محسن تدینی ثانی/ مجله اینترنتی اسرارنامه

 

(بخش نخست)

 

2/5میلیارد یورو صرفه جویی حاصل مدیریت مصرف!

قطعی برق همراه با گرمای طاقت فرسا در تابستان امسال تلنگری شد تا به خود بیاییم و صرفه جویی اجباری را در دستور کار خود قرار دهیم.

 

اردکانیان وزیر نیرو با بیان اینکه کاهش شدید نزولات آسمانی،گرمای بیش از حد و افزایش مشترکین سبب شد تا در سراسرکشور قطعی برق داشته باشیم و به این طریق قادر به جبران این کمبود باشیم.

 

البته ثمره این قطعی ناخواسته صرفه جویی 2/5میلیارد یورویی بود که اگر مردم با دولت همکاری نمی کردند این پول هدر می رفت و حال می شود با این مقدار ارزش ریالی حاصل از صرفه جویی نیروگاه بسازیم و گامی در جهت توسعه کشورمان برداریم.

 

وجود دوازده هزار قنات در سبزوار:

 

بحران کم آبی که همراه شده با کاهش نزولات آسمانی سراسری است و سبزوار نیز از این قضیه مستثنی نیست.

 

چاه ها و قنات ها منابع اصلی تامین کننده آب شرب سبزوار هستند.علاوه بر قنات و چاه، رودخانه ها ی سبزوار جز منابع آبی سبزوار محسوب می شوند که برای مصارف کشاورزی از آنها استفاده می شود.

 

بهادران،آبرود،مهر،صدخرو،بفره،ریوند،طبس،برغمد،شواج ،کمیز از جمله رودهای ییلاقی سبزوار هستند که به همراه رودخانه کال شور سبزوار که برای مصرف  کشاورزی از آن استفاده می شود.

 

رودخانه های سبزوار به جز کال شور که از نیشابور سرچشمه می گیرند دائمی نیستند، هر چند که این رودخانه به دلیل عبور از نمک زارها،گچ و دیگر مواد قابل شرب نیست بلکه تلخ و شور است.

 

در میان رودخانه شور کال نیز که سرچشمه ی آن در نیشابور است از جوین خارج و وارد جاجرم می شود به گونه ای که از آن برای کشاورزی استفاده نمی شود.

 

منابع آب شرب سبزوار:

 

1-قنات قصبه

2-قنات عبدالرحمان

3-نه حلقه چاه عمیق در دشت کسکن و پشت کلوت

4-قنات عمیدآباد

5-قنات دهراز

6-چاه های عمیق بفره 

 

منابع آب شرب سبزوار هستند، که با افزایش جمعیت،کاهش بارندگی و افزایش مصرف آب سبب کاهش حجم ذخایر این منابع آبی در سبزوار شده است.

 

هرچند که بیش از 96درصد مصارف آبی برای کشاورزی و صنعتی است اما به یاد داشته باشیم که فرآیند استخراج،انتقال و تصفیه آب شرب بسیار هزینه بر است و ما هزینه واقعی را پرداخت نمی کنیم که بخواهیم عدم صرفه جویی در مصرف آب را توجیه کنیم!

 

البته این به معنای ناامیدی نیست چرا که صنیع الدوله در مرآت البلدان ناصری نقل می کند:

آب و هوای سبزوار نیکوست و گویند دوازده هزار قنات در بیهق جاریست.

 

وجود این مقدار قنات در سبزوار فرصتی است که باید قدردان آن باشیم هرچند که "حادثه قنات کسکن سبزوار" با پنج کشته و "فرونشست زمین در چهارراه شهدا(بیهق) "که منجر به کشته شدن سرنشین موتور سوار شد تهدیدی است که اگر برای آن چاره ای اندیشیده نشود هر لحظه امکان تکرار آن وجود دارد.

 

 

مجتمع پتروشیمی ستاره خراسان سبزوار; گزینه روی میزی که وقتش نرسیده!

 

در کیلومتر 9جاده سبزوار-تهران و کیلومتر 4جاده روستایی کسکن سایت پالایشگاهی ستاره خراسان یا همان پالایشگاه سبزوار وجود دارد ،سایتی که قرار بود واحد گازوئیل سازی باشد و در تیرماه 91 راه اندازی شود و در فازهای بعدی آن گاز مایع ،بنزین و سوخت در این مجتمع پالایشگاهی تولید شود که پس از سال ها از کلنگ زنی و وعده ها برای افتتاح آن تقریبا هیچ کار خاصی انجام  نشده است.

