ناگفته های استاد «رضا صفایی» کارگردان و تهیه کننده پیشکسوت، درباره سینمای ایران

21 شهریور ماه در تقویم کشور به عنوان روز ملی سینما ثبت شده است. به همین مناسبت رضا صفایی کارگردان پیشکسوت سینمای ایران طی یادداشتی ضمن عرض تبریک این روز مروری بر خاطرات و برخی از دشواری هایی پرداخته، که در طول سال ها فعالیت خود در عرصه سینمای ایران تجربه کرده است.
 
اسرارنامه در ادامه به انتشار پیام تبریک و متن کامل یادداشت رضا صفایی می پردازد:
 
روزملی سینمارابه تمام همکاران گرامی وسینمادوستان تبریک عرض می نمایم.خداوندهمه شماعزیزان راحفظ نماید'
رضاصفایی
 
 
يك چند به كودكي استاد شديم
يك چند به استادي خود شاد شديم
پايان سخن بشنو كه مارا چه رسيد
از خاك درآمديم و بر باد شديم
 
در سال ١٣٥٦ سينماي ايران با ساخت حدود بيست فيلم رو به نابودي ميرفت فيلم ها فروش نداشتند تهيه كننده ها رغبتي به ساخت فيلم نشان نمي دادند فقط سه فيلم فروش خوبي داشت در امتداد شب كه در مدت سه هفته و در دوازده سينما يك ميليون نفر شايد هم بيشتر از جمعيت سه ميليوني تهران آن فيلم را مشاهده كردند و در شهرستان ها فروش فوق العاده اي داشت همچنين دو فيلم ساخته اينجانب بنام هاي عشق و خشونت كه پس از انقلاب اسلامي هم پروانه نمايش دريافت كرد و فيلم يكي خوش صدا يكي خوش دست هر كدام به مدت دو هفته و در دوازده سينما ٥٠٠هزار نفر بيننده داشت كه سودي سرشار نصيب تهيه كننده آنها كرد .
 
سال ١٣٥٧ سينماها نيمه تعطيل بودند و در سال ١٣٥٨ بنا بر اظهارات مهندس محمد علي نجفي كارگردان سريال سربه داران كه آن زمان معاون ارشاد بودند كارگردانان و تهيه كننده ها دعوت ايشان را براي ساخت فيلم رد كردند اما بنده با تشويق و حمايت ايشان كه به عقيده بنده يكي از بهترين مسئولين سينمايي ده ٦٠ و ٧٠ بودند اولين فيلم سينمايي پس از انقلاب شكوهمند اسلامي  به نام قيام را ساختم .
 
متاسفانه و با توجه با مخالفت مهندس نجفي هيات بازبيني فيلم كه بازهم متاسفانه دو يا سه نفر از آنها همكاران قديم من و ظاهرا دوست از جمله مرحوم عباس شباويز و يك نفر كه قبلا در لابراتوار استوديو پارس فيلم كار مي كرد و در دو يا سه نقش كوتاه هم بازي كرده بود و با حمايت دكتر كوشان  در قسمت لابراتوار وزارت فرهنگ و هنر استخدام شده بود بعد از انقلاب بدون داشتن تجربه اي عضو هيات بازبيني فيلم شده بود.
 
بهر حال فیلم قیام را توقیف کردند و زندگی من رو بنابودی بود اما از آنجایی که همیشه توکلم به خداوند بود مسولیت حوزه هنر به آیت‌الله معینی شیرازی روحانی عالیقدر که هم رییس کمیته پل رومی و هم نماینده حضرت امام ره در دولت آباد شهر ری بودند لذا هیچ فیلمی بدون رویت و تایید ایشان سینماها حق نمایش آنرا نداشتند فیلم قیام برای حاج آقا و حدود یکهزار نفر از دانشجویان پیرو خط امام در سینما فرهنگ نمایش داده شد و مورد تایید قرار گرفت با دستور سریع حاج آقا مهندس نجفی با خشنودی پروانه نمایش آنرا صادرکردند فیلم قیام در نمایش عمومی مورد استقبال مردم شریف ایران قرار گرفت وششصد هزار نفر از جمعیت حدودا چهار میلیونی تهران در مدت دو هفته و در دوازده سینما از فیلمی که فاقد سوپراستار یا چهره های معروف بود دیدن کردند این اتفاق باعث خوشحالی مهندس نجفی ودوستان و خشم دشمنان من گردید وتهیه کنند گان تشویق شدند که به تولید فیلم بپردازند اما متأسفانه حدود سه ماه بعد جنگ تحمیلی آغاز گردید وسالن سینما ها خلوت شد مردم برای رفتن به سینما رغبتی نشان نمی دادند زیرا جوانهایشان مشتاقانه عازم جبهه برای جنگ با صدامیان بودند.
 
