در آستانه فرارسیدن سالروز هفتصدمین سال وقوع نهضت سربداران به عنوان یکی از سرنوشت ساز ترین روزها در تاریخ سیاسی و اجتماعی سبزوار و البته کشور ایران هستیم.
منابع تاریخی درباره روز دقیق آغاز این جنبش با اهمیت تاریخی ، کمی اختلاف نظر دارند ، اما در مجموع اکثراً یکی از  روزهای 12 و یا 25 شعبان المعظم را سرآغاز شورش مردم روستای باشتین درنزدیکی سبزوار علیه متجاوزان مغول ذکر کرده اند.
به طور نمونه مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما 12 شعبان را آغاز نهضت سربداران عنوان کرده است. (منبع) اما خبرگزاری قرآنی ایمنا 25 شعبان را نقطه آغاز قیام مردمی سربداران به رهبری پهلوان عبدالرزاق باشتینی دانسته است. (منبع)

با جستجویی در اسناد و منابع مختلف تاریخی این گوناگونی فراوان دیده می شود، اما خوشبختانه هر دو تاریخ تنها کمتر از دو هفته با یکدیگر منافات دارند و در کل هر دو در ماه مبارک و پرسرور شعبان المعظم واقع شده اند که علاوه بر ارتباط محتوایی نزدیک بین این قیام شیعی با مولود فرخنده نیمه شعبان حضرت مهدی موعود (عج) زمینه برپایی هر نوع جشن و آیین شادمانگی به مناسبت آن فراهم است.
 

چرا سربداران در تاریخ سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی ایران حائز اهمیت است؟
نهضت سربداران هرچند برای سبزواری ها که روزگاری به عنوان پایتخت این حکومت برگزیده شده اند، ارزش و جایگاه ویژه ای دارد، اما به طور کل در کل تاریخ طولانی ایران زمین به منزله یکی از نقاط عطف افتخار و عظمت این سرزمین آریایی و اسلامی است. چرا که  منابع تاریخی درباره عظمت سربداران نوشته اند:
 «این نهضت که به قیام “سربداران شهرت یافته است، از لحاظ وسعت، بزرگترین، از نظر تاریخی مهم ترین جنبش آزادی بخش خاورمیانه در قرن هشتم هجری بود.» (منبع)

و نیز نوشته اند:
«قیام سربداران با آن که جنبشی محلی بود و مدت زیادی دوام نیافت، اما در تاریخ ایران اهمیتی خاص دارد، زیرا در پی این قیام و با نیرو گرفتن از پیروزی‌های آن بود که در نقاط دیگر نیز مردم روستاها سرکشی آغاز کردند. استقرار دولت مرعشیان در مازندران را باید یکی از بارزترین پی آمدهای حکومت سربداران دانست.» (مبنع)



اهمیت دو جانبه سربداران (ملی / مذهبی)
اهمیت سربداران در واقع از دو جنبه است. یکی جنبه ملی و دیگری جنبه مذهبی (تشیع).
جنبه ملی حکومت سربداران از این روست که به بیرون راندن بیگانگان مغول از بخش های وسیعی از ایران منجر شد و جنبه مذهبی آن بدان سبب است که رهبران این قیام گرایش های مذهبی آن هم از نوع شیعه دوازده امامی داشتند. لذا از هر دو زاویه نگاه ملی و نگاه مذهبی می توان برای این قیام جایگاهی ویژه در نظر گرفت.


 
شاهدی بر اهمیت ویژه نهضت سربداران
هرچند در طول تاریخ ایران رویدادهای افتخارآمیز فراوانی به وقوع پیوسته است، اما این تنها سربداران سبزوار بود که این شانس را داشت که اولین سریال فاخر تاریخی تلویزیون ایران که در زمان خود بسیار هم پرمخاطب و محبوب بود ، از روی آن ساخته شود.
قبلا اسرارنامه به جنبه های مختلف آن  پرداخته و شما گرامیان می توانید در آدرس های زیر تعدادی از دلایل اهمیت قیام سربداران در قرن هشتم هجری  و سر یال سربداران در قرن حاضر را مطالعه نمایید:

امام خمینی برای کارگردان سریال سربداران دعا کرد

موسیقی سربداران در سایت سازمان ملل مورد توجه و احترام است

از محبوبیت سربداران تا موفقیت جومونگ

 اختلاف نظر آیت الله هاشمی با آیت الله خامنه ای درباره تاریخ سبزوار

روایت افسانه بایگان از کمکی که امام خمینی به سریال سربداران کرد




12 یا 25 شعبان در سبزوار چه خبر خواهد بود؟
چنان که در بالا ذکر شد، قیام سربداران در تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران و حتی تمام جهان تشیع از اهمیت سرنوشت سازی برخوردار است. اما این قیام هرچه قدر برای ایران اهمیت داشته باشد، برای سبزوار اهمیتی چند برابری دارد. چرا که به واسطه سربداران که نخستین حکومت مردمی و شیعه 12 امامی تاریخ ایران را در کهن شهر سبزوار پایه گذاری کردند، نام این شهر در فهرست 36 پایتخت ایران در طول تاریخ چندهزارساله فرهنگی و تمدنی این سرزمین قرار گرفته است. (منبع) لذا سبزواری ها می بایست این رویداد ویژه را به شکل  خاصی پاس بدارند و زنده نگاه دارند.

