امید برومندی/ مجله اینترنتی اسرارنامه

 

نوروز 97 برای کهن شهر سبزوار نگین تاریخ و فرهنگ منطقه غرب خراسان از بابت توجه به خانه های تاریخی و میراث فرهنگی این شهر، ایام درخشانی محسوب می شد. نوروزی که در آن روند احیای خانه های تاریخی و نیز توجه به آیین های سنتی سبزوار به قصد جذب گردشگر و حتی آشتی دادن خود اهالی سبزوار با امکانات و ظرفیت های گردشگری و فرهنگی این شهر که از چند سال قبل آغاز شده بود، به خوبی ادامه یافت و از دید نگارنده این متن به یکی از نقاط اوج خود تا کنون رسید.

 

در واقع در نوروزی که گذشت، کمتر نگران این بودیم که اگر برخی اقوام و دوستان غیرسبزواری مان بخواهند ایام عید را چند روزی برای مسافرت میهمان شهر ما شوند، جهت پر کردن لحظاتشان با برنامه های متنوع و گشت و گذارهای جذاب در داخل شهر، چه پیشنهاداتی برایشان داشته باشیم؟

 

احیا و بازگشایی خانه های تاریخی الداغی، اولیاء، جعفرزاده، اسلامی، امین التجار مشهدی، خانه ترشیزی و اماکن تاریخی دیگری نظیر کاروانسرای فرامرزخان و موزه مردمشناسی و ... تعدادی از اقدامات ارزشمند میراثی و فرهنگی در نوروز 97 سبزوار بود که  با مشارکت انجمن میراث یاران شهر سبزوار، شورای شهر، شهرداری، اداره میراث فرهنگی شهرستان، گروه آموزشی مرمت دانشگاه حکیم سبزواری انجام شده است.

 

البته برخی از این اماکن تاریخی دیگری نظیر خانه ی امین التجار مشهدی و موزه مردمشناسی ، کاروانسرای فرامرزخان، مسجد جامع و خانه ترشیزی در سال های گذشته نیز مورد بهره برداری قرار می گرفت و امسال نیز همان روال ادامه یافت. 

 

علاوه بر بازگشایی خانه ها و اماکن تاریخی، اجرای برنامه اتوبوس گردشگری نیز که در ایام نوروز صبح و بعد از ظهر از مقابل آرامگاه حکیم سبزواری آغاز می شد و مسافران و نیز شهروندان علاقه مند سبزواری را به همراه برنامه هایی نظیر رقص آیینی اسب چوبی به بازدید از اماکن مختلف گردشگری این شهر می برد از دیگر اقدامات خوب چند سال اخیر سبزوار در ایام نوروز بود که امسال هم با قدرت و قوت بیشتری برگزار شد.  

 

همچنین انعکاس خوب رسانه ای از دیگر امتیازات حوزه گردشگری و میراثی شهر سبزوار در نوروز 97 بود. به طوری که کانال های تلگرامی، صفحات اینستاگرامی و دیگر فضاهای مجازی مرتبط با سبزوار دائماً با هشتگ #خانه_ام_را_دوست_دارم از خبرها و تصاویر زیبای اماکن گردشگری و برنامه های تفریحی و فرهنگی اجرا شده در آن ها خبر می دادند و علاوه بر اطلاع رسانی، شوق بازدید از این اماکن را ایجاد می کرد که از دید نگارنده این متن، کانال تلگرامی و صفحات اینستاگرامی عصرسبزوار، سبزواردوربین، صفحات شخصی امیرعلی گرایلی، مسعود پسندیده، محمد ایوبی و ... بیشترین فعالیت مستمر و تأثیرگذار را در این زمینه داشتند.

 

مجموعه عکس های محمد ایوبی از خانه های تاریخی سبزوار در نوروز 97 را در اینجا مشاهده کنید:

 

از چند سال قبل که مسعود پسندیده به شورای اسلامی شهر سبزوار راه یافت و در کمیسیون گردشگری این شورا مشغول شد با توجه به شعارهایی که در زمان انتخابات مطرح کرده بود و نیز سوابقی که پیش از ورودش به شورای شهر داشت از جمله سخنرانی او در رادیو رسمی سوئیس پیرامون جاذبه های تاریخی و فرهنگی سبزوار (منبع)  و نیز تلاش و توانایی خاصش در ترتیب دادن سمن ها و فعالیت های گروهی با حضور شماری از مردم و خصوصا جوانان علاقه مند، انتظارات از عملکرد شورا و شهرداری در زمینه میراث فرهنگی سبزوار افزایش یافته بود و به نظر می رسد سرانجام امسال پاسخ مناسبی به این انتظارات داده شد.

