* علي نورآبادي

 

"اوضاع فرهنگي، هم خوب است و هم بد. چيزي که به هنرمندان مربوط است، خوب است و آن چيزي که به دولت مردان مربوط است، خيلي بد. ترکش جنگ نکرد آنچه اين سه چهار سال با من و امثال من کرد!"

 

اين جملات، توصيف آقاي رضوي درباره اوضاع فرهنگي و هنري شهرستان است که چندي پيش در مصاحبه اي گفته بود.(منبع) همه حرف ها و دردهاي او در اين دو جمله نهفته است. اگر بخواهيم همه گفتني ها درباره وضع فرهنگي و هنري شهرستان را در دو جمله خلاصه کنيم جمله اي بهتر از اين پيدا نمي کنيم.

 

اين جملات را کسي مي گويد که هم هنرمند است و سالها در عرصه فرهنگ و هنر سبزوار کار کرده و خون دل خورده است. کسي که هم مسئول دولتي بوده و هم بيرون از نهادهاي دولتي کار کرده است. اين دو جمله کوتاه آنقدر روشن است که نياز به توضيح ندارد. در اين يادداشت نمي خواهيم درباره بخش"آن چيزي که به دولت مردان مربوط است، خيلي بد." صحبت کنيم. درباه اين بخش همه ما بويژه اصحاب فرهنگ و هنر، دانستني ها را مي دانند بنابراين ذائقه ها را دوباره تلخ نکنيم.

 

اين يادداشت، توضيح مختصري درباره بخش اول اين جمله است. مي خواهيم بگوييم چگونه "چيزي که به هنرمندان مربوط است، خوب است"؟ اگر با دقت نظر بيشتري به اطراف مان نگاه کنيم يافتن پاسخ اين سوال چندان سخت نيست.

 

در چهار پنج سال اخير رويش هاي زيادي در عرصه هاي مختلف در شهرستان داشتيم. آيا مسئولان و نهادهاي دولتي اين رويش ها را مي بينند؟ چند نمونه از رويش هاي چند سال اخير در سبزوار را مي آوريم تا مديريت شهري و مسئولان با نگاه ديگري به شهرشان بنگرند. اين شمارش بدون ترتيب و اولويت است:

 

- دانشگاه فناوري هاي نوين سبزوار

اين دانشگاه قطعا از رويش هاي بي نظير و ارزشمند سبزوار در دو سه سال اخير است. دانشگاه هنوز در آغاز راه است اما افق بسيار روشني دارد. دانشگاه فناوري هاي نوين سبزوار مي تواند موتور علم و فناوري در منطقه سبزوار بزرگ باشد. براي تحقق چنين هدفي، دانشگاه بايد گام هاي بزرگي در زمينه هاي مختلف علمي و پژوهشي بردارد. اين دانشگاه بايد نخستين مرکز علم و فناوري يا پژوهشکده را در منطقه تاسيس کند. دانشگاه براي اين که پيشرو بودن خود را در مرزهاي دانش هاي مختلف از دست ندهد بايد تلاش کند تا جديدترين رشته ها و شاخه هاي علمي را در دانشگاه جذب کند. همچنين دانشگاه بايد زمينه ها را براي راه اندازي مقاطع کارشناسي ارشد و دکتري فراهم کند. جذب استادان و نخبگان علمي و برقراري ارتباط و تعامل با مراکز علمي و پژوهشي از ديگر کارهاي مهم اين دانشگاه است. اين نهال را حمايت و تقويت کنيم تا به درخت تناوري تبديل شود. اميد زيادي به اين دانشگاه داريم.

