گزارشی از موسسه خیریه منتظرین سبزوار/ کارگاه تولیدی ورمی کمپوست جهد یاران نیازمند حمایت جهاد کشاورزی و شهرداری سبزوار

ریحانه ریاحی/ مجله اینترنتی اسرارنامه
 
در یکی از روزهای گرم تابستان، خبرنگاران اسرارنامه به پیشنهاد یکی از دوستان، به محلی موسوم به اردوگاه افاغنه تقریبا در 10 کیلومتری جنوب شهر سبزوار رفتند تا  از یک فعالیت مفید اقتصادی که مدتی است در آن اردوگاه متروک شکل گرفته و باعث رونق و اشتغال زایی شماری از همشهریان گردیده، گزارشی تهیه کنند.
 
اردوگاه افاغنه حالا دیگر مدتی است به کارگاه تولید ورمی کمپوست در شهرستان سبزوار تبدیل شده و تعدادی جوانان تحصیلکرده به همت موسسه خیریه منتظرین سبزوار در این مکان گرد هم آمده اند تا به شکل گیری کسب و کاری مفید برای خود و جامعه کمک کنند.
 
موسسه خیریه منتظرین سبزوار، با اجاره یک ساله این مکان و راه اندازی کارگاه تولیدی ورمی کمپوست، حامی خانواده هایی است که نیاز به حمایت مالی و شغلی دارند. موسسه ای که به جای دادن ماهی، ماهی گیری را آموزش می دهد.موسسه ای که فرصت شغلی ایجاد می کند و جوانان و زنان بدسرپرست و بی سرپرست را با ایجاد شغل حمایت می کند.
 
در این گزارش گفتگویی با عباس رحیمی مدیرعامل موسسه خیریه منتظرین سبزوار پیرامون فعالیت های این موسسه صورت گرفت و طی بازدیدی دو ساعته،  آشنایی مختصری با بخش های مختلف کارگاه ورمی کمپوست «جهد یاران» به عمل آمد. در ادامه متن کامل این گفتگو و شرح بازدید را می خوانید:
  
 
* معرفی موسسه خیریه منتظرین سبزوار
 
این موسسه در سال 89-90 به همت همکاران جهاد کشاورزی (جهاد سازندگی سابق) به منظور ساماندهی متکدیان و مددجویان زیرمجموعه خود سازمان تاسیس شد.
 
طی بخشنامه ای از فرمانداری، متکدیان و کسانی که برای کمک به ادارات مراجعه می کنند باید به مراکز مربوطه ارجاع داده شوند. از آنجایی که مجموعه بزرگ جهاد کشاورزی خانواده های نیازمند زیادی داشت و مساعدت و کمک های همکاران جهاد برای این افراد باید ساماندهی می شد، موسسه ای به نام موسسه خیریه منتظرین سبزوار تاسیس گردید که در آن اهداف مد نظر لحاظ شد.
 
 
* صندوق های هبه و یا صندوق امور جهادگران
 
مساعدت هایی از طریق صندوق های هبه و یا صندوق امور جهادگران به افراد نیازمند وابسته به سازمان جهاد کشاورزی صورت می گرفت، اما با پیگیری های متعدد این هبه ها در موسسه خیریه منتظرین سبزوار متمرکز شد.
 
مجوز موسسه از اداره بهزیستی صادر شد و گرچه نام اصلی آن، خیریه منتظرین سبزوار بود؛ ولی از آنجایی که هیئت امنا، هیئت موسس و هیئت مدیره این موسسه از افراد اداره جهاد بودند، به عنوان موسسه خیریه جهاد در بین مردم شناخته شده است.
 
 
* شروع فعالیت از سال 1390
 
موسسه خیریه منتظرین در سال 90 شروع به کار کرد.اهداف اصلی این موسسه کمک به امور ازدواج، مسکن، اشتغال و همچنین حمایت دانش آموزان مستمند می باشد.
 
گرچه کمک های این موسسه فراگیر است، اما باید در چارچوب مقررات جهاد کشاورزی صورت بگیرد.
 
 
 * اشتغال اولیت اصلی موسسه خیریه منتظرین سبزوار
 
اعضای هیئت مدیره این موسسه، به این نتیجه رسیدند که اولیت فعالیت شان را به اشتغال دهند.
 
