گزارش: الهام شبانی مقدم 

عکاس: محمد جواد مقدم

 مجله اینترنتی اسرارنامه :

بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها و افزایش قیمت حامل های انرژی شاهد بالا رفتن قیمت برخی محصولات بودیم و نان نیز به عنوان مهمترین غذای هر ایرانی، تحت تاثیر حذف یارانه ها  قرار گرفت وبا بالا رفتن قیمت آرد بالطبع  قیمت نان نیز افزایش یافت این موضوع هر چند باعث نارضایتی مردم شد اما مزیتی که درآن زمان داشت، بهبود کیفیت نان تولید شده نسبت به گذشته بود.

 

اما با گذشت زمان کیفیت نان دوباره به فراموشی سپرده شد و باز هم نان های بی کیفیت سر سفره های مردم قرار می گرفت. افت و خیزهای کیفیت نان و نارضایتی مردم یک طرف قضیه بود و استدلال های نانوایان که در جواب این نارضایتی ها  آرد نامرغوب را علت کیفیت پایین محصولشان عنوان می کردند یک طرف.

 

در چند روز اخیر تماس های مکرری از شهروندان در خصوص کیفیت نان به دفتر مجله اینترنتی اسرار نامه صورت گرفت. این مساله سبب شد گزارشگر ما برای پیگیری این موضوع  به سراغ تعدادی از نانوایان سطح شهر، مردم و همچنین رئیس اتاق اصناف سبزوار برود تا از نزدیک با آنها صحبتی داشته باشد که در گزارش زیر به آن اشاره شده است.

 

 "طیبه کسکنی" از جمله شهروندانی است که گلایه های زیادی در بحث بهداشت نان و کیفیت آن دارد. او که همیشه قوت لایموت خانواده اش را از نانوایی محله اش تهیه می کند می گوید  نان برای  سفره قشر کارگر جزء ضروریت ها محسوب می شود که با گران شدن آن به یک دغدغه اصلی تبدیل شده است.

 

او گفت : با اینکه به قیمت نان 50 تومان اضافه شده و 30 گرم  از حجم آن کم شده اما کیفیت آن هیچ تغییری نداشته است. در این بحران اقتصادی که مظلوم ترین قشر کارگران هستند و هیچ کس به فکر آنها نیست و یک کارگر تلاش می کند تا برای تامین مخارج زندگی اش حتی اگر شده یک روز تعطیل نباشد باید، این پول زحمت کشی را برای خرید نانی هزینه کند که نه به لحاظ بهداشتی وضعیت مطلوبی دارد و نه کیفیت لازم برای مصرف.

 

بنده دو فرزند دانش آموز دارم هفته گذشته برای صبحانه پسرم با نان سبزواری ساندویچ پنیر آماده و در کیف مدرسه اش گذاشتم اما پسرم  ظهر که به خانه برگشت صبحانه نصف و نیمه اش را داخل سطل ضایعات نان انداخت علت را جویا شدم که گفت داخل نان پای سوسک بود. حال شما در نظر بگیرید چقدر بهداشت رعایت شده ...

 

او اضافه کرد: در حال حاضر تمام نانوایی های سطح شهر در ظاهر فضای فیزیکی ایده آلی دارند اما اینکه چطور اعضای بدن حشره چندش آوری چون سوسک داخل خمیر نان دیده می شود ای کاش نظارت بیشتری به کار برخی واحدهای پخت نان اعمال شود.

 

در ادامه این گزارش "رضا اصغری" دیگر شهروند سبزوار درباره کیفیت نان می گوید مشکل مردم بحث گران شدن نان نیست؛ نرخ نان را بالا ببرند اما مطابق آن کیفیت و حجم آن را افزایش دهند. درد ما این است کسانی برای این مردم تصمیم گیری می کنند که تخصص لازم را ندارند. بنده بزرگ شده یک خانواده روستایی هستم که مادرم نان خانه مان را با تنوری که داخل حیاط بود پخت میکرد. مادرم می گفت هر چقدر وزن نان بیشتر باشد  نان بهتر و خوشمزه تری پخت می شود.