 

چندی پیش یکی از نمایندگان سبزوار در مجلس از مجوز سایت خودرو سازی برای سبزوار خبر داد ، جای سوال دارد وقتی هنوز سایت پتروشیمی سبزوار به نتیجه نرسیده چرا پروژه ای جدید برای این شهر تعریف می شود.

 

صنعت پتروشیمی یکی صنایع پر مصرف در حوزه آب است و معمولا اکثر پتروشیمی ها و پالایشگاه ها اصولا باید در مناطقی که از منابع آبی فراوان برخوردار اند  و یا نزدیک به دریا هستند احداث شود جای سوال است اگر افتتاح این پروژه به دلیل کم آبی منطقه به تعویق افتاده است چرا مجوز آن صادر شده است،چرا مجتمع فولاد پارس سبزوار که آب زیادی مصرف می کند در جوین آغاز به کار کرد .

 

اگر به دلیل کمبود منابع مالی به  بهره برداری نرسیده است چرا از پروژه پر هزینه ای نظیر  سایت خودرو سازی سخن به میان می آوریم.چرا دوستان علاقه مند هستند همه گزینه ها را روی میز داشته باشند.

 

اگر انشاالله سوت قطار روزی روزگاری در سبزوار شنیده شد چه گزینه ای برای مردم در ایام انتخابات مطرح کنند که جذاب باشد و آنان را راهی بهارستان کند.

 

حاضریم با این منابع آبی محدود هندوانه بکاریم که برای هر کیلوی آن 286لیتر آب مصرف شود و در آخر نیز به دلیل به صرفه نبودن از زمین های کشاورزی جمع نکنیم و در این کم آبی دست به صادرات آب بزنیم البته از نوع مجازی و دشت های منطقه با افت شدید منابع آبی مواجه شود و پدیده ی فروچاله ها را تجربه کنیم اما افتتاح ناحیه صنعتی که می تواند گره گشایی کند برای معضل بیکاری جوانان این شهر را نبینیم .

 

مسئولین محترم شهرستان لطفا تمام جوانب را برای مجوز گرفتن یک پروژه در نظر بگیرند از جمله منابع آبی،نیروی انسانی،منابع مالی و .... و بعد تصمیم به خوش خبری برای این مردم بگیرند که سال ها در ذوق زدگی بمانند و هیچ عایدشان نشود!

 

 

اعتبار یک میلیارد دلاری که برای جذبش فقط تا پایان سال وقت داریم!

 

رهبر معظم انقلاب اسلامی با توجه بحران کم آبی با پیشنهاد تخصیص یک میلیارد دلاری برای احیای قنات ها از محل صندوق ذخیره ی ارزی کشور موافقت کردند .

 

با توجه به اینکه سبزوار قنوات بسیاری دارد شایسته است مسئولین شهری از این فرصت نهایت استفاده را ببرند.

 

با استفاده از این منبع پولی بلاعوض می توان برای پیشبرد پروژه های تعریف شده ی شهری مرتبط با احیای قنات ها استفاده کرد.

 

به طور مثال با حفر یک تونل در پنجاه متری زمین حد فاصل میان میدان شهدای کوشک(قلوه) تا سپاه در بلوار پاسداران می توان تمامی آبهایی که هرروز شاهد بالا آمدنشان از سطح زمین در اثر گودبرداری های ساختمانی هستیم و یا آب گرفتگی هایی که در ایام بارش باعث ترافیک شهری می شود و آبهای زیرزمینی سرگردان که اگر مدیریت نشود و به سطح بالای زمین بیایید  روزی باعث وقایع جبران ناپذیر خواهد شود را هدایت و با تدبیر این منابع آبی را برای آبیاری فضای سبز شهری استفاده کرد تا با این اقدام هم منابع آبی که ممکن است روزی دردسرساز باشد را به صورت بهینه استفاده کرد و هم دغدغه آبیاری و کم آبی برای فضای سبز شهری نداشته باشیم تا شهری سرسبز داشته باشیم.

 

دستوالعمل استفاده از این منبع مالی فقط تا پایان سال 1397معتبر است که می تواند مورد استفاده شهرداری قرار بگیرد. شایسته است نمایندگان و فرماندار محترم پیگیر جذب این اعتبار برای سبزوار باشند .

 

اما آن منوط بر این است که پروژه از سوی شهرداری تعریف و درخواست حمایت از نامبردگان انجام شود.

 

مطلع شدیم متاسفانه سال گذشته منابع مالی بسیاری از سوی استانداری خراسان رضوی به واحدهای صنعتی و تولیدی که طرح توجیهی برای گسترش فعالیت های خودشان داشته اند در نظر گرفته شده بود، اگرچه منابعی جذب شد اما بسیاری از این اعتبارات در نظر گرفته شده بدون استفاده ماند.

