ریحانه ریاحی

بر تار و پود جان یکی از پر خاطره ترین خیابان های تاریخ ساز سبزوار و بی گمان ایران، خاطره فراموش نشدنی تازه ای در حال خلق شدن بود.

چشمان عمیق بیهق می دید، چیزی شبیه آنچه را پیش تر نیز بارها و بارها دیده بود. شاید یحیی بن زید از پس قرن ها باز هم به سوی شیعیان بیهق دست یاری دراز کرده بود، یا سربداران به خون خواهی شیخ حلق آویز شده خود در مسجد جامع شهر، به پا خواسته بودند؟

هر چه که بود باز هم سبزواری ها به میدان آمده بودند تا شاید هم یحیی زمان را دریابند و هم سخاوتمندانه سر ببازند و رود زنده نهضت هفتصد ساله خود را به دریای پر خروش انقلاب اسلامی ایران بریزند.

آری بیهق و همه خیابان های مرکز شهر سبزوار بار دیگر، با همه مساجد و گلدسته ها و حجره ها و بازاریان و رهگذران و حتی یکایک سنگ فرش هایشان آبستن انقلابی دیگر شدند. انقلابی که سرانجام در 22 بهمن 57 به ثمر رسید و اکنون در بهمن 96 به سرعت چشم بر هم زدنی، به آستانه چهل سالگی رسیده است. چهل سالگی همان عدد مقدس کمال...

اینک اگرچه تب و تاب تند روزهای اول انقلاب، طبیعتاً با گذشت 4 دهه فرو کش کرده است، اما ارزش ها و آرمان های محوری آن  هنوز دغدغه بسیاری از انقلابیون دیروز و جوانان  متعهد امروز است.

از همین رو در ایام دهه فجر انقلاب اسلامی ایران، خبرنگار امید بیهق به قصد مروری بر خاطرات انقلاب اسلامی در سبزوار و بازنگری آنچه از این مهمترین رویداد تاریخ معاصر ایران در سبزوار گذشت و حاصل شد، به سراغ دو تن از شهروندان سبزواری رفته که یکی از پیش کسوتان انقلاب در دیار سربداران است و دیگری از جوانان خوش ایده و دلسوز امروزی که مهمترین وجهه همت خود را بر ثبت و ضبط تاریخ شفاهی ایام انقلاب در سبزوار گذاشته است.

حاج محمود خسروی 78 ساله، یکی از کسبه و بازاریان فعال و معتمد سبزوار است.همچنین وی پدر شهید مهدی خسروی که در واقعه ی کربلای 5 در شلمچه به درجه شهادت نائل شده است، می باشد.

انقلاب در سبزوار

اصل انقلاب از تهران آغاز شد و به تدریج دامنه ی آن به شهرستان ها رسید. در سبزوار نیز انقلاب از مدارس توسط دانش آموزان و دانشجویان شروع شد. زمانی که دانش آموزان و دانشجویان در خیابان ها برای تظاهرات به بیرون آمدند مردم، کسبه و حتی روستاییان تحت تاثیر این اقدام خداپسندانه جوانان باغیرت انقلابی قرار گرفتند و در این راهپیمایی ها به جوانان پیوستند و با توجه به فرمایش محمدتقی عبدوس- اولین امام جمعه سبزوار- به تظاهرات پرداختند. حتی زمانیکه تیراندازی در میدان دروازه عراق سبزوار توسط نیرو انتظامی و شهربانی شروع شد، مردم با دیدن خون شهدا احساس شان جریحه دار شد و به راهپیمایی هایشان با جان و دل ادامه دادند، تا زمانی که این حرکت ها به ثمر رسید و انقلاب شکل گرفت.

یک خاطره خاص از دوران انقلاب

منزل بنده در خیابان ابن یمین قرار داشت (همین منزل فعلی) که مدرسه اسرار در نزدیکی محله ما بود و زمانی که دانش آموزان به تظاهرات می پرداختند، آن محدوده بسیار شلوغ می شد.