 

اما این افراد به اصطلاح برنامه ریز آمده اند با کم کردن وزن نان و بالا بردن قیمت آن، کیفیت نان را پایین اورده اند و ضایعات نان را افزایش داده اند. 

 

این شهروند افزود: بنده سرپرست یک خانواده چهار نفره هستم که مصرف روزانه ما 6 عدد نان است و در پایان هر ماه 10 کیلو ضایعات نان داریم زیرا وسط نان خورده می شود و کناره های آن خمیر است. آیا یک خانواده کم جمعیت این اندازه باید دور ریز نان داشته باشند؟

 

"علی کرابی" هم که از موضوع گزارش ما مطلع می شود اینطور می گوید: بنده با اینکه از بهترین منطقه سبزوار نان خرید می کنم اما از کیفیت آن واقعاً راضی نیستم. برخی از واحدها، نان به اسم سبوس دار پخت می کنند اما همین نوع نان نیز کیفیت ندارد و اگر یک  روز از پخت آن بگذرد بگونه ای بیات می شود که دیگر نمی توان از آن استفاده کرد.

 

وی یادآور شد: باید بسوزیم و بسازیم با اینکه به قیمت نان 50 تومان  اضافه شد اما در مجموع کیفیت نان هیچ تغییری نکرده و زمانی که به نانوا اعتراض می کنیم می گوید مشکل از آرد است که نمی دانم این قضیه آرد چه زمانی حل خواهد شد.

 

در ادامه این گزارش سرزده به سراغ یکی از واحدهای پخت نان در سبزوار رفتم. محسن درفشه از جمله نانوایان سبزواری است او با تائید این مطلب که  کاهش وزن نان رابطه مستقیم با کیفیت نان دارد گفت: هر نانوا در طول یک روز باید 8 کیسه آرد برای پخت داشته باشد در حالیکه توزیع  و فروش نان در سوپر مارکت ها سبب شده تا نانوا به خاطر ترس از فروش نرفتن نان و ترش شدن خمیرٍ، آرد کمتری را استفاده کند اما هر چه حجم خمیر کمتر باشد خمیر فتیرتر است و به اصطلاح ما نانوا ها ورآمدگی کمتر دارد و کیفیت نان نیز پایین می آید.

 

 وی گفت: نانوا هیچ دخالتی در انتخاب آرد ندارد. سایتی که به نانوایان سبزوار برای خرید آرد اعلام شده فقط از یک کارخانه است  که این مشکل بزرگی است برای نانوایان دیگر شهرهای استان خراسان رضوی  از جمله فریمان، کاشمر، نیشابور چندین سایت خرید آرد فراهم است در حالیکه برای نانوایان سبزوار فقط یک سایت خرید باز است که باید از یک کارخانه خاص خرید داشته باشند. این چه سیاستی است که برای نانوایان شهرستان طراحی کرده اند برای همه ما جای سوال است؟

 

وی در پاسخ به سوالی که نانوایی هایی که نان سبوس دار پخت می کنند آیا آرد مصرفی آنها با دیگر نانوایی ها متفاوت است یا خیر؟ گفت :  ما چیزی به عنوان سبوس انسانی نداریم هر چه سبوس در کارخانه تولید می شود به عنوان سبوس دامی مطرح است که این سبوس در چرخه تولید نان برای انسان ها نباید مصرف شود.

 

درفشه ادامه داد: متاسفانه آردی که برای پخت در اختیار نانوا قرار می گیرد درصد سبوس گیری آن زیاد است و در شهرستان سبزوار نانوا حق انتخاب آرد را ندارد یعنی بالطبع باید از آردی برای پخت نان  استفاده کند که درصد سبوس آن پایین است و به همین دلیل برخی از نانوایان برای بالا بردن کیفیت تولید نان/ سبوس به آرد اضافه می کنند که با برخوردهای بازرسین بهداشت مواجه می شوند.

 

وی  اضافه کرد:  نانواها از آردی استفاده می کنند که درصد سبوس آن 7 درصد است اما برخی از نانواها هم خارج از چرخه تولید آرد، سبوس اضافه می کنند که غیر مجاز است.

