وی همانطور که از نام خانوادگیش پیداست، اصالتاً متعلق به یکی از خانواده های قدیمی سبزواری است که پدرانش نسل اندر نسل معمارانی حاذق و هنرمند بوده اند و بنای آرامگاه تاریخی بقراط پزشک نامدار سبزواری در دوران قاجاریه توسط پدر بزرگ وی ساخته شده است .              

معماری که این روزها پس از تألیف کتاب پژوهشی معماری و معماران سبزوار و چاپ آن توسط انتشارات فیروزی ، در فکر تألیف کتاب دیگری در ارتباط با این شهر تاریخی است، اخیراً طی انتشار یک یادداشت روی صفحه شخصی خود در فیسبوک موضوع قنات ها و نقش زندگی بخش آن ها در تمدن گذشته ایران و از جمله در شهر تاریخی سبزوار را مورد توجه قرار داده است.

وی با انتقاد از رویه برخی مدیران شهری که در سال های اخیر قنات ها را  خطری همسان با بلایای طبیعی نظیر سیل و زلزله ارزیابی کرده اند، در نوشته خود راه حل رفع مشکلات کنونی را بازگرداندن قنات ها به مسیرهای اصلی خود و جمع آوری بهداشتی آب قنات ها به منظور استفاده در آبیاری فضاهای سبز شهری و ... دانسته است.

اشاره انتقادی حمید معماری به قرار گرفتن قنات در مثلث خطر و بحران به همایشی است که اخیرا تحت عنوان بحران های طبیعی شهر سبزوار در دانشگاه حکیم سبزواری برگزار شد و در پوستر این همایش قنات، زلزله و سیل هریک به عنوان سه ضلع مثلث خطراتی که سبزوار را تهدید می کنند، ترسیم شده بودند.

متن کامل نوشته این شهروند سبزواری در ادامه منتشر می شود:

قنات در مثلث خطر!

چگونه قنات، مظهر زندگی و فرهنگ و تمدن ایرانی در مثلث خطر و بحران قرار می گیرد؟

پیدایش و توسعه قنات در ایران پس از مهاجرت اقوام پارس و ماد به فلات ایران صورت گرفت هر چند قبل از آن نیز قنات در شکل ابتدایی تری وجود داشته است. یکی از قدیمی ترین قناتها در گناباد قرار دارد. قنات قصبه به عنوان عميق‌ترين قنات دنيا، ميراث فرهنگي و تمدني عظيمي است و بدون شك يكي از عجايب تمدن بشري به شمار مي‌رود. قنات قصبه از نظر طولي (٦٠ كيلومتر) دومين قنات ايران بعد از قنات زارچ يزد با یکصد کیلومتر طول محسوب مي‌شود و پرآب ‌ترين قنات منطقه‌ی كويري است.

در ايران حدود ٤٠٠٠٠ قنات به طول ٢٧٢٠٠٠ كيلومتر وجود دارد كه فقط در استان خراسان بزرگ ٧٢٣٠ رشته قنات با آب‌دهي ١٨٥٠٠٠ متر مكعب در ثانيه وجود دارد يعني ٩ برابر ذخيره‌ی سد كرج و در سطح کشور حداقل برابر با 50 سد آبدهی دارد.

بدین ترتیب قنات ها زیر بنای اصلی توسعه وگسترش شهرها و آبادیها گردیدند.

چگونه است که قنات، مظهر تمدن وفرهنگ در مثلث خطر ومرگ قرار می گیرد؟

چگونه است آنچه باعث زندگی بوده، بحران شمرده می شود؟

چگونه است مسیر و مظهر زندگی و محل بروز آن عامل بلقوه خطر شناخته شده است؟

شرم آور است که قنات در یکی از اضلاع مثلث خطر ودر کنار زلزله وسیل بعنوان تحدید قرار گیرد؟

چگونه است که حاصل فکر و اندیشه و عمل استادان مقنی که کمتر از معماران هم دوره خود نبوده اند باعث ویرانی تلقی می شود؟

چگونه است عامل اصلی بوجود آمدن آبادی ها موجب ویرانی می گردد؟

چگونه است فرهنگ ضد فرهنگ می شود؟

چگونه خوبی بدی نامیده می شود؟

و چگونه است آب گوارا و مایه حیات مرگ آور می شود؟

قنات خطر نیست. قنات بحران نیست. قنات زندگی است. قنات فرهنگ ساز است. قنات انسان ساز است.

بحران، کمبود اخلاق است. بحران، نبود خرد است.

