طلوع تازه ی یک میراث کهن:
گزارشی از احیای آرامگاه امین التجار مشهدی در سبزوار به دست گروه مرمت دانشگاه حکیم سبزواری
وبسایت دانشگاه حکیم سبزواری: بافت‌های تاریخی، کانون و هسته شهرها هستند. رونق و حیات این بافت‌ها طی سده‌های گذشته، پایه بسیاری از آداب و رسوم و حتی فرهنگ موجود و نیز رونق اقتصادی شهر و منطقه بوده است. فضاهای شهری تاریخی قبل از همه وظیفه دارند تاریخ، هویت عینی و ذهنی شهر را حفظ کرده و در زندگی جاری سازند. پاسداشت، نگه داری و مرمت این بناها و آثارکه به واقع پاسداشت تاریخ و هویت فرهنگی و اجتماعی شهر و کشور می باشد.
آرامگاه امین التجار مشهدی، بنایی است قدیمی دیوار به دیوار کتابخانه حکیم حاج ملاهادی سبزواری دانشمند و فیلسوف بزرگ شرق، در منطقه میدان کارگر و بافت تاریخی شهر سبزوار قرار گفته است. به گزارش روابط عمومی دانشگاه این بنای تاریخی در دهه هشتاد و در اثر بی اعتنایی و بی توجهی در سراشیبی تخریب قرار گرفته بود و شرایط نابسامانی داشت، تا اینکه در پاییز ۹۱ و طی تفاهم نامه ای بین دانشگاه حکیم سبزواری و میراث فرهنگی این خانه به دست گروه مرمت بناهای تاریخی دانشگاه حکیم سبزواری افتاده و دانشجویان این رشته هم اکنون زیر نظر اساتید خود در حال ترمیم و مرمت خانه امین التجار هستند.
نمایان شدن خانه امین التجار را به دلیل تخریب ساختمانی که همیشه آن را در احاطه خود گرفته بود، شاید بتوان با عنوان طلوع یک بنای تاریخی در سبزوار به فال نیک گرفت طلوعی که به همت دانشجویان دانشگاه حکیم سبزواری صورت گرفت و با مرمت این اثر تاریخی،نوروز امسال این بنای تاریخی برای دومین سال پیاپی میزبان تعداد بسیاری مسافران نوروزی و شهروندان سبزواری بود.
روابط عمومی دانشگاه حکیم سبزواری به پاسداشت این همت و تلاش و همچنین در راستای وظیفه ذاتی خود مبنی بر اطلاع رسانی فعالیت های صورت گرفته توسط گروه های آموزشی گفت و گویی با مهندس مجتبی کاویان، مدیر گروه مرمت دانشگاه حکیم سبزواری درباره فعالیت های گروه مرمت دانشگاه در این بنای تاریخی داشته است.
امین التجار، آرامگاهی متعلق به یکی از تجار سرشناس سبزوار
مدیرگروه مرمت دانشگاه حکیم سبزواری با اشاره به اینکه آرامگاه امین التجار، ساختمانی آرامگاهی متعلق به یکی از خانواده یکی از تجار سرشناس سبزوار در انتهای دوران قاجاریه و ابتدای دوران پهلوی بوده است، گفت: گورستان تاریخی سبزوار در محلی بوده است که امروزه میدان کارگر و محدوده پارک جانباز (یا همان پارک پیرنیا) را در بر می گیرد. آرامگاه های خانوادگی و قبور مربوط به بزرگان مذهبی یا پیشه وران مشهور در این گورستان، جایگاه خاصی داشته است و امروزه که محل گورستان به پارک و فضاهای سبز و بافت شهری تبدیل شده است، این مقابر خانوادگی تبدیل به مجموعه هایی ارزشمند از نظر معماری و شهرسازی گردیده است.
مجتبی کاویان ادامه داد: مهم ترین این آرامگاه ها را با نام حاج ملاهادی سبزواری می شناسیم و نمونه های کمتر مشهور شده آن آرامگاه بقراط التولیه، آرامگاه فقیه سبزواری و آرامگاه امین التجار مشهدی است.