دیگر شهرهای کشور و خراسان معمولا این گونه رویدادهای با اهمیت تاریخی خود را به خوبی زنده نگاه داشته اند. به طور نمونه مردم شریف شهر نیشابور در همسایگی شرقی سبزوار رویداد عبور امام رضا (ع) از این شهر را همه ساله جشن می گیرند و در صددند که آن را به عنوان روز ملی خراسان معرفی نمایند.
همه می دانیم که سفر امام رضا به خراسان ، سفری اجباری بود که خودم آن حضرت بدان رضایت نداشت و تنها با اصرار و توطئه مأمون خلیفه ستمگر عباسی انجام شد. با این حال این سفر برای ایرانی ها مهم است و باعث خیر و برکات فراوانی شده که از جمله حُسن همجواری خراسانی ها با آرامگاه مطهر آن ستاره هشتم آسمان امامت و ولایت در مدینه الرضا مشهد مقدس است.
از همین رو چند سالی است که مردم شریف نیشابور سالروز عبور امام رضا (ع) از این شهر را با راه انداختن کاروان های شادی در سطح شهر جشن می گیرند و این برنامه ارزشمند بازتاب خوبی در رسانه های ملی دارد. (منبع1) ، (منبع2)

به نظر می رسد ، سبزواری ها نیز باید قدر رویداد ارزشمند سربداران را بیش از پیش بدانند و همه ساله در سالگرد آن که خوشبختانه در ایام مبارک شعبانیه نیز واقع شده است، برنامه های جشن و سرور برپا کنند.تا بدین ترتیب به روحیه مقاومت شیعه و وطن دوستی ایرانیان که همواره با بیگانگان متجاوز مبارزه کرده اند، احترام گذاشته شود و این فرهنگ با یادآوری دائمی و ارج گذاری آن بیش از پیش در وجود مردم نهادینه گردد.
متأسفانه مسوولان فرهنگی دیار سربداران سال های گذشته در این زمینه کم کاری های بسیاری کرده اند. به طوری که کاملا سالروز وقوع نهضت سربداران در این شهر در بی خبری مطلق سپری می شد.
اما امسال که به خصوص با هفتصدمین سال وقوع سربداران مصادف شده ، انتظار می رود ، برنامه های مناسبی برای پاسداشت 12 و یا 25 شعبان توسط شخصیت ها و نهادهای مربوطه از جمله اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ، میراث فرهنگی و گردشگری ، شهرداری و به ویژه اداره فرهنگی ورزشی شهرداری سبزوار ، شورای شهر و به ویژه کمیسیون های فرهنگی و گردشگری شورا به ریاست مهدی مقصودی و مسعود پسندیده ، حوزه های فرهنگی دانشگاه های سبزوار به ویژه دانشگاه حکیم سبزواری به عنوان دومین دانشگاه بزرگ و اثرگذار ملی در شمال شرق کشور، و البته دستگاه معاونت استانداری و فرمانداری ویژه شهرستان سبزوار  تدارک دیده شود و مانند سال های گذشته این روزهای مهم در خواب غفلت سپری نشود.
 


برنامه پیشنهادی شهرداری سبزوار برای روز 15 شعبان
خوشبختانه دکتر محمد علی طالبی شهردار محترم سبزوار اخیرا در طرحی ابتکاری و ارزشمند موضوع احیای مراسم انتظار مهدی (ع) که توسط امیران سربداران انجام می شده است را مطرح کرده و گفته این پروژه را در بعد از ظهر روز نیمه شعبان به شکلی وسیع و با شکوه اجرا خواهد کرد و در سال های بعد تلاش خواهد کرد جنبه های ملی و بین المللی به این کار ببخشد. (منبع)

این طرح البته بسیار ارزشمند است و اگر درست هم اجرا شود، در خوبی آن هیچ شکی نیست. اما اگر قرار باشد همه موضوع فقط به همین روز نیمه شعبان خلاصه شود، و روزهای 12 یا 25 شعبان به دست فراموشی سپرده شود، کافی نیست. زیرا روز نیمه شعبان به اندازه کافی در همه کشور مراسم های شاد و جشن و شادی و سرور وجود دارد و شاید مراسمی که در سبزوار به اجرا در بیاید چندان مورد توجه قرار نگیرد. اما اگر همین مراسم در یکی از روزهای 12 یا 25 شعبان اجرا شود، ضمن اینکه به اعیاد شعبانیه نزدیک و مرتبط خواهد بود، بیشتر مورد توجه رسانه های خبری قرار خواهد گرفت و قیام سربداران سبزوار را در اذهان عمومی یادآوری خواهد کرد.

 
پیشنهادات:
1-     برگزاری جشن های فرهنگی (در پارک ها و فضاهای آزاد تفریحی ، تالارهای سطح شهر)
2-     برگزاری نمایشگاه های فرهنگی با موضوعات مرتبط از جمله دفاع از میهن ، آزادگی ، مهدویت و فرهنگ انتظار
3-     برگزاری مسابقات ورزشی به ویژه کشتی و ورزش های زورخانه ای و پهلوانی که در مرام امیران جوانمرد سربداران نیز بوده است
4-     انتشار بروشور معرفی قیام سربداران
5-     آذین بندی خیابان ها و محلات که خوشبختانه به واسطه نزدیکی به جشن های نیمه شعبان این مورد خود به خود تأمین می شد.
6-      پخش شیرینی و شربت در ایستگاه های ویژه ای که در سطح شهر تعبیه می شود
7-     ارسال پیامک های انبوه تبریک به شهروندان جهت یادآوری این حماسه بزرگ ملی – مذهبی
8-     به راه انداختن کارناوال های شادمانی پیاده یا سواره باهمراهی شهروندان سبزواری
9- ...

کوچه پس کوچه پیوندها
کلیک کنید:
علل گرایش ایرانیان به تشیع با نگاهی به نقش حکومت سربداران سبزوار