این رویکرد اخلاقی خطر است و بحران ساز. رویکردی که خرد را از جامعه دور کرده است. جامعه ای که عمل کرد علم آن تخریب قنات است. جامعه ای که دانش پژویان آن اکثرا مدرک گرا هستند نه تحصیل علم ودانش و خرد. بحران اصلی و ویرانگر در راه است و همچون قنات ، و دیگر مظاهر انسانی و زندگی بخش را از بین خواهد برد.

این (قنات) هنوز اولین عکس العمل رفتار ما است که به شدت در حال گسترش است و نتیجه آن در دیگر امور قابل مشاهده است و یکی از آنها در معماری و شهرسازی است.

امروزه مسئولین به این نتیجه رسیده اند که کارشناسیهای انجام شده در امور عمرانی ناقص و یا ناکارشناسانه بوده است و یکی از آنها در ساخت سدها می باشد که بحرانهای زیست محیطی فراوانی به بار اورده است.

دریاچه ارومیه در حال خشک شدن است. زاینده رود در بسیاری از روزهای سال خشک است. کارون کم آب شده است. تالابها یکی پس از دیگری خشک می شود. واین حاصل کارشناسی ها ومطالعات ما است. و قنات بی گناه است و ظلمی است آشکار به او.

زمانیکه با مطالعات و کارشناسیهای انجام شده(اگو) بعنوان راه حل جمع آوری فاضلاب شهری مطرح می شود و به اصطلاح کارشناسی صورت می گیرد این کارشناسی های نابخردانه در مسیر اجرا قرار گرفت و به مرحله عمل در آمد.

(اگو) در مسیر خود قناتهای حیات بخش این شهر را که در زیر زمین و بدور از چشم مردم در حال عبور مایه حیات از خود بود قطع و آنرا ویران کرد. آب که در این قناتها جاری بود قادر به توقف نبود و می بایست مسیر خود را از طریقی دیگر بیابد و خود را به مظهر قنات برساند. آب مدفون شده در مسیر قنات به زیر خانه ها و معابر و از جمله مسجد جامع نفوذ کرده و پایه های آن شروع به نشست می کنند. زیرزمین حسینیه قنادها در جنوب مسجد جامع که نسبت به آن بسیار گود است مدتها در زیر آب بود و روز به روز سطح آب در آن بالا می آمد. اگر تدابیر اندیشمندانه معماران آن در ساخت این بنا نبود بدون شک ویران شده بود و بر خود فرو می ریخت.

چرا باید قنات بی گناه و زندگی بخش را مقصر دانست و او را نکوهش کرد و او را اژدهای خفته دانست؟ خفته ما ایم.

هر روز گوشه ای از شهر فرو رفته و انسانهای بی گناهی را بکام خود کشیده و جانشان را می گیرد. چرا؟

چه باید کرد؟

ابتدا باید و باید و باید در رفتار خود تجدید نظرکنیم و سپس قنات را به مسیر خود بازگردانیم.

ابتدا باید خرابی بوجود آمده را ترمیم و جلو آب مسدود شده را باز کرد تا آب مسیر مشخص شده خردمندانه مقنی را طی کند و از مظهر خود خارج شود. لایروبی و ترمیم قنوات باعث می گردد که آب به مسیر خود باز گردد وهمانند زهکش، آبهای سرگردان در زیر شهر را به قنات هدایت کرده و از آنجا در مسیر زندگی ساز خود قرار می گیرد. در این راستا از مقنی های خردمند می توان بهره گرفت و برای یک بار هم شده کارشناسی را به کارشناس و کاردان بسپارید. کسانیکه نزد استادان خردمند تحصیل کرده اند و در راستای استادان چند هزار ساله قنات قدم برداشته اند . استادانی همچون استاد محمد انارکی یزدی استاد حسن و اکبر و حسین ......

همچنین می توان با برنامه ریزی و بتدریج آبهای جمع شده در زیر شهر را با رعایت اصول بهداشتی به سطح آورد و درآبیاری فضای سبز که مقدار زیادی از مصرف آب را شامل می شود در این بحران کم آبی استفاده بهینه کرد. و بدینگونه با خشک شدن بستر نا پایدارشهر، پایداری به شالوده بناها باز می گردد. انشاء الله

واین حکایت در معماری ما نیز همچنان باقی است.

دوستدار میراث فرهنگی - حمید معماری

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

مسیر پارک سلامت سبزوار با نصب دوچرخه های خورشیدی سالم تر می شود