بر خلاف دیگر موسسات خیریه ای که نقدینگی را جمع آوری و بین مددجویان توزیع می کنند، رویکرد موسسه منتظران براین است که فرصت های شغلی را شناسایی و ایجاد کند تا نیروهای کم بضاعتی که نیاز به شغل دارند را به کار بگیرد.
 
 
*ماهی ندهید، ماهیگیری یاد دهید!
 
اکثر خانواده هایی که به موسسه خیریه منتظرین سبزوار رجوع می کنند، درخواست کمک نقدی دارند، ولی در این موسسه به جای دادن ماهی، ماهیگیری به آنها یاد داده می شود و به سمت و سوی و اشتغال و درآمد زایی هدایت می شوند. با اینکه تقاضای کار، بنا به بیکاری زیاد است و فرصت اشتغال کم، ولی موسسه خیریه منتظرین، این موضوع را مدیریت کرده است.
 
 
*فعالیت های موسسه خیریه منتظرین سبزوار
 
موسسه خیریه منتظرین سبزوار با همکاری جهاد کشاورزی دفتر کافینتی ایجاد کرد که امور تصدی گری این اداره را انجام دهد.
 
همچنین جهاد کشاورزی، سامانه های مختلف اعم از سوخت، اشتغال و سایر اموری که قابل واگذاری به بخش خصوصی بود را به این موسسه واگذر کرد که موسسه سه نیرو از مددجویان که نیاز به کار داشتند را در آنجا جذب کرد.
 
اداره جهاد کشاورزی، امور تصدی گری را که طبق اصل 44 قانون، قابل واگذاری به بخش خصوصی است را نیز به خیریه منتظرین سبزوار واگذار کرد که موسسه با جذب مددجویان این بخش ها را پوشش می دهد.
 
از زمان ثبت نامِ مراحلِ سامانه های؛ خوداشتغالی، سوخت، آبیاری، دامداری، مرغداری ها، مکانیزیسیون، تراکتورها، کمباین ها و.... تا زمانی که تایید نهایی انجام گیرد، موسسه خیریه منتظرین مسئولیت انجام این امور را دارد.
 
نانوایی نان محلی نیز از مجموعه هایی است که موسسه با به کارگیری چندین نیرو بدسرپرست یا بی سرپرست اداره می کند. 
 
 
*ساماندهی ورمی کاران سبزوار
 
توسط پیگیری های متعدد، اعضای موسسه خیریه منتظرین به منظور ساماندهی ورمی کاران سبزوار در مقطع زمانی خاصی بیش از 100 کارگاه ایجاد کردند که برای 80 کارگاه مجوز صادر گردید و به عنوان شغل جدیدی در شهرستان رشد کرد؛ اما متاسفانه از آنجایی که بازار مصرف آنها تبلیغ و ترویج نشده بود محکوم به ورشکستگی شد.
 
یکی دیگر از دلایلی که ورمی در سطح شهرستان استقبال نشد، بحث کیفیت آن بود. تعدادی از ورمی کاران، برخی از افزودنی ها را به محصول اضافه می کردند که باعث می شد از کیفیت واقعی ورمی کاسته شود و و اینگونه بود که دیگر کشاورز،  باغبان و گل فروش به سمت و سوی خرید این کود نیامدند.
 
از این رو برای ساماندهی این امر، به ورمی کاران شهرستان پیشنهاد داده شد که یک مرکز کنترل کیفی به منظور آموزش و ترویج و همچنین کنترل ایجاد نمایند.
 
با همکاری جهاد کشاورزی یکی از سوله های مجتمع انبار جهاد راه دلقند به خیریه منتظرین سبزوار واگذار شد و موسسه کار را به صورت اصولی شروع کرد. اما این اتفاق زمانی افتاد که عمده ورمی کاران از کار خارج شده بودند و به سمت این کار نیامدند.
 
کارگاه ورمی کاران موسسه ایجاد شد و تصمیم بر آن بود که مرکز کنترل کیفی و مرکز ساماندهی ورمی کاران و نیز صنف مربوطه نیز ایجاد شود که زیر مجموعه ای از امور صنفی بخش کشاورزان قرار می گرفت، اما  متاسفانه تحقق نیافت. 
 
از آنجایی که ترویج این امور در راستای وظایف جهاد کشاورزی می باشد، از آن سازمان انتظار می رفت تا قدم مثبتی برای ترویج فعالیت موسسه بردارد و مشوق کشاورزان برای بازدید علمی و میدانی باشد.
 
