هشتم تیرماه سالروز درگذشت زنده یاد محمود بیهقی سبزوارپژوه برجسته و فرزند شایسته دیار سربداران است که در زمان حیاتش تلاش های فراوانی برای شناسایی تاریخ و فرهنگ سبزوار پرداخت و آثار ارزشمندی پدید آورد.

به گزارش مجله تحلیلی اسرارنامه، برخی از همشهریان و صاحب نظران سبزواری که فعالیت های ارزشمند مرحوم بیهقی را در زمینه سبزوارپژوهی به خاطر دارند، معتقدند وی بعد از فرید خراسان ابوالحسن زید بیهقی معروف به ابن فندق، که در قرن ... هجری کتاب تاریخ بیهق را پدیدآورد، دومین پژوهشگری است که به طور حرفه ای و با شیوه ای علمی به کار جمع آوری  و تدوین اطلاعات تاریخی و جامعه شناسی و فرهنگی سبزوار در دوران معاصر پرداخته است.

زنده یاد محمود بیهقی در سال 1308 در سبزوار متولد شد و در طول 82 سال عمر با برکت خود تألیفات ارزشمندی پیرامون سبزوار پدید آورد که عبارتند از کتاب های: «سبزوار شهر دیرینه های پایدار» ، «سبزوار شهر دانشوران بیدار» و «دایرة المعارف بزرگ سبزوار» که البته فقط بخش هایی از آن منتشر شده است.

این سبزوارپژوه برجسته مدت کمی قبل از وفاتش طی نامه ای که برای یکی از دوستانش به نام احمد مزینانی نوشته است، ضمن ارائه یک بیوگرافی مختصر از خود و بیان برخی افتخارات و دستاوردهایش، به گلایه ای مختصر از همشهریان سبزواری بابت نخریدن کتش پرداخته است.

وی در پایان این نامه تنها انتظار خود را از همشهریانش به ویژه از مسئولان شهرستان سبزوار، خریدن کتاب هایش عنوان کرده و گفته است، کتاب های او می تواند بهترین هدیه به میهمانانی باشد که برای همایش های مختلف به سبزوار می آیند.

اسرارنامه اینک ضمن گرامیداشت یاد و خاطره آن پژوهشگر فرهیخته و آرزوی رحمت و بخشایش برای ایشان از درگاه الهی، متن نامه محمود بیهقی به آقای احمد مزینانی را که قبلا نیز این نامه در برخی رسانه های محلی سبزوار منتشر شده است،  مجدداً انتشار می دهد تا شاید یادآوری  موثری از آخرین وصیت ساده وناچیز آن مرحوم به عمل آید:

به نام خدا

دوست ارجمند مهربانم جناب احمد مزینانی سلام .پس از سلام و عرض ارادت از پیشگاه پروردگار بخشنده مهربان برای حضرت عالی وسرکارخانم و برو بچه ها سلامت ،سعادت ، خوشی درخواست دارم.

برادر عزیز همانطور که تلفنی درخواست شد که تمام کتاب هایم را بردارید و روز پنجشبه در باغ مظفر تشریف داشته باشید نمیدانم مقدر چیست (العبد یدبر والله یقدر) بنده خدا برنامه ریزی میکند و می اندیشد ولی سرنوشت دست خدای بنده است ،الان هم درباره بنده چنین مصداق دارد.

خواستم حتما بیایم ولی الان منتظرم که از بیمارستان بگویند تخت خالی است و بیا. فکر نمیکنم اگر رفتم طی ۱هفته آزادم کنند، به همین جهت به حضرت عالی که همیشه لطف داشته و دارید و باعث زحمت بوده ام وکالت میدهم که شخصا در این برنامه که به ساعت ۷بعداز ظهر جمعه۲۹خرداد موکول شده از سوی این جانب شرکت کنید تا مدارک را که میفرستم به حضار نشان دهید و توضیح فرمایید. (با عرض معذرت این روز روزه بزرگداشت شادروان دکتر علی شریعتی هم هست آیا شما میتوانید خود را برسانید.اگرنمی توانید به علی دولت آبادی که ایشان هم لطف دارند با کتابها بدهید تا منظم انجام دهد،سپاسگزارم.

