مناره خسروگرد، خسروجرد یا میل خسروگرد بنای تاریخی در 10 کیلومتری مسیر سبزوار به شاهرود و تهران است. این مناره طی قرن‌ها راهنمای مسافران و زائرانی بوده است که به سرزمین خراسان و دیار توس سفر می‌کردند.

به گزارش ایسنا، در خراسان رضوی 5 میل یا مناره وجود دارد، علاوه بر مناره خسروگرد، مناره ایاز در مسیر تربت‌جام- مشهد، مناره فیروزآباد در جنوب شرقی بردسکن، مناره مسجد پامنار در شهر سبزوار و مناره کرات در جنوب غربی تایباد-  خواف پنج مناره استان هستند که قدیمی‌ترین آن، مناره ایاز است.
 
خسروگرد معرب کلمه معرب کلمه خسروجرد است، قدمت این مناره به قرن ششم برمی‌گردد و سازنده آن تاج‌الدوله ابوالقاسم بن سعید است.  بر مناره خسروگرد که 38 متر ارتفاع دارد علامت سواستیکا، یا صلیب شکسته، یا چلیپای ایرانی و یا نشان مهرگردون قرار گرفته است. این علامت نماد چهار عنصر آب، خاک، آتش و باد است.

در بدنه میل خسرو گرد نورگیر تعبیه شده است و دو کتیبه لوزی‌شکل بر بالای آن قرار دارد. شکل آجرهای به کار رفته در این مناره به صورت نیم‌دایره است و چوب‌هایی که به وسیله آن مناره بنا شده است چوب‌های رانشی هستند که از راس به دو طرف حرکت می‌کنند، اما سطح قاعده مناره ثابت است و این مناره نوعی مناره جنبان است.
 
این مناره که به یادگار مانده از دوران سلجوقیان است، اسیر غفلت و فراموشی و در مسیر و گذر ماشین‌ها رها شده است، در حالی که شایسته است فضایی در اطراف مناره ایجاد شود و شرایط نگهداری آن بهبود یابد.   

محمودرضا سلیمانی، رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه رقص آجر مناره خسروگرد بی‌نظیر است، افزود: به طور یقین ما نیز معتقدیم مناره خسروگرد باید از این غفلتی که اکنون بر آن حاکم است رهایی یابد.

وی گفت: در ابتدای امسال یک مجموعه علاقه‌مند و فرهیخته پذیرفتند که مرمت این بنا رانجام دهند و البته در این محل سرمایه‌گذاری اقتصادی نیز داشته باشند اما متاسفانه با مالکان زمین‌های اطراف مناره به توافق نرسیدند و کار رها شد.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار افزود: در آن دوره به تعبیر مرحوم محمد کریم پیرنیا، سبک معماری رازی در ساخت مناره مرسوم بوده است و این مناره نیز به این سبک ساخته شد، در این شیوه‌ معماری، آرایه به مثابه مصالح و مصالح به مثابه آرایه به کار می‌رود.

سلیمانی با اشاره به اینکه مناره خسروگرد متعلق به سال 505 هجری قمری است، اظهار کرد: این مناره در سال قتل فخرالملک سلجوقی ساخته شد و از المان‌های شهری دوره سلجوقیان در سبزوار به شمار می‌رود.

وی یادآور شد: بر روی این مناره علامت "سوستیکا" یا گردونه مه که همان علامت بعلاوه است به کار برده شده است این علامت جزو شاخص‌های فرهنگی ایران به شمار می‌رود.

منبع: ایسنا

کد:6430