 
*کارگاه «جهد یاران»، تنها تولید کننده عمده ورمی کمپوست شهرستان
 
در حال حاضر تنها تولید کننده عمده ورمی کمپوست در سبزوار که ماندگار بوده، کارگاه ورمی کمپوست جهد یاران است. علت دوام این کارگاه، مصوبه هیئت مدیره و تاکید موسسه خیریه منتظرین سبزوار بر مقاومت می باشد. و این چنین شد که با پشتکار زیاد و پرداخت هزینه های سنگین کارگاه حفظ شد و تولیداتش از 70 تن به 800 تن ظرفیت در سال رسید و همچنان در حال افزایش ظرفیت تولید است.
 
 
*واگذاری ارودگاه افاغنه به موسسه خیریه منتظرین
 
موسسه به واسطه شرکت در مزایده پایگاه اسرار (اردوگاه افاغنه) توسط اداره جهاد کشاورزی و همچنین برنده شدن در این مزایده توانست به مدت یک سال در این پایگاه به فعالیت بپردازد.
 
این مکان حدود یازده هکتار است، که 7 الی 8 هکتار آن قابل کشت می باشد و مابقی آن اماکن مسقف، اعیان، معابر، استخر و... است. اعضای هیئت مدیره این موسسه با به کارگیری مددجویان از آبان 96 به کشاورزی، دامداری و پرورش ماهی و همچنین به ادامه روند تولید ورمی کمپوست پرداختند.
 
از آنجایی که این پایگاه امکانات آب و فضای مناسبی داشت، کارگاه ورمی کمپوست از مجتمع انبار جهاد(راه دلقند) به این پایگاه منتقل شد و تولید ورمی گسترش یافت و به 800 تن رسید. 
 
پرواضح است چون اعضای این موسسه و کارگاه از مجموعه جهاد کشاورزی هستند، تهیه کود با کیفیت از اهدافشان می باشد.
 
 
*ترویج آموزش از اهداف موسسه خیریه منتظرین
 
این مجموعه به گونه ای مدیریت شده است که قابلیت بازدید علمی را دارد. از این رو، جهاد کشاورزی می تواند، کشاورزان و باغداران را تشویق به بازدید از تنها کارگاه عمده ورمی کمپوست شهرستان کند؛ تا آنها که اکثراً روستاییان هستند ، بارهای گاوی خودشان را فرآوری نمایند و محصولاتشان را تبدیل به محصول با کیفیت ورمی کمپوست کنند؛ تا هنگام استفاده در مزارع، عاری از آفت و علف هرز باشد.
 
 
*سازمان فضای سبز و پارکها حق استفاده مستقیم از بارحیوانی در فضای سبز شهری را ندارد 
 
سازمان فضای سبز و پارک های شهرداری طبق بخشنامه جهادکشاورزی حق استفاده مستقیم از بارحیوانی در فضای سبز شهر ی را ندارد. در واقع این جزء حقوق شهروندان است، به خصوص، در پارک هایی که مردم برای تفریح روی چمن ها می نشینند و فرزندانشان در چمن ها بازی می کنند که اگر از بارهای حیوانی فرآوری نشده استفاده شود مملو از آلودگی است و می تواند برای سلامتی شهروندان خطرناک باشد. 
 
 
*سازمان فضای سبز شهرداری سبزوار با وجود نیاز فراوان به سراغ کارگاه ورمی کمپوست نیامد
 
علی الرغم اینکه نیاز اصلی شهرداری و سازمان فضای سبز به ورمی کمپوست زیاد است اما متاسفانه هنوز سراغ این کارگاه نیامده اند؛گرچه مکاتباتی در این راستا صورت گرفته و مدیران این موسسه هم به عنوان فروشنده و هم به عنوان شهروند برای جلوگیری از آلودگی ها از مسئولین شهرداری درخواست خریداری یا حتی تشویق به خودکفایی برای تولید ورمی کمپوست کرده اند. پیشنهاد موسسه منتظرین بر این بود که به دلیل مصرف بالای شهرداری از کود برای فضاهای سبز شهرستان و با توجه به اینکه شهرداری، آب و فضای مناسب دارد، خودش مستقلا کارگاهی راه اندازی کند و به طور خودکفا به تولید ورمی کمپوست بپردازد تا در مکان هایی که در معرض ارتباط شهروندان است از کودهای فرآوری شده استفاده کند و حقوق شهروندی را رعایت نمایند.
 