و اما شرح حال که اگر وقت کم بود از محل ** بخوانید و این هم خلاصه شرح حالم:

فرزند حاج میرزا مهدی هستم درسال ۱۳۰۸ خورشیدی به کوچه حمام حکیم که هنوز هم به همان نام مشهور است و در بن بست علما یعنی مرحوم آیت الله حاج میرزا ابراهیم شریعتمداری مشهور به علوی پدربزرگ حضرت آقای حاج سید محمدحسن علوی و حاج شیخ ولی الله و حاج شیخ مهدی اسراری که از نوادگان فیلسوف گرامی حاج ملاهادی هستند و حاج محمد رضا رفیع پور ( رفیع اف ) که از بازرگانان مشهور بود و فرزندش حسین رفیع پور نویسنده و شاعر و پهلوان بود زاده شدم. مکتب را روبه روی بن بست خودمان نزد ملا باجی ، ملا شریف که جده ی اخباری هاست خواندم ،با چه تشریفاتی مادرم برد گفت : سلام ملا باجی محمودم را آورده ام پهلوی شما که با سوادش کنید ملا شود و قرآن یاد بگیرد،ملا باجی پذیرفت.

جعبه شیرینی و نهالیچه (زیر انداز) را گرفت و مرا نشانید. دیدم که کتابچه ای آورد که همان عمه جز بود که یک دنیا مطلب داشت،شروع کردیم از الفبا با گفتار الف ندر،ب یک دزر در تا آخر ی خوب یاد گرفتم. حالا میخواست این حروف را که به طور درهم و جابه جا نوشته پیدا کنم،الف سر گردو تو ب ر چکر کردی ؟( اینس = این است) تا آخر که ه سرگردو تو ی ر چیکر کردی ؟
……

به هر حال سپاس شان می گویم . ششم ابتدایی را در ایوان جنوبی مسجد جامع به ریاست شادروان دکتر مهندس حسن هنربخش امتحان دادیم درحالی که سوال ها از مرکز می آمد و تصدیق ما به امضای مرحوم مرآت وزیر معارف اوقاف و صنایع مستظرفه می آمد .

خاطره ای گذشت که خوبست برای شما بگویم :

آقای ناطقی رئیس اوقاف و صنایع مستظرفه سبزوار برای سرکشی به مدرسه ی ستوده امد درحالی که سیگار بر لب داشت .مرحوم ستوده پس از سلام گفت: جناب رئیس اینجا محل تعلیم و تربیت است از شما قبیح است که سیگار میکشید لطفا خاموش کنید،خاموش کرد خواست زیر پا بیندازد و ستوده از دستش گرفت و در زیر سیگاری انداخت البته رندی میگفت: ناطقی جواب نامساعدی داد و ستوده سیلی سختی به او زد او گذاشت و فرار کرد و از ترس شخصیت ستوده هیچ اقدامی نکرد.

پنج سالی مثنوی تاخیر شد، پدرم با استدلال بر این که تو برگزیده نهج البلاغه ،گلستان سعدی و منتخب کلیله را خوانده ای و ششصد مساله را هم که حل نموده ای ماشالا با سواد و ملا شده ای بس است.

در مدت پنجال فترت دو سالی به خیاطی رفتم، سالی دنباله ی کشت زرع پدرم،سالی به داروخانه و بلاخره سال اخر را به چاپخانه ی باشگاه جوانان سبزوار که عده ای روشن فکر برای فرار از افکار تسلط متفقین بر ایران بخصوص روسها بر سبزوار دایر کردند، پینگ پنگ و…داشت. بنیانگذارانش، شادروانان دکتر جراحی،دکترمتوسلی دکتر یدالله سلطانی،حسین مجمع و …که از ان میان تنها اقای محمد رضا ترابی زنده است.

بهرحال برای چاپ و انتشار کتب ونشریات چاپخانه را افتتاح کردنند که من هم صحاف ان شدم دوستی داشتم به نام اقای محمود علیزاده نامی که بعد در امریکا دکتر مهندس شد ودرهمانجا در گذشت.خدایش بیامرزد او امد که بیا برویم به دبیرستان و بلاخره سال۱۳۲۶ به دبیرستان اسرار رفتم و تا کلاس چهارم خواندم که در این هنگام اموزش و پرورش سبزوار اگهی کرد که معلم میخواهد،من هم با داشتن مدرک سیکل اول رفتم و امتحان دادم و معلم شدم و در همین دبیرستان به مسولیت کتابخانه و دفتر داری به کار مشغول شدم کلاس های چهارم و پنج اولی را در سبزوار و ششم ادبی را در مشهد گذراندم.