 

- نخبگان علمي، هنري و اقتصادي

کم نيستند نخبگان علمي، هنري، فرهنگي، صنعتي و اقتصادي که در جشنواره ها و برنامه هاي مختلف مي درخشند. اما درخشش اين نخبگان به جرقه مي ماند، جرقه اي که بعد از مدت کمي خاموش و فراموش مي شود. مسئولان نبايد بگذارند اين جرقه ها خاموش شوند. نبايد اين نخبگان بعد از درخشش به امان خدا رها شوند؛ اتفاقا کار اصلي آنها بعد از اين موفقيت ها شروع مي شود. مگر کار مسئولان غير از اين است که اين نخبگان را شناسايي کنند و با هدايت درست،‌ زمينه را براي فعاليت و پيشرفت آنها فراهم کنند. متاسفانه انجمن هاي علمي و کارهاي پژوهشي دانشجويان و دانش آموزان هنوز جايگاه خود را در شهرستان پيدا نکرده اند. اين انجمن ها هنوز گمنامند و به صورت خودجوش کارهايي مي کنند. مسئول مستقيم خاموشي و فراموشي اين جرقه ها آموزش و پرورش و دانشگاه ها و مراکز علمي و فرهنگي هستند. مسئولان آموزش و پرورش و دانشگاه ها بايد براي انجمن ها و کارهاي علمي دانشجويان و دانش آموزان سياست گذاري و برنامه ريزي کنند. تاکيد مي کنم نخبگان فقط شامل نخبگان علمي نمي شود بلکه نخبگان هنري، صنعتي، اقتصادي و اجتماعي هم داريم. فراموش نکنيم که سرمايه اصلي هر شهرستان و منطقه اي نخبگان و دانشمندان آن هستند. دانشمندان هستند که تمدن سازند و گر نه در و ديوار و ساختمان ها هر چقدر هم زيبا يا مستحکم باشند 50 سال بعد اثري از آنها باقي نخواهد ماند.

 

- راديو چکاوک (راديوي سبزوار)

راديو چکاوک نمادي از همت بالا، پشتکار و خلاقيت جوانان شهرستان در چند سال اخير است. اگر مسئولان در جريان باشند مي دانند که اين جوانان چگونه با دست خالي و تنها با همت بالا و ابتکار خود کار راديو را آغاز کردند و با پشتکار به اين مرحله رسيدند. راديو چکاوک در چند سال گذشته با توليد برنامه هاي مختلف در سطوح مختلف شهرستاني، استاني و گاه ملي به نهالي ارزشمند براي شهرستان تبديل شده است. مسئولان حتي اگر سري هم به بچه هاي راديو نزنند اين نهال همچنان که بدون حضور آنها روئيده و باليده است، به رشد خود ادامه مي دهد اما ناديده گرفتن آن نهايت بي انصافي و کج سليقگي است. مسئولان شهري و نهادهاي فرهنگي شهرستان چقدر از حال و روز اين بچه ها خبر دارند؟ آيا تا کنون حالي از آنها پرسيده و خسته نباشيدي گفته اند؟ قدر اين نهال بارور را بدانيم؛ اگر مهري بدانها نداريم لااقل مهري هم نکنيم.

 

- دفتر جبهه فرهنگي انقلاب اسلامي

دفتر جبهه فرهنگي انقلاب اسلامي در چند سال اخير هر چند بي سر و صدا اما فعال بوده است. جمع آوري، حفظ، تدوين و انتشار برخي از آثار، اسناد و خاطرات دوران انقلاب اسلامي و دفاع مقدس از جمله کارهاي ارزشمند اين دفتر است. اگر تلاش هاي اين دفتر نبود بسياري از اين اسناد و آثار قطعا از بين مي رفت.

خروجي هايي اين دفتر را تا کنون به صورت برگزاري برنامه هاي فرهنگي، ويژه نامه، مستند و کتاب ديديم. البته کمتر ديده شدن کارهاي دفتر شايد به خاطر پراکنده و گاه گاه بودن اين فعاليت ها باشد. اين دفتر از جمله رويش هاي شهرستان است اما بايد منسجم تر، منظم تر و حرفه اي تر کار کند. نهادهاي فرهنگي شهرستان هنوز در زمينه شهداي شهرستان و دوران دفاع مقدس کار قابل توجهي نکرده اند و در اين باره حتي از برخي شهرهاي کوچکتر هم عقب تر هستيم. برخي شهرها چند جلد کتاب درباره نقش آن شهرستان در دوره جنگ منتشر کردند. اما ما به جز چند کتاب خاطره کوتاه و پراکنده کاري نکرديم و دست مان خالي است. چنين کارهايي از افراد و نهادهاي دولتي برنمي آيد، که اگر برمي آمد تا حالا کاري کرده بودند. وقتي بنياد شهيد شهرستان بعد از 30 - 40 سال هنوز کارهاي دهه 60 را به شکل ناشيانه تري تکرار مي کند و مهم ترين کار سالانه اش چسباندن و کشيدن عکس شهدا به در و ديوار است، چه انتظاري مي توان از اين نهادها داشت. مثلا بنياد شهيد در سه چهار دهه گذشته چند کتاب درباره شهدا منتشر کرده و يا چند فيلم مستند ساخته است.