ازطرفی سینما ها فیلم های قدیمی غربی و روسی را نشان می دادند که بیننده ای نداشتند بهر حال اکثر هنرمندان بیکار بودند.
 
ضمنا باید عرض کنم اگر انقلاب نمی شد نود درصد بازیگران و سازنده گان فیلم ها یاخانه نشین میشدند یا باید شغل دیگری انتخاب میکردند آمابا بثمر رسیدن انقلاب شکوهمند اسلامی ودرسال ۱۳۶۲ بامساعدت های بنیاد فارابی و همچنین سیمافیلم چرخ سینما بحرکت در آمد و هنرمندان چندان مطرح برای آن که مانند قبل از انقلاب آخر صف قرار نگیرند بازیگرانی که آرزو میکردند در فیلم ها نقش دوم سوم حتی چهارم را در کنار فردین ناصر ملک مطیعی بهروز وثوقی بیک ایمانوردی و دیگران بازی کنند باتهیه دستمال ابریشمی بسراغ مسولین سینمایی رفته بامظلوم نمایی هنرمندان مورد علاقه مردم را زیر سوال بردند متاسفانه مسولین دهه شصت و هفتاد چون تمام فیلم های قبل از انقلاب را ندیده بودند وازراه گوش تغذیه میشدند برخلاف قانون اساسی جمهوری اسلامی و برخلاف فرمایشات حضرت امام ره که فرمودند میزان حال فعلی شخص می باشد بگذشته افراد کاری نداشته باشید هنرمندان نامی را ممنوع الکار کردند.
 
زمانی که فیلم های قبل از انقلاب بوسیله نوار دردسترس عموم قرار گرفت مسولین سینمایی متوجه اشتباه خود گردیده مشاهده کردند همه یکسان بوده اند حتی آنهایی که مظلوم نمایی کرده بودند بسیار  صحنه های آنچنانی بازی کرده بودند که فردین و ناصر ملک مطیعی بازی در آن فیلم ها را رد میکردند حیرت آور است که بدانید بازیگری که در نیمی از یک فیلم عریان بازی کرد و سینما ها بدلیل اعتراض خانواده ها فقط یک روز آنرا نمایش دادند بعد از انقلاب در چند فیلم نقش اول بازی کرد و یک فیلم هم کارگردانی کرد یا بازیگر زنی که در تمام فیلم هایش عریان یا نیمه عریان بود بعد از انقلاب اجازه بازی داشت اما خانم هایی که در فیلم ها حاضر به عریان شدن  نبودند بعد از انقلاب خانه نشین شدند بنده به فعالیت آنها اعتراضی ندارم اعتراض من این است که چرا بتمام هنرمندانی که ترجیح دادند که در ایران بمانند و همگام و همسو با مردم باشند اجازه فعالیت ندادند مگر مقام معظم رهبری در دهه شصت نفرمودند آنها یی که در گذشته حتی نقش زشت بازی کردند میتوانند زن و مرد امروز باشند چرا مسولین سینمایی فرمایشات حضرت آقارا مد نظر قرار ندادند چرا قانون اساسی را ندیده گرفتن بعد از فرمایشات 
حضرت آقا با حمید خاکبازان ملاقات کردم و فرمایشات آقارا یاد آوری کردم جواب داد من نشنیدم گفتم شما چه مدیر کلی هستید که فرمایشات رهبر معظم انقلاب نشنیدید و نوار سخنان حضرت آقارادادم ظاهرا رنگش تغییر کرد اظهار داشت گوش می کنم و انجام خواهم داد اما مدتی بعد از کار برکنار شد مدیر کل بعدی ظاهرا اصلاح طلب بود اما همان روش ادامه داشت من و دوستان حدس زدیم او میخواهد راه ورود به سینما را برای فرزندان فامیل و دوستان خودش هموار نماید بعد ها حدس ما بیقین تبدیل شد درحال حاضر فیلمی که در سینماها نمایش می دهند کارگردانش فرزند همان مدیر کل سینمایی میباشد.
 
