میرزا تقی خان امیرکبیر ، میرزا کوچک خان جنگلی ، میرزای شیرازی ، میرزا حبیب خراسانی ، میرزا رضا کرمانی ، میرزا رضا کلهر و ...

حتما شما نیز تا کنون پیشوند میرزا را در ابتدای اسم بسیاری از بزرگان مذهبی ، سیاسی ، فرهنگی وهنری کشور شنیده اید که مجله اینترنتی اسرارنامه دربالا فقط به تعدادی از میرزاهای معروف ایرانی اشاره کرد.

در بعضی موارد هم واژه "میرزا" به صورت پسوندی برای اسم بزرگان به کار رفته است. به عنوان مثال می توان به ایرج میرزاشاعر معروف عصر مشروطیت یا عباس میرزا از معروف ترین شاهزادگان قاجاری و ولیعهد فتحعلی شاه ، اشاره کرد.

اما دامنه کاربرد واژه میرزا تنها بین مشاهیر وبزرگان نیست ، بلکه استفاده از این واژه در میان عموم مردم نیز بسیار رایج است.

آن قدر رایج که بسیاری از ما تا کنون به این نیندیشیده ایم که اصلا واژه میرزا به چه معناست و از کجا و از چه زمانی وارد گنجینه زبان و ادبیات فارسی شده است؟

مجله اینترنتی سبزواری ها ، که توسط آقای امیرمسکنی یکی از جوان فرهنگ دوست و فرهیخته سبزواری اداره می شود ، این موضوع را مورد بررسی قرار داده است که اسرارنامه نیز در ادامه به بازنشر این مطلب می پردازد :

تأثیر لهجه سبزواری بر زبان فارسی ؛ خاستگاه واژه "میرزا"

کلمه "میرزا" یکی از واژه های رایج و بسیار متداول در زبان و ادبیات فارسی است. هر ایرانی فارسی زبان و حتی اکثر فارسی زبانانی که در دیگر کشورهای حوزه فرهنگی زبان فارسی زندگی می کنند ، معمولا با واژه "میرزا" که در ابتدای اسم بعضی از آقایان استفاده می شود، آشنایی دارند.

اما اکثر افراد نمی دانند، این واژه چه ریشه و پیشینه ای دارد و از کجا پیدا شده است.

به گزارش مجله اینترنتی سبزواری ها، وبا استناد به منابع تاریخی، واژه میرزا اولین بار در لهجه سبزواری و توسط مردم دیار سربداران به کار گرفته شد و به تدریج در میان عموم فارسی زبانان رایج شد و حتی به دیگر زبان های موجود در میان اقوام ایرانی راه پیدا کرد.

بر اساس همین گزارش، محقق دانشمند آقای عباس اقبال آشتیانی که از بزرگترین تاریخ پژوهان معاصر ایران است، در یکی از کتاب های ارزشمند خود در مبحثی که به حکومت سربداران اولین حکومت مردمی شیعه در ایران اختصاص داده است، آنجا که به معرفی خواجه لطف الله یکی از امرای سربداران می پردازد، درباره چگونگی ورود واژه میرزا از لهجه مردم سبزوار به بدنه زبان و ادبیات فارسی می گوید :

"خواجه لطف الله را چون پسر امیر مسعود بوده مردم سبزوار میرزا یعنی امیر زاده می خواندند و این گویا اول دفعه ایست که در زبان فارسی کلمه میرزا معمول شده است."^[1]

بعضی از سایت های اینترنتی نیز به انعکاس این موضوع پرداخته اند که به طور نمونه در زیر می توانید یکی از آدرس ها را مشاهده کنید :

باشگاه خبرنگاران : چه حکایتی پشت میرزا میرزا رفتن نهفته است؟

گفتنی است دارالمومنین سبزوار به عنوان ریشه فرهنگی خراسان شهرت دارد و یکی از شهرهای تاریخی شرق ایران است که با قدمت حدوداً 12 هزارساله (منبع) شاید بتوان آن را از کهن ترین شهرهای ایران دانست که از گذشته های دور فرهنگ و تمدنی اصیل در این منطقه جریان داشته است .

یکی از جلوه های فرهنگ اصیل منطقه سبزوار، لهجه شیرینی است که از انواع لهجه های زبان دری (زبان ایرانیان باستان) محسوب می شود وامروز از پس هزاره های متوالی از حیات شهر سبزوار، این لهجه هنوز میان سبزواری ها، کاربرد دارد و حتی امروز که در اثر رواج فرهنگ اشتباه پایتخت گرایی، مردم اکثر شهرهای کشور تمایل دارند لهجه محلی خود را به دست فراموشی بسپارند و با لهجه تهرانی صحبت کنند، سبزواری هایی که به اصالت تاریخی و فرهنگی شهر خود آگاهند، بازار لهجه محلیشان را گرم نگاه داشته اند.

لهجه سبزواری به دلیل همین قدمت که به آن اشاره شد، خاستگاه و منشأ بسیاری از واژه ها و اصطلاحات رایج در زبان فارسی امروز است که به یک نمونه از آن در بالا اشاره شد.

امید می رود در آینده، پژوهش های بیشتری در این زمینه انجام بگیرد و شاهد کشف ابعاد مختلف اثرگذاری فرهنگ غنی سبزواری در سطح کشور باشیم...

[1] : تاریخ مغول از حمله چنگیز تا تشکیل دولت تیموری ، عباس اقبال آشتیانی ، موسسه انتشارات امیرکبیر ، تهران ، 1384 ، صفحه 475

منبع : مجله اینترنتی سبزواری ها

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

دبیر شورای گسترش زبان فارسی : سبزوار یکی از شهرهای فرهنگی و تمدنی ایران است.