ریحانه ریاحی/ مجله اینترنتی اسرارنامه

یک ظرف بلوری سه طبقه را تصور کنید. پر باشد از چند مدل شیرینی رنگارنگ کوچک و بزرگ! آنقدر متنوع‌اند که وقتی ظرف را پیش رویت می‌گذارند نمی‌دانی از کجا باید شروع کرد و به دل این لشکر خوش‌رنگ و لعاب زد! آن هم در روزهای پر شور عید که انگار لا به لای دید و بازدیدهای نوروز، بیشتر می چسبد و محال است در خانه هر ایرانی پا بگذاری و با چنین پذیرایی های دلچسبی روبرو نشوی! خصوصا اگر در سبزوار باشی و شیرینی های دستپخت بانوان سبزواری یا کارگاه های شیرینی پزی این شهر را در مقابلت ببینی، باز هم بتوانی به رژیم های سفت و سختت پای بند بمانی، هنر کرده ای!

یکی نرم و نخودی، یکی سفید و برنجی، و دوست داری تک ‌تکشان را امتحان کنی؛ بس که به جانت می‌چسبند. در این میان اگر یکی از کلوچه‌های زنجبیلی خانگی، با آن رگه‌های طعم تند را امتحان کرده باشی، خوب می‌دانی که در برابرشان سیری ناپذیر خواهی شد!

شیرینی خانگی و کلوچه های سنتی سبزوار از خوراکی های معروف و محبوب منطقه هستند که صادرات آنها به خارج و داخل از کشور صورت می گیرد. وقتی به محصولات دیگر شهرها که به عنوان سوغاتی جای خود را در بازار، باز کرده اند می نگریم می بینیم حتی برخی از آنها با اینکه چندان کیفیت خاص و مطلوبی نداشته اند، اما مردم آن منطقه با فکری هویت بخش آن را به عنوان سوغاتی شهر خود معرفی کرده اند. با این حساب چرا سبزوار نتواند محصولات شیرین خود به خصوص کلوچه زنجبیلی را به عنوان برند و سوغات سبزوار معرفی کند؟ از همین رو با نزدیک شدن ایام نوروز و از آنجایی که بازار شیرینی‌فروش‌ها داغ‌تر می‌شود، خبرنگار اسرارنامه به سراغ سید موسی الرضا نجم، رئیس اتحادیه قنادان و شیرینی‌فروشان سبزوار رفت تا جویای تب و تاب رسته شیرینی و کلوچه پزی این اتحادیه بشود.

تعداد کارگاه های شیرینی پزی سبزوار

هم اکنون در سبزوار حدود 180 کارگاه شیرینی پزی دارای مجوز فعالیت می کنند که هر کدام از این کارگاه ها، زیر نظر تکنسین های بهداشت هستند. همچنین تعداد 30 مورد مشاغل خانگی که از اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی مجوز دریافت کرده اند، در این حرفه مشغول به کار هستند.

متاسفانه در سبزوار حدود 2000 کارگاه بدون مجوز، شیرینی و کلوچه تولید می کنند که گرچه کاری غیرقانونی است، اما تعطیل کردن آنها ممکن نیست. چرا که این کارگاه ها زیرزمینی و مقطعی هستند و هر ساله مکان هایشان متغیر است و حتی اگر هم امسال کارگاه هایشان را پیدا و تعطیل کنیم، سال بعد مجدد در مکانی دیگر به فعالیت می پردازند.

صادرات شیرینی خانگی سبزوار به کشورهای خارجه

شیرینی خانگی سبزوار خوشبختانه نه تنها در داخل کشور به شهرهایی نظیر تهران، اصفهان، شیراز، تبریز، مشهد و گرگان فرستاده می شود، بلکه در خارج از کشور نیز جایگاه خود را پیدا کرده است و مقادیر چشمگیری از آن به کشورهای آسیای میانه، دبی، مالزی و اندونزی صادر می گردد. البته صادراتمان توسط شیرنی پزی های مجوز دار که حتی دارای برند هستند، انجام می گیرد.

البته کارگاه هایی که صادرات دارند، معمولاً مقدار و وزن و حتی شیوه های که محصولاتشان را صادر می کنند در اختیار نمی گذارند. چرا که از دوجهت واهمه دارند. اول از جانب اداره دارایی با مشکلاتی مواجه می شوند و دوم معمولا رموز کار خود را از ترس پیدا کردن رقیب در اختیار دیگران نمی گذارند و بنده نیز به عنوان رئیس اتحادیه قنادان و شیرینی فروشان سبزوار این اطلاعات را به صورت جزئی ندارم.

ارسال محصولات شیرین سبزوار از طریق فرودگاه های اطراف

ارسال محصولات شیرینی فروشان سبزواری به خارج از کشور به صورت هوایی و از طریق فرودگاه های اطراف انجام می گیرد و در داخل کشور نیز به صورت حمل و نقل زمینی ارسال می گردد.

خرسندیم که محصولات شیرین سبزوار مسیر خود را پیدا کرده اند حتی اگر مقدارش کم باشد. چرا که شیرینی خانگی و کلوچه سبزوار کم کم جای خود را باز می کند و بخاطر کیفیت این محصولات مطمئناً به مرور زمان افزایش می یابد.

کلوچه سبزوار برندی برای منطقه/ در ترکمنستان دفاتری برای توزیع کلوچه سبزوار وجود دارد

در حال حاضر 23 کارگاه دارای برند در سبزوار داریم که تولیدات کلوچه های خود را در سطح کشور توزیع می کنند. برند به این معناست که کارگاه های شیرینی پزی علاوه بر مجوز فعالیت، دارای مهر استاندارد، کد بهداشتی، پروانه بهره برداری، مجوز ساخت و در نهایت دارای مکانی حداقل 200 متری باشند، که این موارد امتیازی برای کارگاه ها محسوب می شود. اما به طور کل 180 کارگاه شیرینی پزی سبزوار به تولید کلوچه می پردازند.

ارزش و پتانسیل کلوچه سبزوار آنقدر زیاد است که در ترکمنستان دفاتری برای توزیع این محصول وجود دارد.

چالش پیش روی برند کلوچه سبزوار

اگر چه کلوچه سبزوار می تواند برند خوبی برای این شهر باشد و تا حدی از این مسیر را رفته است، اما چالشی نیز سر راه درخشیدن کامل این برند وجود دارد و آن این است که متاسفانه برخی تولید کنندگان به خاطر نداشتن مهارت کافی یا دستور پخت مناسب، این کلوچه ها را با کیفیت بسیار پایین تولید می کنند و با نام کلوچه ی سبزواری به فروش می رسانند که این خود باعث وارد شدن ضربه ای سنگین بر آبروی این محصول محلی می شود.

کنترل و نظارت بر شیرینی پزان سبزوار

نظارت در وهله اول توسط بهداشت باید صورت بگیرد ، البته تشخیص خود مشتری در کیفیت ها نیز اهمیت دارد. به طور مثال برخی کلوچه ها آنقدر کیفیت بالایی دارند که در عرضه جوابگو نیستند. مثلا تمام ادارات، نهادها و فرمانداری از کلوچه زهراوان به عنوان چاشت و پذیرایی استفاده می کنند؛ چرا که کیفیت این کلوچه مورد تایید مردم قرار گرفته است.

هم اکنون در فروشگاه های سبزوار بیش از 100 نوع کلوچه اعم از کلوچه های برند دار و کلوچه های بدون نام و لیبل وجود دارد و این مستلزم نظارت بهداشت است که اجازه ندهد محصولات بدون لیبل به بازار عرضه شوند. در واقع برای جلوگیری از عرضه محصولات بی کیفیت خصوصا کلوچه که می تواند برند مهم سبزوار بشود، باید ماموران بهداشت به طور جدی نظارت داشته باشند و با عرضه کنندگان محصولات بی کیفیت برخورد کنند که این امر باعث می شود هم شیرنی پزانی که دارای مجوز و برند هستند، مورد حمایت قرار بگیرند و هم به آبروی سبزوار لطمه ای وارد نشود.

