نزدیک به 8000 نفر از شهروندان سبزواری طی دو روز از محوطه باستانی تپه دامغانی در این شهر بازدید کردند.

به گزارش مجله اینترنتی اسرارنامه، این بازدید که به مناسبت روز جهانی باستان شناسی در روزهای 14 و 15 آبان امسال در سبزوار برگزار شد، فرصت مناسبی برای پاسخگویی به سئوالات بسیاری از شهروندان سبزواری و علاقه مندان به حوزه میراث فرهنگی بود، تا بدانند در محوطه وسیعی که از چند ماه قبل در ضلع جنوب شرقی این شهر حصارکشی شده و تعداد زیادی از باستان شناسان روزهای متوالی را در آن به پژوهش و کاوش پرداخته اند، چه می  گذرد؟

محوطه ای که هرچند شناسایی و آغاز کاوش ها روی آن، می تواند نوید بخش آینده ای روشن برای توسعه صنعت گردشگری در شهر دیرینه های پایدار باشد، اما به همان اندازه نیز عدم اختصاص بودجه لازم از سوی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی و سایر ادارات مربوطه، برای حفاظت و برپایی سریع تر سایت نمایشگاهی و موزه استاندارد در این تپه، باعث نگرانی دوستداران حوزه میراث فرهنگی سبزوار شده است که مبادا با آغاز فصل سرما و بارش های زمستانی گزند غیرقابل جبرانی بر پیکر این میراث چندهزارساله فرهنگی و تمدنی غرب خراسان رضوی وارد آید!

کمک  50 میلیون تومانی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی رقمی ناچیز برای پروژه تپه باستانی سبزوار

رئیس کمیسیون گردشگری شورای شهر سبزوار در همین رابطه و درحین بازدید از تپه باستانی سبزوار ی ها به خبرنگار ما گفت:

مسئولان میراث فرهنگی خراسان رضوی که روز پنجشنبه از این محوطه بازدید کردند تنها وعده کمک 50 میلیون تومانی به این پروژه را مطرح کردند، در حالی که فقط برای برپایی همین دو روز بازدید نزدیک به 18 میلیون تومان درشهرستان سبزوار هزینه شده و بنابراین رقم 50 میلیون تومانی کمک اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی برای چنین پروژه ای بسیار ناچیز است.

مسعود پسندیده افزود: 45 نیروی کارشناس غیربومی جهت معرفی و توضیح بخش های مختلف تپه باستانی برای بازدیدکنندگان به سبزوار آمده و در این مدت با امکانات حداقلی اسکان داده شده اند که همه این ها مستلزم هزینه است.

این مسئول با یادآوری این نکته که روز جهانی باستان شناسی از سال 2008 تعیین گردیده، گفت: برگزاری چنین بازدیدهایی، حق طبیعی مردم است تا درباره جزئیات پروژه ای که چندین ماه انرژی و سرمایه شورای شهر، شهرداری و میراث فرهنگی روی آن صرف شده است، آگاهی داشته باشند.

وی سپس گفت: هم اکنون تملک زمین های محدوده تپه دامغانی، محدوده بندی و حصارکشی کامل و مسقف کردن حدود 1000 متر از مساحت این تپه جهت حفظ و مراقبت بهتر از بخش های کاوش شده، از اولویت های اصلی ماست.

وی سپس افزود: خرید زمین های تپه دامغانی مصوبه شورای شهر است و شهرداری باید نسبت به تملک زمین ها اقدام کند، که البته مستلزم صرف  هزینه است و تا کنون چند پلاک از زمین های این محدوده را خریداری کرده ایم.

پسندیده با بیان اینکه در حال حاضر در مجموعه شهرستان سبزوار همکاری خوبی بین فرمانداری، شهرداری، شورای شهر، اداره میراث فرهنگی و... درباره تپه دامغانی وجود دارد، افزود: انتظار داریم اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی نیز همکاری بیشتری با این پروژه داشته باشد و این در حالی است که امروز پس ازچند ماه که از آغاز کاوش ها در این محوطه می گذرد، معاون اداره کل میراث فرهنگی برای اولین بار به بازدید آمده که در این باره به ایشان گلایه هم کردیم.

وی سپس درباره ضرورت تغییر نام تپه دامغانی سبزوار گفت: در اینکه نام این تپه باید تغییر کند، شکی نیست اما تا زمانی که به انتخاب یک اسم زیبا و همه جانبه نرسیده ایم، بهتر است از همین نامی که فعلا ثبت شده استفاده کنیم و البته مهمتر از تغییر نام اقدامات مثبتی است که اکنون دارد در این تپه انجام می شود.