یک روز همسرم با بنده تماس گرفت و خبر داد که تظاهرات دانش آموزان مدرسه اسرار به خشونت کشیده شده و ماموران رژیم با باطوم به آنها حمله کرده اند و پنج نفر ازآنان به منزل ما گریخته اند.من هم در پاسخ همسرم گفتم: به آنها پناه بده و در صورت حمله ماموران به آنها اجازه بده به پشت بام بروند و با آجرهایی که از در آنجا وجود دارد از خود دفاع کنند تا خودم را به منزل برسانم. زمانی که به منزل آمدم، در ابتدا آن جوانان را دعوت به آرامش کردم و تک تک آنها را به منزل شان رساندم.که اتفاقاً دو نفر از آن دانش آموزان آقایان صادقی و فتاحی بودند که چند سال بعد در حماسه ی هویزه در ایام دفاع مقدس به درجه شهادت نائل شدند.

حضور حضرات آیت الله خامنه ای و رفسنجانی در سبزوار

از خاطراتی که از آن زمان هنوز در ذهنم مانده، حضور حضرات آیت الله خامنه ای و رفسنجانی در سبزوار است.

زمانی که آقای خامنه ای به سبزوار آمد، حدود سیصد نفر به استقبال ایشان در روستای مهر رفتند که یکی از کسبه های سبزوار آقا را بر روی دوشش گذاشت واستقبال گرمی از ایشان صورت گرفت.

بعد از استقبال و ورود آقای خامنه ای به سبزوار، مردم به همراه ایشان به مسجد جامع رفتند و پای منبر وی نشستند که در حین سخنرانی، ماموران شهربانی به مسجد حمله کردند و آقای خامنه ای را دستگیر کردند و خواستند با خود ببرند اما آقا در آن شلوغی ها کفش هایش را پیدا نکرد، و یکی از دوستانم کفش هایش را به ایشان داد. همچنین حضور آقای رفسنجانی در سبزوار که به جایگاه نماز رفتند و برای مردم سبزوار به سخنرانی پرداختند، برایم بسیار دلنشین بود.

حاج محمد فرومندی، قائم مقام لشکر 5 نصر خراسان

یکی از خاطرات شیرین پس از انقلاب من این بود که به همراه حاج محمد فرومندی قائم مقام لشکر 5 نصر خراسان و دیگر دوستان بسیج، شب ها برای نگهداری و حفاظت از منبع آب، نیروگاه برق، فرودگاه جنوب شهر، اداره آب و سایر اموال بیت المال حفاظت می کردیم تا دشمن به آنها خدشه ای وارد نکند که این خدمت به مردم در جوار شهید فرومندی از افتخارات بنده بود.

آرمان نسل انقلاب

آرمان نسل انقلاب التزام عمل به دین بود که طاغوتی ها این التزام را به دین نداشتند و ما برای رسیدن به این التزام با حکومت طاغوتی جنگیدیم.

سردمداران ناراضایتی مردم را به گوش جان بخرید

ناراضیتی هایی در بین مردم وجود دارد و همه ی ما شاهد آن هستیم.این آرزو را برای کشور و مردم سرزمینم دارم که مسئولین بیشتر مردم را مورد حمایت خود قرار دهند.آنها باید نارضایتی مردم را به گوش جان بخرند و این را بدانند که آخرت خوب آنها درگرو رضایت مردم است. همان مردمی که امام خمینی(ره) برای آنها احترام زیادی قائل بود و مسئولین و سردمداران را به کردار درست با مردم دعوت کرد.