 

مسعود پسندیده در همین راستا در پایان تعطیلات نوروزی ضمن انتشار پستی در اینستاگرام خود، از جوانان عضو انجمن میراث یاران فرهنگی سبزوار که کمک موثری در راه اندازی بازدید از خانه ها و اماکن تاریخی سبزوار داشتند، به شرح زیر تقدیر کرده است:

 

تعطیلات عید به پایان رسید و طبق عادت هرساله همه‌ی مسئولین اقدام به ارائه‌ی گزارشات در خصوص اقدامات انجام شده می کنند. اقداماتی که جزء وظایف آنها به شمار می‌رود.

 

در این میان بعنوان یک علاقمند به حوزه‌ی #میراث و #گردشگری، از صمیم قلب سپاسگزار دوستانم در #انجمن_میراث_یاران_فرهنگی_سبزوار هستم که فارغ از هرگونه مسئولیت قانونی، اماکن گردشگری را به شایستگی پاسداری کردند و بدون هیچ چشم داشتی از خواب راحت و استراحت چشم پوشی کردند و تمام این مدت، بارویی گشاده میزبان بازدیدکنندگان اماکن گردشگری بودند.

 

امیدوارم به برکت حضور این عزیزان و حمایت #شهردار محترم و شورای شهر، شاهد بازگشایی اماکن مذکور در طول سال نیز باشیم.

 

#کمیسیون_فرهنگی_گردشگری

#شورای_اسلامی_شهر_سبزوار

 

 

همچنین حضور حدوداً دو سال و نیمه دکتر محمودرضا سلیمانی که از چهره های شاخص متخصص و پژوهشگر تاریخ و میراث فرهنگی سبزوار است، در جایگاه ریاست اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری این شهر، یقیناً از دیگر عوامل موثری بود که منجر به این توجه مطلوب و شکوفایی چشمگیر در حوزه احیای خانه های تاریخی سبزوار شد. هر چند محمود رضا سلیمانی چند روز قبل از آغاز سال 97، سمت ریاست خود در اداره میراث فرهنگی سبزوار را واگذار کرد اما احیای خانه تاریخی جعفرزاده و توجه، مرمت و احیای برخی دیگر از بناها و اماکن میراثی سبزوار را می توان نتیجه حدود سه سال تلاش مدیریتی او در این پست و البته راهنمایی ها و ایده پردازی های قبلی او به عنوان یک کارشناس و متخصص تاریخ و میراث فرهنگی دیار سربداران دانست.

 

سلیمانی نیز در یکی از پست های اینستاگرامی خود پیرامون بخشی از همین تلاش های صورت گرفته که به احیای خانه تاریخی جعفرزاده منجر شده، چنین نوشته است:

 

احساس خوبی دارم،خدایا لطف توناگفته های بنده کمترین راشنید.آبی درحوض خانه جعفرزاده موج می زند،چراغی روشن است،روحی درآن نفس می کشد.یادی کنم ازدوست عزیزم علی شریعتی منش که خانه را بامشقت خرید ودوستانی که حفظش کردند.بنده افتخارداشتم که چراغش راروشن کنم وجانی به کالبد نیمه جانش دمیده شد.

 

 

البته از آنجایی که انجام هیچ کار موفقیت آمیزی در مجموعه های بزرگی نظیر گستره ی یک شهر و شهرستان نمی تواند توسط یک یا چند شخص خاص پیش برود و حتما نیاز به همکاری و همراهی گروهی از جانب همه مسئولان و نهادهای مرتبط وجود دارد، یقیناً امتیاز مثبت عملکرد در حوزه گردشگری و میراثی سبزوار در نوروز 97 را می توان در کارنامه همه دستگاه ها و نهادهای مرتبط با این حوزه در دیار سربداران نظیر مجموعه ی شورای شهر، شهرداری، اداره میراث فرهنگی، دانشگاه حکیم سبزواری خصوصا گروه مرمت این دانشگاه و نیز شهروندان و جوانان علاقه مند سبزواری ثبت کرد.