 

در این شرایط باید بگوییم:دوصد گفته چون نیم کردار نیست.

 

 

کال شور سبزوار دریاچه مصنوعی که از آن غافلیم!

 

کویر پرستاره سبزوار به همراه کال شور این شهر که با درایت و تدبیر می تواند به دریاچه ای مصنوعی تبدیل شود، علاوه بر دفع خطرات. می تواند به جذب توریسم منطقه کمک کند.

 

عرض این کال به یک کیلومتر می رسد،حجم آب حاصل از این کال چون مدیریت نمی شود گاها همراه با ویرانگری برای ساکنان منطقه است و در نهایت به کویرزارها بدون استفاده می ریزد.

 

ایجاد یک دریاچه مصنوعی حاصل از این حجم آب علاوه بر جلوگیری از اثرات تخریبی این کال باعث رونق گردشگری و اشتغال برای اهالی منطقه می شود.

 

جلوگیری از سیلاب های ویرانگر،ایجاد ناحیه گردشگری توریستی،مدیریت حجم آب برای کشاورزی زمین های اطراف،پرورش ماهی های سازگار با آب ذخیره شده،استخراج و فرآوری نمک حاصل از آب و تولید صنعتی آن،ایجاد چاه هایی برای ذخیره آب در فصل بارش و استفاده از آن در فصل کشاورزی،کشت محصولات سازگار با آب ذخیره شده و...ثمرات حاصل از ایجاد این دریاچه مصنوعی خواهد بود.

 

خیلی زود دیر می شود...

 

تغییر الگوی آب و هوایی و کاهش بارش تلنگری است که زودتر به خود بیاییم چرا که راهکارهای بسیاری برای عبور از این شرایط وجود دارد اگرچه خیلی از الگوی های زندگی مان ناصحیح است که باید اصلاح شود و ربطی به بحران ها ندارد.

 

بیش از 96درصد مصرف آب در کشاورزی و صنعت استفاده می شود.

 

برخی صنایع پرمصرف همچون فولاد و پتروشیمی ها و با تدابیری سعی در استفاده مجدد از آب مصرفی خود داشته اند که نقش قابل توجهی در کاهش آب مصرفی داشته اند.

 

بخش کشاوزی نیز اگرچه تا حدودی در مسیر تغییر حرکت کرده است اما شتاب این اصلاح مصرف باید سرعت بیشتری به خود بگیرد .

 

سرعت آهسته این تغییر ناشی نبود منابع مالی فراوان و عدم آگاهی است که نیازمند تزریق نقدینگی و فرهنگ سازی در این زمینه است.

 

استفاده از شیوه های آبیاری نوین همچون :بارانی،قطره ای و زیر سطحی علاوه بر کارایی بیشتر و افزایش تولید و راحتی باعث جلوگیری از تبخیر و هدر رفت آب می شود با این روش ها می توان به سطح های زیر کشت بیشتر فکر کرد و در نتیجه سود بیشت و ر زندگی راحت تر و میراثی ماندگارتر برای آیندگان.

 

تغییر الگوی کشت،جداسازی آب شرب از غیر شرب،مدیریت و بهره برداری از آب قنوات،تصفیه آب مصرفی شهری و استفاده آن برای مصارف کشاورزی،ایجاد تناسب میان برداشت و تغذیه سفره های آب،رفع شبکه فرسوده آب،جلوگیری از ورود فاضلاب شهری به قنوات،هدایت آب سرگردان حاصل از بارش و مصرف آن در زمان نیاز،جلوگیری از حفر چاه های غیرمجاز که سبب افت شدید آب در دشت ها شده است،جذب سرمایه گذار در بخش طرح های زیر بنایی آب و فاضلاب،فرهنگ سازی مصرف و طرح های تشویقی برای صرفه جویی در آب،ایجاد آبخوان های مصنوعی و مقابله با نابودی آبخوان های طبیعی و ...می تواند علاوه بر اینکه با تنش آبی،جیره بندی و قطعی آب مواجه نشویم منجر به ایجاد فرصت هایی برای سرمایه گذاری و اشتغال زایی در سبزوار شود که شاید  به نتیجه نرسیدن برخی از طرح ها و پروژه ها ناشی از کم آبی منطقه که از سوی سرمایه گذران اعلام می شود را  با این راهکارها توجیه و به سمت صنعتی شدن حرکت کنیم و  در ایامی که بحران کم آبی بسیاری از محاسبات را با چالش جدی روبرو کرده است گامی موثر در جهت توسعه سبزوار برداریم.