اسماعیل هاشم آبادی جوان 30 ساله ی سبزواری که در حال حاضر مسئول دفتر مطالعات جبهه ی فرهنگی انقلاب اسلامی سبزوار می باشد. این جوان علاقه مند سبزواری از سال 1388 به کار مطالعاتی و پژوهشی در حوزه جنگ و تاریخ انقلاب شهرستان پرداخته است که حاصل این کار، جمع آوری دوهزار ساعت مصاحبه، دویست هزار سند و عکس از انقلاب و دوران جنگ و همچنین دو هزار نوارکاست و فیلم از سبزوار می باشد.

شخصیت های شاخص انقلابی سبزوار

سبزوار یکی از کانون های اصلی انقلاب در کشور بوده  که تاثیر زیادی در این حرکت داشته است. اگر زمان انقلاب را بکاویم، بی شک مردان و زنان فراوانی را پیدا خواهیم کرد که هریک به نوبه خود نادره آن دوران بوده اند. نمونه ای از مردان بزرگ و اثرگذار سبزوار در انقلاب دکتر علی شریعتی بود که بزرگترین نظریه پرداز و روشن فکر دینی محسوب می شد. همچنین حمید سبزواری که بسیاری از سروده های زیبا و حماسی او در ایام انقلاب و تا چند سال پس از آن توسط انقلابیون زمزمه می شد که به عنوان بزرگترین هنرمند سبزواری زمان انقلاب از او یاد می شود.

فخرالدین حجازی نیز بزرگترین سخنور انقلاب به شمار می رفت که وی از جمله کسانی بود که فعالیت های سیاسی زیادی انجام داد و همچنین بزرگترین فرد رسانه ای انقلاب و سازنده مستند دو ساعتی "برای آزادی"، حسین ترابی از سبزوار می باشد.

و نیز موسس جامعه تعلیمات اسلامی عباسعلی اسلامی بود که حاصل آن تاسیس 180 مدرسه در سراسر کشور شد،که امام خمینی به این شخصیت گمنام علاقه ی بسیاری داشت.

 روایات شاخص و جذاب انقلاب

1. رادیو محلی سبزوار توسط امیرحسین قلعه نوی که دانشجوی مهندسی برق بود طراحی شد. اینگونه بود که سخنرانی حاج آقای عبدوس برای افرادی که برای حضور در محل مسجد جامع محدودیت داشتند از طریق این فرستنده پخش می شد و ویژگی منحصر به فرد رادیو محلی سبزوار این بود که بهمن ماه 57، برخلاف عدم پخش سخنرانی امام خمینی در بهشت زهرا (س) از طریق رادیو و تلویزیون سراسری، رادیو محلی سبزوار به پخش آن پرداخت، که این خبر در نشریات و مجلات کشوری بازتاب رسانه ای پیدا کرد.
2. همچنین در محرم 57 محمدتقی عبدوس برای مردم سبزواردر مسجد جامع به سخنرانی داغ و آتشینی پرداخت و از مردم درخواست پایکوبی و دادن شعار مرگ بر شاه کرد. بخاطر همین شعارها و شور و هیجان مردم، نهم و دوازدهم محرم 57  نیروهای شهربانی مردم را به رگبار بستند و آقایان صانع زرنگ، برغمدی، رازقندی، اعیانی، رجبعلی ابراهیمی در این دو روز تاریخی مهم سبزوار به شهادت رسیدند.
3. اواخر دی ماه 57 مصادف با اربعین حسینی، امام خمینی فرمان داد که مردم به راهپیمایی بپردازند، برهمین اساس مردم روستاها برای شرکت در تظاهرات به سبزوار آمدند. همچنین مردم روستای افچنگ نیز برای برای شرکت در این راهپیمایی ها، به دلیل بسته بودن راه طبس توسط پاسگاه، مجبور شدند از راهی فرعی به سبزوار بیایند و در مسیر بازگشت به افچنگ، فرمانده پاسگاه از ورود آنها جلوگیری کرد و فحاشی فرمانده موجب حمله مردم گردید، که این واقعه باعث شهادت پنج نفر و جراحت چهارده نفر از مردم سبزوار و افچنگ شد.
4. کشت و کشتاری که حکومت طاغوتی بر سر مردم آورده بود و خون های شهدای انقلابی که ریخته شده بود، سبب گردید که مردم سبزوار انقلاب کنند و مجسمه ی شاه که در میدان حکیم سبزواری نصب بود را سرنگون کنند و در انتهای سال 57 تصویر تمام قد امام خمینی (ره) که توسط استاد حسین ماستیانی طراحی شده بود، درآن میدان نصب گردد.

