قیام سربداران سبزوار که در قرن هفتم هجری نخستین حرکت موفقیت آمیز ایرانیان دربرابر هجوم یکصدساله بیگانگان مغولی به این کشور بود و  منجر به اولین نخستین حکومت شیعه 12 امامی ایران به پایتختی دارالمومنین سبزوار شد، اگرچه یکی از برندهای اصیل و مهم تاریخی و فرهنگی سبزوار است، اما حقیقت این است که در شکل گیری و استمرار این قیام علاوه بر سبزواری ها، مردمان ظلم ستیز و آزادی خواه فراوان دیگری از سرتاسر کشور نقش داشتند که ازجمله می توان به شیخ خلیفه مازندرانی و شیخ حسن جوری اشاره کرد که از مازندران و نیشابور و ... به سبزوار مهاجرت کردند و با موج غیرت و اقتدار مردم این کهن شهر شیعه همراه شدند و به استحکام و پیروزی نهضت سربداران یاری رساندند.

یکی دیگر از این شخصیت ها شیخ عزالدین سوقندی است که از روستای سوقند خراسان در شرق سبزوار و در محدوده امروزی شهرستان نیشابور به این قیام پیوسته است و در جایگاه یکی از رهبران میانی نهضت سربداران برای مدتی ایفای نقش کرده است.

حالا مردمان روستای سوقند نیشابور به پاسداشت این افتخار تاریخی طی مراسمی به بزرگداشت شیخ عزالدین سوقندی پرداخته اند و با رونمایی از تمثال این شخصیت تاریخی هم ولایتیشان امیدوارند گامی در جهت معرفی بیشتر روستای نیشابور و رونق و توسعه گردشگری در این شهرستان برداشته باشند.(منبع)

جالب اینجاست که مدتی قبل هم در مرداد 95 اداره میراث فرهنگی نیشابور با همکاری مردمان روستای جور این شهرستان اقدام به برگزاری بزرگداشت شیخ حسن جوری یکی دیگراز رهبران دینی نهضت سربداران پرداخت.(منبع)

البته شهرستان سبزوار هم در آذر 94 طی دو روز میزبان برگزاری کنگره بین المللی سربداران در این شهر بود. اما پس از آن رویداد دو روزه دیگر هیچ خبری از پیگیری و تحقق اهداف بلند مدت برپایی چنان همایش مجلل و پر هزینه ای در سبزوار نشد وگویی موضوع سربداران با آن همه جای کار و زیرشاخه های متعدد برای انجام فعالیت های مستمر فرهنگی و هنری، حالا پس از برگزاری کنگره  هفتصدمین سالگرد قیام، دیگر رفته است که به دست فراموشی سپرده شود.

اسرارنامه پیش از این با انتشار یادداشتی مفصل به این فراموشکاری و عدم پیگیری مسئولان و حتی مردم شهرستان سبزوار نسبت به مفاخر مهم تاریخی و فرهنگی خود انتقاد کرده بود. که شما گرامیان هم اکنون می توانید برای مطالعه آن مطلب به پیوند زیر مراجعه کنید:

از کنگره بین المللی سربداران چه انتظاری داشتیم؟ چه به دست آوردیم؟

اما برعکس سبزوار، مشاهده این تحرکات مستمر فرهنگی در جای جای شهرستان نیشابور آن هم در ارتباط با قیام سربداران که بیش از هر چیز با نام سبزوارشناخته می شود، الگوی خوبی برای مردم و مسئولان فرهنگی شهر سبزوار است که پی ببرند چه قدر از مفاخر و داشته های فرهنگی خود غافلند و یا اگر غافل نیستند ضرورت اصل استمرار را برای به نتیجه رسیدن کارهای فرهنگی از یاد برده اند.

چرا که امور فرهنگی از آن گونه امورند که به صورت نرم و به شرط استمرار در طولانی مدت اثر خود را برجای می گذارند و بنابراین برای پاسداشت واقعی رویداد مهمی مثل قیام سربداران فقط برگزاری یک کنگره بین المللی دو روزه اگرچه لازم است، اما کافی نیست و نیاز به برگزاری های دوره ای و نیز پیگیری های مستمر و پرداختن به ابعاد ریز و درشت آن رویداد در طول سال دارد.

اینک این حرکت زیبای نیشابوری ها در روستاهای جور و سوقند می تواند تلنگر و الگوی خوبی باشد برای مسئولان شهرستان سبزوار و مردم روستاهایی نظیر کراب، باشتین و دیگر شهر و روستاهای سبزوار و داورزن و .... که هر یک به نوعی سهمی در شکل گیری نهضت سربداران داشته اند، اما از این سهم و از این رویداد کهن تاریخی شهر و روستای خود که امروزه می تواند به توسعه گردشگری و معرفی و تقویت بنیان های فرهنگی و تاریخی این مناطق کمک کند، غافل مانده اند.

اینک مناسب است یادآوری شود پهلوان عبدالرزاق باشتینی که اولین رهبر سیاسی و نظامی سربداران بوده است، در تاریخ ایران به عنوان یکی از فتیان (جوانمردان) به نام و از پهلوانان معروف ورزش زورخانه ای بوده است. (منبع) همچنین امیران دیگری نظیر خواجه یحیی کرابی و خواجه ظهیرالدین کرابی ، حیدرقصاب، حسن دامغانی، خواجه علی موید که سبب ساز نوشته شدن کتاب معروف شیعی «لمعه دمشقیه» بود و ... از دیگر رهبران سیاسی و نظامی قیام سربداران بوده اند که هریک ممکن است از یکی از شهرها و روستاهای سبزوار یا از دیگر نقاط کشور بوده باشند و جای انجام حرکت هایی منسجم و مستمر برای تحقیق و مطالعه و بررسی و شناخت آن ها همچنان خالی  است.

اسرارنامه اینک پس از بیان این مقدمه تحلیلی به انتشار خبر بزرگداشت شیخ عزالدین سوغندی از شخصیت های قیام سربداران سبزوار در روستای سوغند نیشابور می پردازد: