به قلم حسن دست مراد مزینانی:
نگاهی به آیین شب یلدا در ایران باستان
یلدا در ایران باستان
شب یلدا ،درازترین شب سال و یکی از بزرگ ترین جشن های ایرانیان است .ایرانیان همیشه خواهان و شیفته شادی و جشن بوده اند و همشه این جشن را با نور و روشنایی می آراستند.آنها خورشید را نماد نیکی می دانستند .
واژه یلدا به معنای میلاد و زایش و از زبان سریانی می باشد.یلدا یک جشن آریایی است و جشن شب چله ، همچون بسیاری از آیین های ایرانی ، ریشه در رویداد های کیهانی دارد.
آداب شب یلدا از ادوار گذشته بوده و در سالیان دراز هیچ تغییری نکرده است و ایرانیان در این شب ،میوه هایی که انبار کرده و یا خشک کرده اند همراه با تنقلات دیگر میل می کنند و خود را تا طلوع آفتاب سر گرم می نمایند و به انتظار سپیده دم می نشینند تا پایان تاریکی و ظلمت را نظاره گر باشند و آمدن روشنایی را به جشن بنشینند.
یکی از معروف ترین میوه های که در این شب طرفدار بیشتری دارد هندوانه است که این میوه نماد زایش و باروری است.هنوز در بسیاری از نقاط کشورمان ایران به خصوص خراسانی ها و به ویژه ما مزینانی ها که در برگزاری مراسم آئینی به لحاظ قدمت خاستگاه مان در برگزاری آئین و مناسک ید طولایی داریم به جای شب یلدا از واژه شب چله استفاده می کنیم .ایرانی ها نزدیک به چند هزار سال است شب چله ،آخرین شب پاییز را که دراز ترین و تاریک ترین شب در طول سال است تا سپده دم بیدار می مانند و خود را سرگرم می کنند که غیبت طولانی خورشید و تاریکی و سردی آن شب را بتوانند تحمل کنند و روحیه آنان تضعیف نشود.
در این شب اغلب ،قوم و خویش ها ،شب نشینی به خانه بزرگ فامیل می روند و هر کس به اندازه توان خود ، هندوانه یا اناری که بعد از میزان از درخت چیده و زیر خاک پنهان کرده با خود می آورند و انگار که این میوه ها را تازه چیده باشند با شادی و ولع خاصی نوش جان می کنند و در مناطق روستایی بزرگ فامیل زیر کرسی گرم داستان سرایی کرده و با دیوان حافظ فال می گیرند و گرمی خانواده را بیشتر می کنند .
سفره شب یلدا را مِیَزد می نامند و میزد عبارت است از میوه های تر و خشک ازقیبل توت و برگه زردآلو و ...که به افتخار ویژگی مهر یا خورشید پهن می کنند.
جشن شب چله یا یلدا ؛ جشنی است که هفت هزار پیش تاکنون درمیان ایرانیان برگزار می شود و یکی دیگر ازدلایل برگزاری این جشن شب زادروز ایزد مهر یا میترا است مهر به معنای خورشید است که تاریخ پرستش آن در میان ایرانی ها و آریایی ها به پیش از دین زرتشت باز می گردد که پس از ظهور زرتشت او را اهوره مزدا نامید.
اوستا، مهر یشت ،ای سپیتمان یعنی من مهر رامی ستایم،آن نیک را،آن دلیر مینُوی را،آن بسیار مهربان را،آن بی همانند بلند پایگاه را،آن نیرو مندِ دلاور را ،آن یَل کار آزموده را.
نویسنده: حسن دست مراد مزینانی کارشناس ارشد آموزش و پرورش
منبع: شاهدان کویر مزینان
نظرت را بنویس
مهدی مزینانی
سلام و تشکر می کنم از اسرار نامه ومطلب بسیار جالب و خواندنی یلدا در ایرا ن باستان؛ لطف کنید مطالب بیشتری در مورد ادیان قدیمی مخصوصا زرتشت در سایتتان بگذارید
علی مزینانی عسکری
باسلام وسپاس فراوان از شما همراهان گرانمایه