نقش زنان در انقلاب

راهپیمایی بانوان سبزواری تحت تاثیر سخنرانی آقای نقره در مکتب نرجس برایم بسیار جالب است.آقای نقره به بانوان گفت تاکنون هیچ راهپیمایی توسط مردم سبزوار صورت نگرفته، شما زنان آغاز کننده ی راهپیمایی باشید تا مردان و جوانان از حرکت شما به شرم آیند و خودشان را ملزم به شرکت در راهپیمایی ها کنند، اینگونه بود که اولین راهپیمایی انقلاب سبزوار توسط بانوان انجام شد.

همچنین جهان تاج پورهاشم دبیر سبزواری که به دلیل مطلع کردن دانش آموزانش از مقاله رشیدیه مطلق که در روزنامه انقلاب چاپ شده بود و از دانش آموزان خواسته بود به عنوان راز بماند. اما مطلع شدن رئیس شهربانی از طریق دخترش که دانش آموز وی بود و همچنین تشویق دانش آموزان به حجاب نیز باعث ممنوع التدریسی وی شد.در واقع این زن تنها بانوی تبعیدی این شهرستان در زمان انقلاب می باشد.

برای اصلاح کشور، باید به فضای انقلاب بازگردیم

مطالبه عدالت مسبب انقلاب مردم شد. ظلم و ستمی که به مردم تحمیل شده بود، باعث شد مردم برای رسیدن به آزادی و عدالت در جامعه انقلاب کنند. من به عنوان یک جوان بعد از انقلاب، گرچه به انقلاب معتقدم، اما ناکارآمدی ها و ضعف هایی که در فضای داخلی کشور شاهدش هستیم را نیز قبول دارم و به نظر بنده برای اصلاح این ناکارآمدی ها باید دوباره به فضای انقلاب بازگردیم و ایرادها و ضعف ها را براساس آن زمان اصلاح کنیم تا جامعه سالم و خوبی داشته باشیم.

عدم انتقال واقعه انقلاب به جوانان

اگر امروزه جوانان رغبتی به انقلاب ندارند، بخاطر این است که مسئولان و موسساتی که متولی کار فرهنگی هستند برای انتقال مفاهیم و آرمان های نسل انقلاب به جوانان ضعیف عمل کرده اند وگرنه ذات پاک جوان اگر اهداف انقلاب را درست درک کند و تبعیض ها و اختلافات موجود را از آن تفکیک نماید، متوجه مفاهیم زیبای انقلاب می گردد.

موزه ی زنده تاثیرگذارتر از باغ موزه ی دفاع مقدس

طرحی به نام باغ موزه دفاع مقدس در سراسر کشور مطرح شده که در  شهرداری سبزوار نیز در دستور کار قرار گرفته است. در این طرح ساختن بناهای مجلل برای موزه عنوان شده که 99 درصد هزینه های آن صرف ساختمان سازی می شود تا انقلاب و جنگ را از پشت شیشه و دیواره های مخصوص به مردم معرفی کنند. مسئولان اگر به جای صرف هزینه های میلیاردی، با سازه ای ساده تر و ارزان تر موزه زنده برقرار کنند تا هنرمندان نقش آفرینی کنند و نیز مردم در آن فضا مستقیماً قرار گیرند، به روحیه انقلابی گری نسل جوان تعمیق بیشتری می بخشند.

منبع: نشریه امید بیهق

عکس: بهناز شهیار