اتفاقاً برخلاف بارهای مرغی و گاوی، که اگر در فصل خاصی از سال مورد استفاده قرار نگیرند وگرنه گیاه را می سوزانند و باعث آسیب می شوند، بار ورمی کمپوست که سرشار از پروتئین است قابلیت آن را دارد که در هر زمانی از سال مورد استفاده گیرد.
 
 
*ایجاد بعضی مشاغل به تنهایی برای کسی مقدور نیست
 
گرچه این موسسه حدود 300 میلیون تومان تسهیلات اشتغال زایی در اختیار مددجویان قرار داده؛ اما برخی مشاغل به تنهایی راه اندازی نمی شود. از این رو خود موسسه بعضی مشاغل را ایجاد می کند و باتوجه به فرصت های شغلی ایجاد شده به جذب و به کارگیری مددجویانی که به آن موسسه مراجعه می کنند، می پردازد. 
 
 در حال حاضر در مجموعه پایگاه اسرار حدود 8 نفر به طور مستقیم و 20 الی 25 نفر به امور غیرمستقیم مانند آبیاری، حمل ونقل، بسته بندی، جابه جا کردن، کشاورزی و... پرداخته اند.
 
 
*حمایت، مهمترین نیاز موسسه منتظرین
 
همانطور که موسسه نگاه حمایتی به خانواده ها دارد، از سایر ادارات، سازمان ها، خیرین و افراد انتظار می رود که نگاه حمایتی، نیکوکارانه و خیرخواهانه به مجموعه داشته باشند. اگر مسئولین با نگاه حمایتی به این موضوع بنگرند، صد در صد به سراغ موسسات خیریه و چنین فعالیت هایی می آیند.
 
 به طور مثال بهزیستی باید  موسسات خیریه ای را که فعالیت های اقتصادی انجام می دهند و درآمد این فعالیت ها را صرف خانوارهای کم بضاعت می کنند، مشمول معافیت مالیاتی کند. و همچنین شهرداری خصوصا سازمان پارک ها و فضای سبز که با خریداری ورمی کمپوست می تواند از این مجموعه حمایت کند.  
 
 
*افزایش سرمایه، توسعه کار
 
برای توسعه کار این مجموعه، سرمایه باید افزایش یابد. با افرایش سرمایه، اشتغال زایی نیز بیشتر می شود. چرا با وجود اینکه سال اقتصاد مقاومتی، حمایت از کالای ایرانی است، باید از کشورهای خارجی کود شیمیایی وارد شود و به قیمت بالا در اختیار مردم قرار گیرد. این در حالیست که گاوداری های زیادی در سراسر کشور خودمان وجود دارند، که میتوانند جایگزینی برای کودهای شیمیایی خارجی تولید کنند و فقط نیاز به فرآوری شدن دارند.
 
 
*کارگاه تولیدی ورمی کمپوست جهد یاران، میتواند مشوقی برای دیگران باشد
 
امید می رود اگر از تولیدات کارگاه ورمی کمپوست جهد یاران استقبال گردد، به دلیل بیکاری های فراوانی که در سطح جامعه وجود دارد، مردم برای ایجاد اشتغال به این سمت و سو کشیده شوند. ضمن اینکه برخلاف دیگر مشاغلی که نیاز به تخصص و یا سرمایه زیادی دارند، این کارگاه با زمین و آب و بارگاوی راه اندازی می شود و نیاز به سرمایه گزاف ندارد.  
 
 
*تولید خاک و برگ
 
یکی از نیازهای گلخانه داران و گل فروشان سبزوار خاک و برگ است که در سبزوار یک مورد انجام می گیرد که متاسفانه از کیفیت خوبی برخوردار نیست. به همین دلیل گل فروشان سطح شهرستان این محصول را عمدتاً از تهران خریداری می کنند.
 
از این رو اعضای این مجموعه تصمیم گرفتند در کنار تولید ورمی کمپوست، به تولید خاک و برگ هم بپردازد.برهمین اساس 1000 کیسه بزرگ برگ از اطراف رودخانه های دلبر، بالش آّباد و...جمع آوری شد و افزودنی هایی نظیر تفاله قهوه و کمپوست قارچ در چال کود با هم مخلوط و فشرده  ونم داده می شوند.
 