دردسرتان ندهیم که باز هم فاصله شد برای رفتن به دانشگاه درحالی که در تهران در رشته حقوق سیاسی و در مشهد در رشته های ادبیات فارسی زبان خارجی وتاریخ و جغرافیا قبول شدم و در سال ۱۳۴۳ از دانشکده ادبیات مشهد در رشته تاریخ و جغرافیا فارغ التحصیل گردیدم بعد شهرستان خودم و پس از ان تهران و درسال ۱۳۵۶ به مشهد امدم،معاونت اداری و مالی ناحیه ۲مشهد،ان موقع مشهد فقط ۲ناحیه داشت پس از انقلاب اسلامی ریاست اموزش پرورش بجنورد و بلاخره در سال۱۳۶۰بازنشسته شدم و در عین حال ۱۲ سال دیگر در دبیرستان ها و هنرستان ها و دانشکده عالی وابسته یه وزارت نیرو درس دادم.ومدت هاست که مدیر عامل موسسه خیریه سبزواری ها بودم و چون متاسفانه بیماری سخت مرا خانه نشین کرده،ودر خانه به نوشتن مشغولم. من تا اکنون ۶کتاب چاپ کرده و منتشر نموده ام اولین سبزوار شهر دیرینه های پایدارکه یک جغرافیای تاریخی است.

دومین به نام سبزوار شهر دانشوران بیدار که این کتاب من در سطح کشور برنده دوم شده معاون وزیر اموزش و پرورش به مشهد امد و با خانواده نهاری دعوت گرفت و بعد تقدیرنامه و سکه بهار ازادی داد جناب ملکی هم که مدیر کل اموزش پرورش خرسان بود لوحی مرحمت کرد.

بعد هم چهار جلد دایره المعارف بزرگ سبزوار است که چاپ کرده ام. ۲سال به عنوان پیشکسوت نمونه همه ی استان های خراسان انتخاب شدم و جناب مهندس مهر علیزاده استاندار و پنج مدیر کل که مرا برگذیده بودند باز در شبی به شام با خانواده دعوت گرفتن ایشان هم سکه بهار ازادی و لوحی داد ۲سال بعد مجددا به عنوان پیشکسوت نمونه خراسان رضوی انتخاب شدم جناب محمدی زاده استاندار وقت ضمن لوحی که مرحمت کردند جایزه ۱مسافرت عتبات بود که با خانواده مشرف شدم این از بیگانگان بود که لطف دارند ولی همشهریان من کم لطفی کردند،خستگی برادر معرف شهرستان فراموش نموده و کتابهایم را نخریده اند مخصوصا از جناب فرماندار و روسای محترم ادارات و سازمان ها و روسای دانشگاه ها که این کتاب ها بهترین هدیه برای مهمانان همایش ها و جایزه دادن به دانشجویان از بهترینهاست انتظار دارم از کتابهایم خریداری نمایند تا زیرزمین کلبه خرابه ام که به انبار کتاب تبدیل شده خالی شود.

برای همه ی شما سروران و دیگرانی که از دور و نزدیک لطف فرموده اند صمیمانه سپاسگزارم به ویژه ازجناب طیب و کارگردانان دیگر که این مراسم را ترتیب داده اند برایشان دعا خیر دارم و دیگر:

شرح این هجران و این خون جگر / این زمان بگذرد تا وقت دگر

با عرض ادب و تشکر- خدمتگزار سبزوار-محمود بیهقی

*   *   *

گفتنی است سال گذشته در چنین ایامی، مراسم سومین سالگرد درگذشت استاد محمود بیهقی در تاریخ 5 تیر ماه به همت اداره فرهنگی ورزشی شهرداری و کمیسیون فرهنگی شورای شهر در محل تالار همایش های شهرداری سبزوار برگزار شد.

تصاویری از همایش بزرگداشت استاد محمود بیهقی در 5 تیر 93