معاون پژوهشی پژوهشکده علوم زمین گفت: گسلی کاملا شناخته شده از وسط شهر سبزوار عبور می کند و زیر پوشش شهر قرار گرفته است و ادامه این گسل به نیشابور می رسد که زلزله های  ایجاد شده توسط آن چند بار باعث تخریب کامل شهر شده است.

 

دکتر حمید نظری ادامه داد: دو قناتی که در وسط شهر سبزوار هستند و مظهر آن ها از وسط شهر بیرون آمده، به دلیل پرتگاهی است که گسل مذکور ایجاد کرده است. 

 

وی با تاکید و هشدار به این که سبزوار جزو مناطق بسیار پرخطر از نظر زلزله است ادامه داد: در سال 2004 که سبزوار چند زلزله داشت، سازمان زمین شناسی کارهای پالئوسایزمولوژی منطقه را انجام داد و در بازدید هایی که انجام شد، نزدیک یک پارک بازی و همچنین باختری شهر یک کواری شن و ماسه بیرون آمده بود و گسل در آن قسمت دیده می شد.

 

معاون پژوهشی پژوهشکده علوم زمین اظهار داشت: در آن سال ها گسل تعیین سن  و نرخ حرکت آن نیز مشخص شد که تقریبا سالی حدود یک تا یک و نیم میلی متر بود.

 

دکتر نظری ادامه داد: بر اساس نرخ حرکتی که این گسل دارد، حدودا در 1000 سال یک و نیم متر حرکت دارد و بدین صورت نیست که یک میلیمتر یک میلیمتر در سال حرکت کند و در واقع به صورت یکدفعه و ناگهانی مثلا بعد از 500 سال چهار متر می شکند و اگر چنین شود زلزله ای که تولید می کند 7 ریشتر خواهد بود.

 

وی با بیان این که در سال 2006 مقاله ای بین المللی در این زمینه منتشر شد، افزود: پس از تعیین نرخ حرکت گسل و بحرانی بودن منطقه، سازمان زمین شناسی در مقیاس بسیار بزرگتر، گسل های فعال در منطقه ای وسیع تر از سبزوار را تهیه کرد که نقشه ها و گزارش های آن چاپ شده اند اما متاسفانه با تمام این فعالیت ها باز هم کسی نسبت به این موضوع حساس نشد و هیچ کاری صورت نگرفت.

 

معاون پژوهشی پژوهشکده علوم زمین تصریح کرد: پس از آن معاونت راهبردی ریاست جمهوری طرحی را به پژوهشکده زمین شناسی داد تا پهنه بندی لرزه ای کشور انجام شود که فاز اول آن مدار 34 درجه بود و این گسل نیز در بالای مدار 34 درجه است و نقشه آن منتشر شد که در آن محاسبه شتاب نیز صورت گرفته است.

 

دکتر نظری افزود: وقتی ما خطر را اعلام می کنیم یعنی می گوییم کجا زلزله می آید، با چه بزرگی و در چه بازه زمانی که این موضوع باید به ریسک تبدیل شود.

 

وی ادامه داد: در ریسک، فاکتورهای انسانی نیز به آن اضافه می شود، مثلا آیا سازه شما خوب است؟ تعداد جمعیت چقدر است؟ فرهنگ جمعیت چگونه است؟ پروسیت خاک چگونه است، شرایط امداد، پلیس، آتش نشانی، بیمارستان ها و ... چگونه هستند؟ با این فاکتورها می شود برآورد ریسک کرد و در پروژه ای که سازمان مدیریت ابلاغ کرده بود تمام این کارها انجام شد و ما نقشه های خطر و شتاب زمین لرزه را آماده کردیم و بر روی سایت قرار دادیم.

 

دکتر نظری با اشاره به این که سازمان زمین شناسی بستر را فراهم می کند و برای انجام فعالیتی خاص در سایت، مدیریت شهری باید وارد شده و تامین اعتبار کند، افزود: با وجود تمام کارهای انجام شده به نظر می رسد آن افرادی که مسئولیت مدیریتی دارند از تمام این ها بی خبرند و عملا هیچ کاری دراین موضوع انجام نداده اند.

 

وی در پایان با بیان این که پلتفرم اولیه منطقه آماده شده و شهر سبزوار جزو مناطق بسیار بسیار پر خطر است افزود: قنات های خالی زیر شهر نیز المان هایی هستند که ریسک را بالا می برند یعنی ممکن است با یک لرزش ایجاد شده شهر تخریب شود. 

 

گفتنی است زلزله بیهق در 2 ژوئن 1052 میلادی به بزرگی 7 ریشتر جزو یکی از قوی‌ترین و قدیمی‌ترین زلزله‌های ایران به شمار می رود که هیچ ساختمان و بارویی را سالم باقی نگذاشت و در آن زلزله افراد زیادی کشته شدند.(منبع )

 

لازم به ذکر است دکتر ابوالقاسم امیراحمدی و زکیه آب باریکی در مقاله خود با عنوان «ریزپهنه بندی خطر زلزله شهر سبزوار با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی» نقشه پهنه بندی خطر زلزله در سبزوار را تهیه کرده اند. نقشه تهیه شده نشان می دهد که در صورت بروز زلزله 11 کیلومتر مربع از وسعت شهر در پهنه خطر بسیار زیاد، 37 کیلومتر مربع از وسعت شهر در پهنه خطر زیاد، 49 کیلومتر مربع در پهنه خطر متوسط قرار می گیرد. ( منبع)

 

علاوه بر آن علیرضا تشکری سبزوار در پایان نامه خود با عنوان « ارزیابی آسیب پذیری خطر زلزله در شهر سبزوار» تنها راه مقابله با تهدیدهای ناشی از زلزله را برنامه ریزی صحیح در راستای کاهش تلفات و خسارت های احتمالی بیان کرده و با توجه به برخی فاکتورهای فیزیکی آسیب پذیری شامل نوع سازه، کیفیت بنا، نوع نما، فاصله از مراکز امدادرسانی و فاصله از گسل به ارزیابی آسیب پذیری شهر سبزوار می پردازد تا بتواند مبانی علمی و دقیق برای برنامه های کاهش آسیب پذیری ناشی از زلزله را فراهم آورد. ( منبع)