دهه هشتاد: آرامگاه امین التجار در سراشیبی بی توجهی و تخریب
این متخصص مرمت در ادامه با اشاره به اینکه آرامگاه امین التجار ، یک مقبره ای خصوصی و متعلق به یکی خانواده های سرشناس سبزوار به نام امینی است، افزود: در دهه ۱۳۸۰ طی توافقی از تولیت آن به صورت طولانی مدت در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفت و مرمت های دوره ای در آن اجرا گردید و مدتی بخش پژوهشی و صنایع دستی میراث فرهنگی بود. تا اینکه در سالهای ۱۳۸۹ و ۹۰ به صورت بلااستفاده در اختیار میراث باقی مانده بود.
وی با یادآوری این مهم که رشته مرمت بناهای تاریخی، در کل رشته نوپا در ایران است که حفاظت از ثروت های فرهنگی و تاریخی را هدف قرار داده و تخصص های مورد نیاز برای آن را آموزش می دهد، عنوان داشت: این رشته از سال ۱۳۸۲ در دانشکده معماری دانشگاه حکیم سبزواری با جذب دانشجو در مقطع کاردانی پایه گذاری گردید و در سال ۱۳۸۳ اولین عضو هیأت علمی خود را جذب کرد.
کاویان تاکید کرد: در سال ۱۳۸۷ کارشناسی ناپیوسته و در سال ۱۳۹۱ مقطع کارشناسی پیوسته این رشته در دانشکده بنیانگذاری گردید. هم اکنون ۱۴ سال از ورود این رشته به سبزوار می گذرد؛ گروه مرمت دارای چهار عضو هیأت علمی بوده و جذب دانشجو در مقطع ارشد این رشته از برنامه های آتی این گروه محسوب می گردد.
وی با یادآوری اینکه شرایط بسیار نابهنجار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از سال های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ و به تبع آن وضعیت بغرنج ابنیه تاریخی در تمام کشور، احساس مسؤولیت را در وجود هر دلسوز و متخصصی برانگیخته می کرد، گفت: از یک سو، بناهای تاریخی هیچ گونه حامی و پشتیبان قانونی و مالی برای جلوگیری از تخریب نداشتند و از سوی دیگر سازمان میراث فرهنگی هم که از سال ۱۳۹۰ با به هم ریختگی و فروپاشی عجیبی مواجه شده بود و بسیاری از پروژه های عمرانی و تحقیقاتی خود را به حالت نیمه تعطیل در آورده بود، توان کوچکترین مداخله مرمتی در آثار تاریخی را نداشت.
نجات یک بنای تاریخی؛ ورود گروه مرمت دانشگاه حکیم سبزواری جهت مرمت آرامگاه
مدیرگروه مرمت دانشگاه حکیم سبزواری افزود: در این شرایط، با پیگیری های گروه مرمت دانشگاه حکیم سبزواری از سال ۱۳۹۰، به میراث فرهنگی سبزوار پیشنهاد شد که یکی از ابنیه ثبت آثار ملی در داخل شهر سبزوار را برای مرمت در اختیار دانشگاه حکیم سبزواری بگذارد و با توجه به شرایط و موقعیت، این ساختمان توسط معاونت میراث فرهنگی این اداره، انتخاب گردید. تفاهم نامه در پاییز ۱۳۹۱ منعقد شد و در بهار ۱۳۹۲، اولین مداخلات مرمتی با کمک و فعالیت دانشجویان مرمت بناهای تاریخی، ذیل دروس تخصصی در این ساختمان آغاز شد.
وی ادامه داد: در توضیح این فعالیت ها می توان گفت که به دلیل اینکه کار با مقیاس آموزشی حرکت می کند، اولاً در هر ترم، نهایتاً ۱۷ روزکاری وجود داشته است و ثانیاً به دلیل اینکه کار توسط دانشجویان و استادکار انجام می شود، دقت باید بسیار بالا و سرعت بسیار پایین باشد تا بنای تاریخی از صدمه و تخریب مصون بماند و نمی توان مانند کارگاه های عمرانی دیگر، به صورت فشرده و با سرعت روی موضوعی کار کرد.