 

طی صحبتی که مدتی قبل با دکتر فاضل نیا رئیس اداره غله  داشتیم قرار شد کارخانه آرد سبوس دار(7 درصد) را برای نانواهایی  که تقاضا دارند تحویل دهد اما اتحادیه آرد و نان با این شرط که نانوایانی که از آرد 7 درصد استفاده کند در طول سال دیگر نمی تواند از آرد 12 یا 15 درصد خرید داشته باشد باعث شد تا نانوا از خرید عقب نشینی کند.

 

وی تصریح کرد: نانوا در طول ماه در سه نوبت می تواند خرید آرد  داشته باشد. میزان سبوس آرد 7 درصد به مراتب از آرد  12 یا 15 درصد  بیشتر است، اگر نانوا در یک ماه در دهه اول از آرد 7 درصد استفاده کند در صورت  ضعیف و سست بودن آرد که نان پزی با آن بسیار مشکل است می تواند با مخلوط با آرد 12 یا 15 درصد که نزدیک به آرد سفید است نان با کیفیت تری را پخت کند. اما اتحادیه شرطی  جلو پای نانوا گذاشت که عملا نانوا از ترس تعطیل نشدن واحدش در این کار عقب نشینی کرد.

 

در ادامه یکی دیگر از واحدهای پخت نان در سبزوار که نخواست نامش فاش شود گفت: شغل نانوایی تنها شغلی است که اگر  درصدی به قیمت نان اضافه شود توقعات از آن صد برابر بالا می رود.

 

وی افزود: مردم انتظار نان با کیفیت دارند نانوایی که در خرید آرد حق انتخاب ندارد مجبور است از یک کارخانه خرید آرد داشته باشد باید با بد و خوب آن بسازد.  مردم علت بی کیفیت بودن نان را نمی دانند اما مسئولان که می دانند که علت اصلی آن آرد است چرا با این حال باز هم برای نانوا فرم شکایت تهیه و به تعزیرات ارجاع داده می شود.

 

او اضافه کرد: خواسته تمام نانوایان باز شدن سایت خرید برای چند کارخانه آرد است اگر بحث آرد حل شود هم دغدغه نانوا حل می شود و هم مردم از کیفیت نان راضی خواهند شد.

 

 این نانوا گفت: بعد از چهار سال دولت اقدام به افزایش نرخ نان کرد و 20 درصد به قیمت نان اضافه شد ولی از این طرف  60 درصد به قیمت کیسه آرد و هزینه حمل و نقل اضافه شد که این رقم اضافه شده برای نان جوابگوی هزینه های عنوان شده و هزینه های بالای  بیمه، دستمزد کارگرو حامل های انرژی  نیست..

 

در ادامه این گزارش به سراغ رئیس اتاق اصناف سبزوار رفتیم تا نظر آنان و برنامه هایشان را در این خصوص جویا شویم.

 

علی کیانی گفت:  در گذشته نرخ گذاری در بحث نان  در سطح ملی انجام می شد اما در حال حاضر این موضوع در محدوده اختیارات استان ها است که قیمت گذاری نان برای شهرستان ها توسط استان مشخص می  شود و البته در این بحث اختیارات محدودی هم به فرمانداری ها داده شده است که در یک ماه اخیر 50 تومان به قیمت نان اضافه شده و15  گرم نیز از وزن آن کاسته شده است.

 

علی کیانی اضافه کرد:  قبل از اینکه قیمت نهایی نان اعلام شود پیشنهاد اتاق اصناف این بود که به وزن نان که قبلا 300 گرم با قیمت 300 تومان بود 30 گرم اضافه شود و قیمت هر عدد نان نیز به 400 تومان برسد تا از این طریق هم  دغدغه مردم که تولید نان با کیفیت است برآورده شود و از طرفی نیز برای نانوا، تولید نان مقرون به صرفه شود اما چون می خواستند قیمت در سطح استان برابر  باشد با این پیشنهاد مخالفت شد و با تصمیم استان 15 گرم از وزن چانه کسر و 50 تومان به قیمت نان اضافه شد.