 

ناگفته نماند که اگرچه همه اقدامات میراثی و فرهنگی انجام شده در نوروز 97 قابل تقدیر و به منزله قدم های مثبتی رو به جلو در حوزه ی گردشگری سبزوار بود اما باید این نکته را هم مد نظر داشت که ظرفیت های گردشگری این مادرشهر فرهنگی غرب خراسان بسیار بیشتر از این موارد است و در عین حال که باید قدردان دست اندرکاران فعالیت های انجام شده، باشیم، اما بد نیست گاهی در مقام مقایسه با شهرهای مشابه نظیر کاشان، نیشابور، بیرجند و ... بر بیاییم و ببینیم هنوز نیاز به چه کارهایی اساسی تر دیگری وجود دارد؟ و همچنین ببینیم که آیا تا کنون توانسته ایم چند درصد ظرفیت های موجود را مورد توجه و بهره برداری قرار دهیم؟

 

 به طور مثال وقتی که محوطه ی عظیم و ارزشمندی نظیر تپه باستانی سبزوار موسوم به تپه دامغانی در بلاتکلیفی رها شده در حالی که محوطه تاریخی شادیاخ نیشابور با قدمتی مربوط به دوره ی اسلامی و بسیار کمتر از تپه دامغانی سبزوار یا محوطه باستانی سیلک کاشان به خوبی مراحل دریافت اعتبار و کاوش و احیای خود را طی می کنند، بلاتکلیف ماندن تپه باستانی سبزوار که تا کنون قدمت حدوداً 6 هزارساله ی آن تایید شده است، و یا پروژه های دیگری نظیر احیای آرامگاه اسطوره ای سهراب پسر رستم در محوطه ی باغ ملی سبزوار در مهجوریت قرار گرفته و از طرح اولیه ی آن که در زمان شهرداری حسین مقصودی مطرح شد فقط یک تندیس از جنس فایبرگلاس اجرایی شده است و یا مدرسه تاریخی فخریه به عنوان قدیمی ترین ساختمان آموزشی ایران که بنای آن از حدود هزار و صد سال قبل تا کنون باقی مانده و همواره کاربری آموزشی داشته و اکنون می توانست به یکی از موزه های مهم و تخصصی تاریخ آموزش و مدرسه سازی در ایران تبدیل شود و موارد دیگری از این دست، نشان می دهد اگرچه حرکت صورت گرفته در حوزه ی میراث فرهنگی و گردشگری سبزوار در نوروز 97 ستودنی بود، اما شاید در خوشبینانه ترین حالت، نیمی از همه آن چیزی بود که باید صورت می گرفت.

 

حالا که مسئولان مربوطه در مسیر درستی جهت حفظ و احیای آثار و ابنیه تاریخی سبزوار قرار گرفته اند، می بایست امیدوار باشیم این روند در همینجا متوقف نشود، بلکه در سال های آینده علاوه بر استمرار حفظ و احیای جاذبه های فعلی، جاذبه های مغفول مانده بیشتری مورد توجه قرار گیرد.

 

در واقع می توان انتظار داشت در نوروز 98 علاوه بر خانه ها و کاروانسراهای احیا شده فعلی، پروژه های دیگری نظیر تپه باستانی، یخدان های تاریخی جنوب شهر، مدرسه فخریه، کاروانسرای عرب ها که محل حادثه ی تاریخی نمایش جنازه گل محمد و یارانش و دفن او در همان مکان بوده، مصلی تاریخی سبزوار به عنوان یکی از آثار برجای مانده از عهد سربداران ، آرامگاه اسطوره ای سهراب در محوطه شهرداری(ضلع جنوب باغ ملی)، میل خسروگرد و ... نیز در فهرست اماکن و جاذبه های احیاء شده و قابل بازدید شهر سبزوار برای مسافران و نیز خود مردم علاقه مند سبزوار قرار گیرد.  

 

برای مشاهده گزارش تصویری از لبخند نوروزی بر لب میراث فرهنگی سبزوار هم اکنون روی اینجا کلیک کنید.