عضو شورای شهر سبزوار سپس به برخی ارزش های منحصر به فرد تپه باستانی سبزوار اشاره کرد و گفت: قرار گرفتن این تپه با چنین وسعت بالایی، در فاصله 50 متری محور اصلی ترانزیتی کشور از مزیت های منحصر به فردی است که در اینجا به وجود آمده است و تاثیر مستقیمی بر جذب آسان گردشگران به سمت این اثر خواهد داشت و به اشتغالزایی و ایجاد خدمات مورد نیاز در صنعت گردشگری منجر خواهد شد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: سعی داریم ورودی که به پروژه تپه باستانی  کرده ایم، حتما ورود محکم و مستمری باشد و در همین زمینه از همکارانم در شورای شهر تشکر می کنم زیرا به خوبی با این پروژه همکاری کرده اند و شهرداری هم با اینکه ممکن است، وضع مالی خوبی نداشته باشد اما با جدیت پای این کار هست.

ضرورت برقراری سریع شرایط حفاظت وامنیت کامل برای تپه باستانی

یکی دیگر از اعضای شورای شهر سبزوار نیز که به بازدید از محل تپه دامغانی سبزوار آمده بود، ضمن قدر دانی به خاطر زحماتی که تا کنون برای کاوش این محوطه کشیده شده است، ابراز امیدواری کرد، هرچه سریعتر بخش های حساس این تپه مسقف شود و شرایط استاندارد برای محافظت از آن ها فراهم بیاید تا هنگام بروز بارش های زمستانی شاهد آسیب در این اثر باستانی نباشیم.

مهدی مقصودی افزود: اگر این حفاظت صحیح اتفاق نیافتد و تپه به همین شکل رها شود، ممکن است در آینده با این انتقاد مواجه شویم که اصلا نمی بایست کاوش ها را آغاز می کردیم.

وی افزود حتی اگر قرار است تپه دامغانی به شکل یک موزه ی روباز هم مورد استفاده قرار گیرد، باید شرایط حفاظت و امنیت کامل برای این محوطه باستانی فراهم آید.

بازدید از محوطه های باستانی زمینه ساز تحقق مسئله هویت و کاهش کاوش های غیرمجاز

رئیس اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری سبزوار هم در رابطه با برگزاری بازدید دو روزه از تپه دامغانی گفت: این دومین سال متوالی است که چنین بازدیدی را از محوطه باستانی سبزوار تدارک دیده ایم که امسال نسبت به سال گذشته استقبال مردمی چند برابر افزایش یافته است.

محمودرضا سلیمانی کوشکی افزود: پارسال مجموعاً 1700 نفر در موعد تعیین شده از این تپه بازدید کردند، اما امسال فقط در روز اول که بیشتر مخصوص بازدید متخصصان و سرمایه گذاران و مسئولان بود، بیش از 1500 نفر از مردم به بازدید از این محوطه آمدند و در روز دوم نیز بیش از 6000 نفر به بازدید پرداختند که مجموعاً رقمی نزدیک به 8000هزاربازدید کننده را در این دو روز داشته ایم.

وی همچنین  با اشاره به بازدید محمد رکنی معاون مدیرکل ، سرهنگ حسینی فرمانده یگان حفاظت استان و تعدادی دیگر از مسئولان اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی و همچنین شماری از مسئولان ، دانشگاهیون شهرستان سبزوار از تپه دامغانی در دو روز گذشته گفت: این یکی از موفق ترین بازدیدهای خاورمیانه است و در واقع ما تنها سایت باستان شناسی در خاورمیانه هستیم که روز جهانی باستان شناسی را گرامی داشته و به این مناسبت بازدیدهایی برای متخصصان، عموم و حتی کودکان تدارک می بینیم و نمونه آن معمولا در محوطه های باستانی آمریکا و اروپا اتفاق می افتد.

این مسئول سپس اظهار داشت: برگزاری چنین بازدیدهایی کمک شایانی به کاهش و کنترل حس عتیقه گرایی و کنجکاوی عمومی می کند، زیرا از نزدیک متوجه می شوند که پیدا کردن اشیاء قیمتی در محوطه های باستانی چندان به آسانی و وفور صورت نمی گیرد و اینطور نیست که افراد عادی بتوانند با ابزار ساده به حفر و کاوش غیر  مجاز زمین و کشف گنج های میلیاردی بپردازند.

وی افزود: در واقع در این بازدیدها مردم متوجه اهداف اصلی باستان شناسان از انجام کاوش ها، تلاش های شهرداری ، شورا و میراث فرهنگی را از نزدیک مشاهده کرده و در نهایت پی به ارزش واقعی و ظرفیت های اصلی گردشگری و فرهنگی چنین محوطه هایی می برند.

سلیمانی در ادامه بیان کرد: مسئله مهم دیگری که در این بازدیدها تحقق می یابد، مسئله هویت است.

وی توضیح داد: هویت مسئله بسیار حائز اهمیتی است که بازدیدکنندگان و به خصوص جوانان با مشاهده این اصالت ها پی به پیشینه تمدنی و فرهنگی خود می برند و کمتر دچار حس از خود بیگانگی و بی هویتی می شوند.

این مسئول ادامه داد: اگر همین محوطه که اکنون دارد کاوش می شود، را حدود 15 سال قبل نگاه می کردید، فقط یک محدوده بایری بود که محل انباشتن زباله ها، کشت و کار پراکنده، چرای گوسفندان و رفت و آمد حیوانات و ... بود، اما اکنون زباله و آلودگی ها از این محل زدوده شده و درمرکز توجه مردم و رسانه ها قرار گرفته و به تدریج به یکی از بهترین نقاط شهر تبدیل می شود.