 

وی اظهار کرد: بحث نارضایتی مردم  در قیمت و کیفیت نان به این دلیل است که ما هیچ افزایش قیمتی از سال 93 نداشته ایم  حال که بعد از 4 سال که  قیمت نان حدود 25 درصد اضافه شده به نوعی نارضایتی مردم را در بر دارد که البته  این افزایش قیمت در هزینه هایی که واحدهای پخت نان دارند به حدی ناچیز است که اصلا به حساب نمی آید.

 

او گفت: در هر نانوایی تعداد 4 نیرو مشغول به کار هستند، کارگر باید بیمه شود و هزینه آن نیز بر عهده کار فرما است هر کارگر دستمزد مشخصی دارد در صورتی که قیمت نان بالاتر رود دستمزد او هم اضافه می شود در غیر این صورت بایستی با همین حقوق ثابت کار کند  که این امر باعث فرار کارگران ماهر از چرخه تولید نان شده و نانوایی ها مجبور به تامین نیروی کار خود هستند و عملا از نیروهایی که مهارت لازم برای پخت نان را ندارد با حقوق کمتر استفاده می کنند و همین امر باعث تولید نان بی کیفیت می شود.

 

رئیس اتاق اصناف سبزوار گفت: مردم از بی کیفیت بودن نان بسیار گلایه مند هستند که باید اعلام کرد کاهش وزن نان رابطه مستقیم با کیفیت نان دارد نان مخصوص سبزوار نان کشیده و بیضی شکل است زمانی که وزن  خمیر در حد لازم نباشد وسط نان نازکتر می شود و وقتی که در تنور قرار می گیرد وسطش خشک می شود و می سوزد  و کناره های آن خمیر می ماند و میزان ضایعات نان بیشتر می شود.

 

در بحث کیفیت آرد، ما حق را به نانوا می دهیم. نانوایان سبزوار هیچ حقی در انتخاب آرد ندارند چرا که فقط یک سایت خرید برای آنها باز است و متاسفانه باید آرد مصرفی خود را از یک کارخانه خرید کنند.

 

درصورتی که برای شهرستان های اطراف چندین سایت خرید آرد باز است شاید مهمترین علت خرید از این کارخانه ، بومی بودن آن است که منافع آن به شهرستان بر می گردد. اما بایستی تمهیداتی اتخاذ شود تا جهت افزایش کیفیت نان، امکان خرید از چندین کارخانه آرد برای نانوایان شهرستان فراهم شود.

 

کیانی تعداد نانوایی های فعال در سطح شهرستان را 245 واحد بیان کرد و گفت:  از این تعداد 160 واحد دولتی  و 85 واحد آزاد پز و محلی هستند  که در شش ماهه گذشته، 8 واحد به دلیل تخلف در  وزن نان  به تعزیرات معرفی شدند.

 

رئیس اتاق اصناق سبزوار ادامه داد: 15 نانوایی هم  درقالب پخت محلی اقدام به تولید نان می کنند که مجوزات لازم را برای فعالیت از اتحادیه کسب کرده اند اما هنوز افرادی هستند که در منازل خود غیر قانونی اقدام به پخت نان در قالب محلی می کنند که با انها در اینده برخورد خواهد شد .

 

وی همچنین درباره صدور پروانه کسب نانوایی نیز گفت: در گذشته روند اخذ پروانه کسب، شرایط خوبی نداشت و بیشتر به  صورت انحصاری  صادر می شد که خوشبختانه این موضوع از سال گذشته ملغی شد و اتحادیه آرد و نان دیگر  نمی تواند برای صدور مجوز نانوایی به تنهایی اقدام کند و صدور هر گونه مجوز در اختیار کمیته کشوری و استانی است که بنا بر دستور العمل های صادره هر زمان دستور آزاد سازی پروانه نانوایی اعلام شود اتحادیه در این امر ورود پیدا می کند.

 

گزارش تصویری(کلیک کنید)