در این بخش از کار یک نفر به طور مستقیم و تعداد زیادی نیروی غیرمستقیم فعالیت دارند؛ به گونه ای که برای بسته بندی و کیسه دوزی از افرادی که نمی توانند کار سخت انجام دهند استفاده می شود تا به جای پول باد آورده، پول زحمت خود را به زندگی ببرند.
 
 
*حمایت جهاد کشاورزی کمرنگ است
 
کود برگ موسسه خیریه منتظرین سبزوار از کودبرگ تهران با کیفیت تر است و اگر بازاریابی و تبلیغات قوی باشد، موسسه فروش بالایی خواهد داشت. اگر جهاد کشاورزی خودش به این موضوع واقف باشد و ترویج کند و یا مشتری بزرگی به نام شهرداری این محصولات را خریداری نماید، حمایتی بزرگی در این راستا از موسسه و همچنین از تولیدات شهرستان کرده اند.
 
*******
 
در بازدید:
آشنایی با روند تولید ورمی کمپوست
 
برای تهیه ورمی کمپوست، بار اولیه گاوی با مواد افزودنی مخلوط می شود و در حال مخلوط شدن نم داده می شود و بار به صورت مرطوب در می آید و روی هم انباشته می شوند. باید به مرور زمان پلاسیده شوند. بعد از این مرحله تزریق کرم صورت می گیرد و اگر بارها در مرحله قبلی به خوبی پودر و پلاسیده شده باشند، کرم ها به راحتی و با سرعت بالا می توانند حرکت و تغذیه نمایند.
 
مرحله نم دهی و مخلوط سازی بار اولیه و افزودنی ها در سه مرحله انجام می گیرد. نم باید متناسب باشد و به گونه ای نباشد که شیرآبه ها از آن خارج شود.
 
در مرحله بعدی، این مواد به روی سکوها منتقل می شود. و مدتی آبپاش هایی روی سکوها کار می کند و بعد از آن، شیرآبه کود( چای کود) نیز از زیر بار خارج می شود.  شیرآبه ها به حوضچه کوچکی انتقال می یابند و بعد به استخر بزرگی انتقال می یابد و ذخیره می گردد. و آب استخر برای آبیاری زمین ها پمپاژ می شود. ( این شیرآبه ها برای کشاورزی بسیار مناسب هستند که متاسفانه با اینکه این کارگاه با قیمت مناسب عرضه می کند، مشتری ندارد)
 
در شستشوی بعدی(دومی)، شیرآبه ها، ازآب جدا می شود و برای مزارع خود کارگاه استفاده می شود.
 
در مرحله بعدی این فرآیند، پس از جداسازی شیرآبه ها،کرم به داخل بسترها تزریق می شود و از آنجایی که بستر خوراکشان فراهم می شود، به سرعت فعالیت شان را شروع می کنند.
 
البته از آنجایی که کرم ها تولیدمثل می کنند و به حدی می رسند که خوراکی برای تغذیه ندارند، باید به موقع از بار برداشت شوند و این برداشت زمانی صورت می گیرد که بوی نامطبوع بار از بین رفته باشد. 
(گفتنی ست کارگاه به صورت خودکفا به تولید کرم می پردازد.)
 
رهاکردن کرم ها در بار و تغذیه آنها سبب از بین رفتن بوی نامطبوع بار می شود.به طوری که بار توسط کرم ها خورده و فضولات کرم باقی می ماند.
 
و در مراحل پایانی، جدا سازی ورمی کمپوست از کرم ها و مواد زائد با سرند صورت می گیرد و بعد از آن بسته بندی می گردد.
 
گفتنی ست پسماندها و زباله های جمع آوری شده توسط شهرداری، که این سازمان برای دفع آنها با مشکلاتی روبروست، برای تهیه ورمی بسیار مناسب است.
 
با تشکر از آقای موسی الرضا دانایی شهروند فرهیخته سبزواری به خاطر همکاری در تهیه این گزارش
 
برای مشاهدی تصاویر این گزارش روی اینجا کلیک کنید
 
نظرت را بنویس
comments
پربازدیدترین محبوب‌ترین‌ها پرونده ویژه نظرات شما