 

مراکزي مانند دفتر جبهه فرهنگي انقلاب اسلامي بايد طرح مدون و جامعي براي پژوهش و انتشار آثاري درباره نقش شهرستان در مقاطع مختلف دفاع مقدس داشته باشد. نقش سبزوار در دوران دفاع مقدس چه بوده است؟ يگان هاي سبزوار در چه مقاطعي از دفاع مقدس حضور داشتند و چه کارهايي کردند؟ نيروها و شهداي سبزوار در چه عمليات هايي شرکت کردند و نقش شان چه بوده است؟ و دهها سوال ديگر. جا دارد که براي پاسخ به هر کدام از اين سوالها يک کتاب پژوهشي نوشت. دفتر جبهه فرهنگي انقلاب اسلامي بايد با حمايت نهادهاي رسمي مانند سپاه (تيپ 47 سلمان)، جهاد، بسيج، بنياد شهيد و ديگران طرح جامعي تهيه کنند. وقتي طرح مشخص و روشني باشد کم کم مي توان به تدوين و نگارش آثار پرداخت. دفتر جبهه فرهنگي انقلاب اسلامي، کارهايي کرده است اما کارهاي زيادي براي انجام دادن دارد. بايد جنبيد و گر نه تا چند سال ديگر بسياري از اسناد و مدارک و آثار ارزشمند آن دوران از بين خواهد رفت.

 

- نشريه ستاره شرق

هفته نامه ستاره شرق، در عمر کوتاه يک ساله اش 52 شماره منتشر شده است و ديگر انتشار نشريه منظم و مرتب در سبزوار آروز نيست. انتشار منظم يک نشريه مکتوب آن هم در اين وضع اقتصادي و مالي کار سختي است. ان شاء الله ستاره شرق، "ستاره دنباله دار"ي باشد. البته ستاره شرق از حالا به بعد کارش سخت تر است. چون ديگر دوران تجربي بودنش را سپري کرده است و بايد به سمت حرفه اي شدن پيش برود. ستاره شرق بايد در همه زمينه از جمله نوع مطالب، سطح مطالب، نحوه پرداخت به موضوعات، صفحه بندي، تيترزني، حروف چيني، گرافيک و... به سمت حرفه اي شدن حرکت کند و گر نه درجا خواهد زد. آيا سال بعد در چنين روزي با "ستاره شرق" حرفه اي تري روبرو خواهيم بود؟ سبزوار ظرفيت نشريات تخصصي و حرفه اي ديگري را نيز دارد. به هر حال داشتن نشريه منظم و مرتب براي هر شهرستاني مزيت بزرگي است از حمايتش دريغ نکنيم.

 

- کتاب آسمان

وضع کتاب و کتابخواني در کشور و از جمله در سبزوار خرابتر از آن است که ندانيم و يا نياز به توصيف باشد.