تورم و گرانی  کمر قنادان را خم کرده است

گرانی بحرانی در جامعه شده است که گرچه دولت امید مدیریت می کند اما هیچگاه نتوانسته تقاضای مردم را برآورده کند، به گونه ای که حتی روزمرگی های مردم و امرار معاش آنها را نتوانستند تهیه کنند.

آنقدر در این مدت اخیر با گرانی ها روبرو بوده ایم که نه تنها قدرت ساخت و تولید را از ما گرفته است، بلکه قدرت خرید را نیز از مردم می گیرد. مواد اولیه همچون آرد، شکر، روغن و ... طی یک ماه اخیر با نوسان قیمت شدیدی روبرو بوده و این بخاطر کسانی است که در راس کار قرار گرفته اند و تورم کاذبی به وجود آورده اند که متاسفانه مهار شدنی نیست.

امسال در شرکت تعاونی، شیرینی پزان و آجیل و بستنی سبزوار، مواد اولیه، به همان مقدار سال گذشته وجود دارد ولی قیمت و ارزش آن سه برابر شده است که این قدرت تقاضا را کم می کند و کمر قنادان را شکسته است.

آرد سبزوار بعد از آرد گنبد حرف اول را می زند

گرچه سبزوار کارخانه روغن ندارد و از شهرهای دیگر این محصول وارد می شود، اما در زمینه آرد هیچ مشکلی نداریم. خوشبختانه آرد سبزوار از کیفیت مطلوبی برخوردار است و به همت سرمایه دارانی چون مرحوم جوانی و واسعی و...نه تنها آرد منطقه تامین می شود، بلکه این محصول به دیگر شهرهای دور و نزدیک عرضه می گردد.

شکر هم گاها از کارخانه قند جوین و گاهی نیز از دیگر شهرها خریداری می شود. چرا که در فصل برداشت چغندر و تولید شکر، این محصول به دیگر شهرها صادر می شود، و به همین دلیل شکر موجود در شهرستان برای تامین نیاز شهروندان و قنادان کافی نیست.

زمینه اشتغال زایی 1500 نفر در این حرفه

رسته های شغلی مختلفی از جمله تولید بستنی، تولید نبات و آبنبات و نقل، کافی شاپ، کلوچه پزی، شیرینی پزی و... زیرمجموعه اتحادیه صنفی قناد و شیرینی پز سبزوار فعالیت می کنند که این اتحادیه برایشان پروانه کسب صادر می کند.

تا کنون 300 پروانه صادر شده است که به طور میانگین اگر هر کارگاهی را 5 نفر در نظر بگیریم، حدود 1500 نفر مشغول به کار هستند که تمام این افراد طبق قانون کار حقوق می گیرند.

شرکت تعاونی، شیرینی پزان و آجیل و بستنی سبزوار

شرکت تعاونی سبزوار خوشبختانه ظرف مدت ده سال توانسته است تمام نیازهای اعضای اتحادیه را برآورده کند که اگر این مکان نبود مردم مجبور بودند مواد اولیه خود را از بازار آزاد و با واسطه و هزینه های بسیار بالا تهیه کنند که این معضلی برای شهرستان می شد.

به امید آنکه روزی برسد که کلوچه زنجبیلی و شیرینی خانگی سبزوار مانند کیک یزدی، گز اصفهان و سوهان قم و شیرینی های خرمایی یا گردویی کرمانشاه، آب نبات بجنورد و ... با حمایت مسئولین مدیریت شهری، روئسای ادارات میراث فرهنگی وفرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی شود و برای حمایت از این محصولات به عنوان سوغات سبزوار اقداماتی صورت گیرد.

به واقع، امکان عملیاتی کردن این اقدام گرچه زمان و هزینه زیادی می طلبد، اما درنهایت یکی از معضلات بغرنج و عدیده فعلی کشور در عرصه اقتصادی و اجتماعی که به عارضه بیکاری و کمبود فرصت های شغلی معطوف می شود را می توان مدیریت کرد.