فعالیت های صورت گرفته در این بنا
وی عمده فعالیت های مرمتی انجام شده از بهار سال ۱۳۹۲ تا کنون در این ساختمان را موارد زیر عنوان کرد:
1.تعویض آجرچینی ازاره های شرقی و جنوبی حیاط و بخشی از ازاره های گوشه شمال غربی و شمال شرقی حیاط
2.تاق بندی و کنوسازی بام
3.لایه های عایق بام: غوره گل و کاهگل
4.جداره سازی جداره شمالی و غربی در بیرون ساختمان
5.تخریب ساختمان مجاور اثر تاریخی که موجب آسیب به منظر شده بود و محوطه سازی در مقابل نمای شمالی آن (بخش عمده این فعالیت توسط شهرداری سبزوار انجام شده است.)
مهندس کاویان عمده آسیب هایی که ساختمان هم اکنون متحمل شده است، از رطوبت موجود در بافت خاک و همچنین پایین بودن کف ساختمان و اختلاف سطح شدید با محیط های مجاور برشمرد و یادآور شد: تبعات این آسیب ها به صورت آثار ناشی از رطوبت در جداره ها (به ویژه جداره های شرقی) مشاهده می شود.
وی با اشاره به اینکه کار مرمت این بنا زمان بر است عمده کارهایی که در این ساختمان باقی مانده است، را اینگونه برشمرد:
1.رطوبت زدایی 1.رطوبت زدایی از جداره شرقی ساختمان با ایجاد کانال ناکش در فضای بیرونی: این مورد باز توجه به مشکلات ایجاد شده از طرف باغچه های کتابخانه مجاور، به نظر می رسد که جزو وظایف حقوقی ایجاد کننده آسیب می باشد.
2.رطوبت زدایی از کف ساختمان به ویژه در فضاهای داخلی
2.فضاهای داخلی 1.اندودکاری زیر سقف
2.مرمت تزیینات گچبری در فضاهای داخلی
3.نماسازی 1.رخبام چینی دیوارهای پیرامون حیاط
جداره سازی کاهگلی و دمگیری گچی در دیوارهای پیرامون حیاطدر برابر آیندگان مسئولیم؛ طلوع دوباره خانه امین التجار:
مهندس کاویان با اشاره به اینکه درهای این ساختمان از نوروز ۱۳۹۵ به روی گردشگران باز شد، یادآور شد: خوشبختانه و با پتانسیل شبکه های اجتماعی این بنای تاریخی به طور کامل، به مردم شناسانده شد.
وی ادامه داد: ماهیت عملکردی دوگانه این ساختمان (آموزشی و کارگاهی) در حال حاضر موجب شده است که هر زمان از حالت کارگاه برای ورود گردشگران آماده سازی می گردد، کار عملیاتی و تمیزکاری بسیار زیادی را طلب می کند. به همین دلیل تنها در مقاطع خاصی مانند نورزو یا بخشی از تابستان می توان روی حضور گردشگر حساب کرد.
مدیر گروه مرمت دانشگاه حکیم سبزواری خاطرنشان کرد: در نوروز ۹۶ نیز درهای این ساختمان به روی گردشگران باز شد و دانشجویان و میراث یاران داوطلب تحت سرپرستی انجمن علمی مرمت دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه حکیم، برای تمیزکاری و آماده سازی و آراستن بنا برای نوروز ۹۶ اقدام کردند.
وی با اشاره به اینکه علیرغم فعالیت ها و اقدامات بسیار زیادی از این ساختمان باقی مانده است خاطر نشان کرد: امید است در سال های آینده، ساختمان با ظاهری آراسته و مرمت شده آماده پذیرایی گردشگران باشد.
عکس های مندرج در این گزارش متعلق به محمد ایوبی و فائزه سادات امینی نیا است.
نظرت را بنویس
کجاست اینجا؟
پریا ایزی
خعععلی قشنگه!!!!!!!!!!!! آدرس دقیقش کجاست؟؟؟؟
علی آبادی
چقدر عالی. ای کاش درب این خانه همیشه سال بر روی بازدید کنندگان باز بود