درمورد چند نفر از کارگردانان قبل از انقلاب همان ماجرا رخ داد افرادی که سالی یا دو سال یک فیلم آنهم باحمایت سوپراستار ها میساختند بعد از انقلاب نزد مسولین دهد شصت و هفتاد از همکاران فعال قبل از انقلاب خود بدگویی کردند و تبعیض و استثنا بر خلاف دستورات مقام های بلند پایه نظام بوجود آمد اما با توزیع نوار های فیلم های قبل از انقلاب در کشور مسولین سینمایی به اشتباه خود پی بردند در ملاقاتی که با مرحوم سیف الله داد داشتم اظهار داشت اگرمن از اول انقلاب معاون سینمایی بودم یا اجازه میدادم همه کارکنند یا تمام هنرمندان قبل از انقلاب را ممنوع الکار میکردم.
 
درسال ۱۳۷۸ به دیوان عدالت اداری شکایت کردم که ایکاش از ابتدا آن کاررا کرده بودم چون رای صادره یک قاضی شریف با ایمان یک انسان واقعی خط بطلانی بود بر افکار غیر منصفانه و نا جوانمردانه مدیرکل معاون سینمایی و شخص وزیر وقت ارشاد  وزیری که خود سرنوشت بدی داشت زندانی شد بعد با وثیقه آزاد گردید سپس به انگلستان پناهنده گردید ودرحال حاضر با حمایت دولت فخیمه زندگی را سپری مینماید آن وزیر اسبق این مثل قدیمی را فراموش کرده بود فواره گر بلند شود سر نگون گردد.
 
مسئله بعدی سازندگان فیلم های قبل از انقلاب میباشد که با وجود مساعدت های بنیاد فارابی چه از طریق مالی چه از لحاظ امکانات فنی به استثنا دو یا سه نفر متاسفانه بقیه فیلم هایشان ضعیف تر  از فیلم های سیاه سفید و فقیر قبل از انقلاب میباشد واین مسئله نشانگر آن است که بی جهت نبود که فقط با سوپر استار ها کار میکردند و صبح ها مقابل منزل آنها منتظر میماندند که موافقت آنها را برای بازی در فیلم جلب نمایند بهروز وثوقی در کتاب خاطراتش که در ایران موجود میباشد تمام ماجرا را شرح داده است همچنین فردین نیز درکتاب زندگی نامه اش اشاراتی به ماجرا دارد.
 
لازم است که عرض کنم یکی از آن دو یا سه نفری که اعلام کردم مهدی فخیم زاده میباشد که هم کارگردانی و هم بازیش درخشان تر از قبل از انقلاب میباشد شخصا کار های اورا دوست دارم قسمت نشد قبل از انقلاب با یکدیگر همکاری کنیم.
 
باید منصفانه اظهار کرد اگر جوان هایی که در حال حاضر در سینما حضور دارند وارد حوزه بازیگری کارگردانی فیلم نامه نویسی وغیره نمیشدند شاید سینما های فعلی تعدادشان کمتر از یکصد سینما بود وبرای اینکه چراغشان روشن باشد فیلم های خارجی نشان می دادند.
 
بنده به عنوان فیلم سازی که از سال ۱۳۴۰ فعالیت فیلم سازی را شروع کردم و۵۴ فیلم سینمایی سه سریال برای تلویزیون دو فیلم پلیسی به مناسبت هفته ناجا ویک فیلم نود دقیقه ای بنام عروسی مامان ساختم همچنین نویسنده کتاب های عشق و تقدیر ‌‌‌. من و سینما. جاسوس. عروس دجله عروس گلستان دو دیکتاتور و انگلستان میباشم به جوان هایی که چرخ اقتصاد سینما را بگردش در آورده اند و باعث گردیدند چراغ سینما   ها روشن بماند همچنین در جشنوارهای خارجی درخشیدند افتخار میکنم.
 
درحال حاضر باموی کاملا سپید و با هشتاد سال سن از خداوند متعال در خواست دارم مقاماتی که بفکر رفاه مردم وآینده مملکت هستند را در پناه خود حفظ فرماید. آمین 
 
رضا صفایی
 
 
 
 
تهیه شده توسط سید مهدی محسنیان فر 
 
برای مطالعه مطالب بیشتر از سید مهدی محسنیان فر هم اکنون روی اینجا کلیک کنید.
 
 
 
برای مشاهده تصاویر بیشتر از رضا صفایی هم اکنون روی اینجا کلیک کنید.
 
 
نظرت را بنویس
comments
پربازدیدترین محبوب‌ترین‌ها پرونده ویژه نظرات شما