام سربداران پرداخته اند. تازه بگذريم از اين که نويسندگان مختلف نظرات کاملا متفاوت و حتي متناقض از علل، عوامل و چگونگي قيام سربداران ارائه داده اند. به طور مثال تصويري که تاريخ دانشگاه کمبريج از سربداران ارائه مي دهد با آنچه ما در ذهن داريم و يا در کتاب هاي منتشر شده ديگر هست کاملا متضاد است. و يا مثلا کتاب "نهضت سربداران خراسان" پتروشفسکي يکي از آثاري که بيش از سه دهه پيش به طور مستقل درباره سربداران نوشته شده است و الان اصلا پيدا نمي شود. بيشتر مقالاتي هم که در اين زمينه منتشر شده است عميق و علمي نيست.

بنابراين در اين همايش بايد اولا همه منابعي که درباره سربداران نوشته است شناسايي و گردآوري شود. ثانيا اين منابع بسته به اهميت شان به مخاطبان معرفي شود. ثالثا واجب است که بازخواني انتقادي اي از اين منابع صورت گيرد. رابعا حتما بايد همزمان با همايش چند کتاب درباره اين موضوع براي سطوح مختلف (پژوهشي و علمي، دانشجويي، مخاطب عام، کودک و نوجوان) نوشته شود.

ما هنوز براي خود سبزواري ها هم کتاب جامعي نداريم. آيا کميته هاي علمي همايش اين کارها را کرده اند؟ آيا اين کتاب ها آماده انتشارند؟ اين ها کارهايي نيست که بشود در سه يا چهار ماه انجام داد بايد تا حالا صورت گرفته باشد و کتاب ها زير چاپ باشند و گرنه وقتي نمانده است. استخراج، تصحيح، بازخواني و تجديد چاپ آثار، ابتدايي ترين وظيفه هر همايش علمي است و اگر يک همايش اين حداقل کار را هم نکند پس براي چه برگزار مي شود.   

5- جهان امروز جهان رسانه هاست و شايد مهم ترين کار رسانه ها "نمادسازي" است و اساسا دنياي رسانه ها دنياي نمادهاست. هر فرد يا جايي اگر بخواهد شناخته شود بايد نماد سازي شود. اگر مي خواهيم سبزوار در سطح جهاني يا ملي شناخته شود بايد نماد سازي کنيم چون هر جايي با نمادهاييش شناخته مي شود. جناب فرماندار گفته بود سربداران، برند سبزوار است؛ برند اصطلاح خوبي نيست چون معمولا در حوزه تجاري و اقتصادي کاربرد دارد اما قطعا سربداران، شناسنامه سبزوار است. اگر بخواهيم نماد سازي کنيم بيهقي قطعا يکي از اين نمادهاست. سربداران نيز قطعا يکي ديگر از نمادهاي سبزوار است و دکتر شريعتي.
حال اگر بخواهيم از سربداران، نمادي براي سبزوار بسازيم چه فرصتي بهتر از همين همايش بين المللي؛ اما براي اين نماد سازي چه کرده ايم؟ اصلا آيا ما اهميت و ضرورت اين نمادها و نمادسازي ها را مي دانيم؟ همه موارد ذکر شده بالا براي همين نمادسازي است.

اما علاوه بر برگزاري همايش، کارهاي مهم ديگري هم بايد بکنيم. در اين همايش حتما بايد "باشتين" به عنوان خاستگاه قيام سربداران به عنوان يک نماد در سطح جهاني يا ملي معرفي شود. براي معرفي باشتين بعنوان خاستگاه سربداران حتما بايد کارهايي در آنجا صورت گيرد. مثلا اگر خانه اي يا آثار ديگري از سربداران هست بايد بازسازي و احياء شود و يا اگر زيرساختي نياز هست حتما بايد ساخته شود.

بايد بازديد مهمانان از باشتين حتما در برنامه هاي همايش گنجانده شود. مسجد جامع سبزوار به عنوان نماد ديگري از سربداران  حتما بايد مورد توجه قرار گيرد. سه ماه مانده به برگزار همايش کدام يک از اين کارها را کرده ايم؟ آيا همه چيز را براي برگزاري يک همايش بين المللي آماده کرده ايم؟

از همه اين ها که بگذريم ميدان و نماد سربداران است؛ ميدان سربداران پيشاني سبزوار است. آيا آبروريزي نيست که با اين وضع ميدان، مهمانان خارجي و کشوري را در سبزوار بپذيريم؟ وقتي مهمانان اولين نگاه شان به ميدان سربداران بيفتند چه تصوري از سبزوار پيدا مي کنند؟ ساخت ميدان و نماد سربداران هم مانند ديگر طرح هاي سبزوار داستان غم انگيزي دارد. قرار بود اين ميدان پس از بازسازي بعنوان نماد شهر سبزوار معرفي و تبليغ شود، طرحي هم تهيه شد اما به کجا کشيد؟ همين قدر مي دانيم که نه از طرح خبري شد و نه از طراح و نه از ساخت ميدان. شهردار سابق بعد از چند بار بد قولي، آخرين بار وعده داده بود ميدان و نماد سربداران تا نوروز 93 ساخته مي شود. نوروز 94 هم آمد. خودش رفت و از ساخت ميدان و نماد هم خبري نيست که نيست. از آن قول ها فقط همين نصيب شهر شد که يک شبه بلدوزر انداختند و ميدان را زير و رو کردند.