وی افزود: بنابراین تپه باستانی دامغانی یک تحول عظیم و ریشه ای در گردشگری منطقه ایجاد خواهد کرد.

رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان سبزوار در ادامه درباره دلایل دعوت از کارشناسان غیر بومی در این دو روز برای معرفی و توضیح تپه باستانی توضیح داد: از آنجایی که گمانه زنی و کاوش های ما در لایه های تاریخی مختلفی اتفاق افتاده است که هر بخشی در تخصص گروهی از دانش آموختگان رشته باستان شناسی است، لذا متخصصان مربوط به هر قسمت برای ارائه توضیحات علمی درباره همان بخش، به سبزوار دعوت شده اند.

 وی سپس گفت: البته به تازگی کتاب «پشته دامغانی در سبزوار» توسط شهرداری به چاپ رسیده است که در این کتاب نیز اطلاعات وتوضیحات کافی و مستند درباره یافته های این محوطه باستانی ارائه شده است.

*     *     *

گفتنی است در ابتدای این بازدید هادی صبوری کارشناس و مدیریت اجرایی پروژه بازدید از تپه باستانی سبزوار، درباره برخی اشیاء کشف شده در این محوطه، قدمت ، جنس و کاربرد احتمالی آن ها از روی تصاویر ثبت شده، توضیحاتی ارائه داد.

در انتهای مسیر بازدید نیز امکانات پذیرایی در یک مجتمع تفریحی و رفاهی جنب تپه باستانی سبزوار برای بازدیدکنندگان فراهم آمده بود که این قسمت با پخش فیلم مستندی از  کاوش ها و ارائه بروشورهای معرفی مجموعمه همراه شده بود.

پایان بازدید دو روزه و آغاز نگرانی ها / آیا تپه باستانی سبزوار باز هم به زیر خاک می رود؟

بعد از ظهر جمعه 15 آبان 94 مهلت دو روزه بازدید عمومی از محوطه باستانی تپه دامغانی به پایان رسید و این تپه مجدداً در حصار ممنوعیت بازدید فرو خواهد رفت.

با این حال هرچند ممکن است حصارهای کشیده شده در اطراف این محوطه باستانی بتواند مانع از ورود شهروندانی بشود که می خواهند به طور رسمی و قانونی از آن بازدید کنند، اما قطعا نمی تواند به طور کامل این محوطه رو باز را از همه خطراتی که ممکن است آن را تهدید کنند از جمله وضعیت نامساعد جوی و بارندگی های شدید زمستانی حفظ نماید.

بنابراین  این نگرانی برای علاقه مندان حوزه میراث فرهنگی سبزوار باقی می ماند که با توجه به آنچه امسال برخی آگاهان از احتمال ورود پدیده ال نینو و تغییرات شدید آب وهوایی ناشی از آن به داخل کشور خبر می دهند و هفته گذشته نیز نمونه ای از بارندگی های سیل آسا را در مناطق  غربی کشور شاهد بودیم، آیا تپه باستانی سبزوار که حالا به خاطر کاوش های انجام شده، بیشتر از گذشته درمعرض آسیب های آب و هوایی است، می تواند بازهم تا سال دیگر دوام بیاورد تا علاقه مندان سرانجام شاهد ایجاد سایت موزه باستان شناسی در این محل باشند و یا حداقل این  تپه را در بازدیدهای موقت بعدی، به بهانه روز باستان شناسی ببینند؟ یا اینکه قرار است محوطه ای، که در حکم ریشه این شهر دیرینه در دل خاک سرزمین کهن ایران است، مجدداً به زیر پوشش خاک و سیلاب و سایر پدیده های طبیعی برود؟

نگاهی به تاریخچه تپه باستانی سبزوار:

تپه دامغانی، محوطه ای باستانی در حاشیه شهر سبزوار است که بر اساس پژوهش های انجام شده قدمت آن تقریبا تا 6 هزارسال پیش تخمین زده می شود.

این تپه باستانی در انتهای خیابان جهاد کشاورزی (جاده دلقند) قرار گرفته و در تاریخ 28 فروردین 1380 با شماره 3749 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

محوطه باستانی تپه دامغانی مساحتی بیش از 100 هکتار از اراضی جنوب شرقی شهر سبزوار را در بر می گیرد.شواهد و آثار شناسایی شده در این محوطه تا کنون نشانگر شکل گیری و گسترش استقرار در دوره های مس سنگی و مفرغ می باشد. همچنین پژوهش ها جلوه های مختلف تعامل ساکنان این تپه با محیط اطراف خود را نشان  می دهد و شواهدی از استفاده و مدیریت اهالی از منابع طبیعی دشت سبزوار نیز در چند هزارسال قبل به دست آمده است.

گزارش تصویری(کلیک کنید)

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

 پرونده تپه باستانی سبزواری ها