سبزوار در منابع تاريخي همواره به عنوان يکي از شهرهاي مهم مهد تشيع ايران شمرده شده است که مردم آن ارادتی خاص نسبت به رهبران دینی خود داشته اند و نیز پیوسته به گرمی پذیرای سادات علوی و علمای برجسته شیعه در شهر خود بوده اند . به طوري که از نخستين قرن هاي ورود اسلام به ايران که سادات علوي شروع به مهاجرت به خراسان کردند يکي از اصلي ترين مناطقي که در آن سکني گزيدند شهر سبزوار بود و بعضي از مهمترين صحابه پيامبر اسلام نيز به اين شهر روي آوردند.وحتي صاحب نظران در اين زمينه معتقدند در بعضي دوره هاي تاريخي همه شهرهاي بزرگ و معروف ايران به غير از قم ، کاشان و سبزوار بقيه در سيطره حاکميت فکري و فرهنگي خلفا قرار داشته و مخالف تشيع بودند. (منبع) 

/
همچنين منابع ديگر نوشته اند : بيهق يكي از شهرهاي خراسان بوده كه امروزه مركز آن سبزوار است. مردم آن از ابتدا با علاقه و رغبت ايمان آوردند. اين شهر مركزي براي تشيع محسوب مي شده و تشيع در آن از زمان طاهريان رواج يافته و يكي از دلايل اين گسترش، مهاجرت هاي زيادي است كه سادات از شهرهاي مختلف از جمله نيشابور و ري به آن منطقه داشته اند.

حمدالله مستوفي در خصوص مذهب مردم بيهق چنين مي نويسد: «مردم آنجا شيعه اثني عشري اند.» ابن فندق در تاريخ بيهق نيز به شيعه بودن مردم اين سرزمين و همچنين مهاجرت سادات و خاندان هاي آنها به اين منطقه اشاره نموده است. در اطراف بيهق، شهرهايي همچون نيشابور را بايد از داشتن گرايش هاي گسترده ي شيعي مستثني نمود؛ چرا كه اين شهر، مركز روحانيت و علوم ديني اهل سنت بوده و شيعه ي آن نيز در فشار و تحت مراقبت بوده اند با اين حال، حضور افرادي همچون فضل بن شاذان (متوفي 260) نشانه ي وجود خاندان هاي شيعي در اين شهر است. وي از سوي عبيدالله بن طاهر تحت فشار بود و پس از مدتي نيز به بيهق تبعيد شد. (منبع)

يکي از بيشترين مظاهر روحيه شيعه گرايي و شيعه پروري مردمان سبزوار و خصوصا يکي ازنقاط اوج روحيه وفاداري آنان به رهبران ديني تشيع را مي توان در جريان وقوع نهضت ملي – مذهبي سربداران در قرن هشتم هجري مشاهده کرد.همان روحيه اي که موجب شد شيخ خليفه مازندراني اولين رهبر معنوي سربداران که از روحانيون و عالمان برجسته تشيع آن زمان بود ، منطقه مازندران راکه خود يکي از مراکز اصلي تشيع ايران محسوب مي شد ترک نموده و فرسنگ ها راه را بپيمايد تا به دارالمومنين سبزوار برسد و در ميان مردم حق جوی این شهر مأوایی امن و مناسب برای تدریس و ارائه اندیشه های روشن گرانه اش بیابد.

در نقطه مقابل مردم سبزوار نيز با استقبال گرم خود از شيخ خليفه نشان دادند که او در انتخاب اين شهر براي بنيانگذاري مکتب فکري خود بهترین انتخاب ممکن را انجام داده است.

البته بعدها که کار تبليغ و تدريس شيخ خليفه مازندراني در مسجد جامع سبزوار بالا گرفت معروف است که بعضي فقهاي متعصب غیر شیعه ای که دست در دست حاکمان مغول داشتند به وی حسادت کرده و زمینه شهادتش را فراهم آوردند 
اما در اينجا واضح است که تنگ نظري و حسادت ورزي چند فقيه درباري را هرگز نبايد به رفتار عمومي مردم نسبت داد. چه اينکه حتي در سبزواري بودن چنان افرادي هم جاي ترديد است. زيرا سبزوار در طول تاريخ چنان که توضيح داده شد معروف است به مرکزيت تشيع و هيچ گاه عمده مردم و بزرگان اين شهر مذهبی به جز تشیع نداشته اند. حتی مردم سبزوار چنان در رافضی بودن (آیین تشیع) شهرت دارند که وصف آن ها درمثنوی  مولوی نیز به خوبی و به تفصیل آمده است.  (منبع)

لذا اگر هم در زمان سکونت شیخ خلیفه مازندرانی اولین رهبر معنوی سربداران در سبزوار فقیهانی غیرشیعه و درباری در مقابل فعالیت وی سنگ اندازی و مانع تراشی کردند این فقها یا اصالتا سبزواری نبوده و مأمورانی بوده اند که از جانب حکومت به سبزوار گسیل شده بودند و یا اگر هم اصالتی سبزواری داشتند ، نسبت به سیل خروشان  و جوشان مردم شیعه منطقه بیهق کاملاً در اقلیت بوده اند و نتوانسته اند از همان ابتدا مانع سکونت شیخ خلیفه در این شهر و تشکیل حلقه های درس و وعظ وی شوند، اما در نهایت مردم سبزوار تا زمان شهادت شیلخ خلیفه از اطراف او متفرق  نشدند و حتی بعد از شهادت شیخ خلیفه مازندرانی باز مردم بیهق در اطراف شاگرد و مرید او شیخ حسن جوری گرد آمدند تا بدین ترتیب قیامشان یک لحظه هم از رهبری  دینی ومعنوی خالی  نباشد..
بنابرآنچه در بالا توضیح داده شده است ، به استثنای عده ای اندک از بندگان زر و زور که همواره و  در هر شهر و جامعه ای یافت می شود ، مردم سبزوار در طول تاریخ همواره پشتیبان و مدافع رهبران نستوه و مبارز شیعه بودند و با یاری آنان حماسه های بی نظیری ، مانند سربداران به رهبری معنوی شیخ خلیفه ماندرانی به وقوع پیوست.

مجله اینترنتی اسرارنامه در ارتباط با بحث رهبری دینی در نهضت سربداران و شباهت آن به انقلاب اسلامی سال 57 ، مقاله ای تهیه کرده است که تا ساعاتی دیگر در بخش کاغذ کاهی همین وبسایت منتشر خواهد شد.

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

تندیس هفت پیکر سبزوار نمادی از  حکومت سربداران در شهر دیرینه های پایدار