از آن همه وعده هاي مسئولان شهري تنها يک تير برق در وسط ميدان و زمين شخم زده باقي ماند. اي کاش همان ميدان قبلي را خراب نمي کردند چون لااقل چهار تا درختچه داشت.

حالا بعد از دو سه سال فهميديم که مسئولان شهري (شهرداري و معاونت عمراني فرمانداري) درباره طرح بازسازي ميدان نيز اختلاف نظر دارند که اين اختلاف چندي پيش رسانه اي هم شد. بعد از اين همه مدت تازه اسدالله نورنهنگ نايب رئيس شوراي شهر اعلام کرد که طرح ميدان سربداران براي تصويب در شوراي همتاي استان خاک مي خورد. يعني که حالا حالاها از ميدان و نماد سربداران خبري نيست و بايد هم چنان صبر پيشه کنيم. شهردار جديد هم در 9 ماهي که آمده نه وقت کافي براي ساخت ميدان داشته است و نه بودجه اي براي اين کار دارد، چون فعلا 8 شهرداري گرو 10 آن است. براي همين معتقديم سر و سامان دادن به ميدان سربداران که پيشاني سبزوار است بايد از اولويت هاي شوراي سياستگذاري همايش باشد؛ شورايي که همه مسئولان شهري عضو آن هستند.  

6- برگزاري همايش در سطح بين المللي يا ملي به يک تيم رسانه اي کاملا حرفه اي و کاربلد نياز دارد که تمام وقت براي معرفي و تبليغ سربداران در درجه اول و همايش در درجه دوم کار کند. اين تيم حرفه اي دست کم بايد ارتباطات نزديکي با رسانه هاي کشوري برقرار کند تا بتواند فضاي رسانه اي براي همايش ايجاد کند. برگزاري همايشي درسطح بين المللي و ملي با يک يا دو نفر خبرنگار يا يک سايت نيم بند که هر از گاهي خبري روي آن بگذارند به جايي نمي رسد چنانکه سايت همايش الان اينطور است. دنيا، دنياي ارتباطات و رسانه هاست و بهترين کار هم اگر رسانه اي نشود انگار اصلا اتفاق نيفتاده است. تيم رسانه اي حرفه اي و توانا از بسياري از بخش هاي ديگر همايش مهم تر و ضروري تر است و حتما بايد در اولويت باشد و براي آن هم بايد خوب هزينه شود.

7- معمولا در همايش هاي معتبر و سطح بالا، علاوه بر بخش علمي براي کاربردي تر و جذاب تر شدن همايش، بخش هاي فرهنگي و هنري هم گنجانده مي شود؛ برنامه هايي مانند نمايش، موسيقي، چاپ کتاب و غيره. براي آوردن اين بخش ها هم معمولا به دو روش عمل مي شود. بهترين راهش اين است که مانند بخش علمي فراخوان داده شود و بهترين آثار براي ارائه در همايش انتخاب شوند. راه ديگرش آن است که دبيرخانه همايش، برنامه هايي را به افراد و گروه هاي شايسته سفارش دهد تا آثاري توليد کنند. سه ماه بيشتر فرصت نمانده اما هنوز هيچ کدام از اين کارها را نکرده ايم.

8- با توجه به همه موارد بالا پيشنهاد مي کنيم همايش بين المللي سربداران فعلا برگزار نشود و يا دست کم يک سال به تعويق بيفتد و براي  ارديبهشت 95 برنامه ريزي کنيم. باز هم پيشنهاد مي کنيم همه موارد بالا در جلسه شوراي سياستگذاري مطرح و بررسي شود و ببينند در چه مرحله اي هستند. آيا برگزاري همايش با اين کمبودها و نواقص و در اين فاصله کم امکان پذير هست يا نه؟ چون بدون وجود اين موارد همايش بي خاصيت و بي محتوايي خواهيم داشت که فايده و دستاوردي براي مان نخواهد داشت. نبايد خودمان را با دو کلمه "بين المللي" و "ملي" گول بزنيم. ترس ما از آن است همايشي که قرار بود "بين المللي" برگزار شود و فرصتي براي پيشرفت فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي سبزوار باشد در عمل به يک همايش شهرستاني و در نهايت استاني تبديل شود. مي ترسيم با همه اسم و رسم، همايشي برگزار کنيم اما بعد از اتمام آن وقتي حساب و کتاب کنيم حسرت بخوريم و بپرسيم دستاورد همايش براي سبزوار چه بود؟ هيچ عيب و اشکالي ندارد که يک سال همايش را عقب بيندازيم اما آبرومند و درست و حسابي برگزار کنيم. برگزار نکردن همايش قطعا بهتر از يک همايش صوري و بي خاصيت و بدون دستاورد است.

نویسنده: عمار علوی

برای مطالعه یادداشت های بیشتر از همین نویسنده هم اکنون روی اینجا کلیک کنید.

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

برگزاری کنگره بین المللی سربداران به رشد و توسعه سبزوار کمک می کند.