در سال هاي اخير کتاب فروشي هاي زيادي در سراسر کشور تعطيل شدند. در سبزوار هم متاسفانه شاهد خاموشي اين شمع در برابر باد سهمگين مشکلات مالي و اقتصادي بوديم. کتاب آسمان از اولين رويش هاي شهرستان در حوزه کتاب بود؛‌ رويشي که تا کنون نيز سر پا مانده و به رشد خود ادامه مي دهد. کتاب آسمان بدون شک بار بزرگي از نياز کتاب و مطالعاتي شهرستان را در اين سال ها به دوش کشيده است. وقتي با زدن فست فود مي توان چندين برابر سود کرد آيا ديوانگي نيست که کتابفروشي باز کنيم؟ کتاب آسمان اين ديوانگي را به جان خريده و پايش هم ايستاده است. وقتي سرانه مطالعه در کشور ما اينقدر پايين است، وقتي شهرستان سبزوار در شاخص هاي کتاب و کتابخواني رتبه يازدهم را در استان دارد،‌ وقتي سال به سال و بلکه چند سال يکبار نمايشگاه کتاب آبرومندي در شهرستان بزرگي مانند سبزوار برگزار نمي شود، وقتي فقط دو روستاي شهرستان کتابخانه دارند، وقتي همه مناطق حاشيه اي شهر با جمعيت بالا از کتاب و کتابخانه محرومند، وقتي شهرستاني با چند دانشگاه بزرگ و 30 هزار دانشجو و چند هزار فرهنگي هنوز کتابخانه مرکزي ندارد (کسي هم به فکرش نيست) و وقتي به گفته رئيس کميسيون فرهنگي شوراي شهر در 10 - 15 سال اخير حتي يک متر هم کتابخانه جديد در سبزوار ساخته نشده است به اهمیت روشن بودن چراغ يک کتابفروشي در شهرستان پي مي بريم. شهرستان سبزوار با در نظر گرفتن شهرهاي اطرافش به چند کتابفروشي فعال ديگر نياز دارد. با توجه به اين که سبزوار شهري دانشگاهي و فرهنگي است جا دارد که يکي شعبه هاي کتابفروشي هاي معتبر کشور مانند شهر کتاب را در شهرستان داشته باشيم. به هر حال کتاب آسمان، خود روييده و خود باليده است. کتاب، مادر فرهنگ است؛ هيچ فرهنگي و تمدني بدون کتاب، کتابخانه و مطالعه ساخته نشده است و نخواهد شد.

 

- مرکز توليد موسيقي داروگ

وضع موسيقي در کشور ما وضع غريبي است. در چنين اوضاعي، سر پا بودن مرکزي براي موسيقي آن هم در شهرستان واقعا غنيمت است. داروگ در يکي دو سال گذشته با فعاليت ها و برنامه هاي خوبش، خود را ثابت کرده است. برنامه ها و اجراهاي فاخر داروگ را همه ديديم و شنيديم بنابراين نياز به معرفي بيشتر آن نيست. داروگ از رويش هاي با طراوت سبزوار در سال هاي اخير بوده است بايد هواي اين نهال با طراوت را داشت.

 

- مرکز سبزوار شناسي

اين مرکز سال گذشته در دبستان محمود بيهقي افتتاح شد اما در اين يک سال فعاليت چشمگيري از آن نديديم. آيا واقعا مرکز راه اندازي شد تا فقط اسمي باشد؟ قطعا روح مرحوم بيهقي که چندين کتاب ارزشمند درباره سبزوار نوشته است،‌ چنين چيزي را نمي خواهد. مرکز سبزوارشناسي از رويش هاست اما اين مرکز بايد برنامه مدون سالانه براي فعاليت هايش داشته باشد. مرکز بايد توليدات مختلف (کتاب، نشريه، فيلم، مستند، موسيقي، پويانمايي و غيره) و قابل توجهي براي شناسايي سبزوار در سطح ملي و حتي جهاني داشته باشد. چه جايي بهتر از مرکز سبزوار شناسي براي معرفي شهرستان؛‌ بنابراين مرکز بايد بداند که وظيفه سنگين و خطيري دارد.

 

- خانه موزه شهيد فرومندي

خانه موزه شهيد فرومندي افتتاح شد اما فعال نشد. کمترين اميدي که به اين خانه موزه داشتيم آن بود که لااقل درش باز باشد. اميد داشتيم که اين خانه موزه مقدمه اي باشد براي راه اندازي کتابخانه تخصصي دفاع مقدس در شهرستان که مسئولان مختلف از جمله اعضاي شوراي شهر وعده اش را داده بودند. اميد داشتيم که اين خانه موزه مقدمه اي براي پيگيري و ساخت فرهنگسراي آزادگان باشد که حدود دو سال پيش با حضور حجت الاسلام ابوترابي کلنگ زني شد. اميد داشتيم که اين خانه موزه مقدمه اي باشد براي راه اندازي موزه دفاع مقدس که باز هم مسئولان بارها قولش را دادند و درباره اش سخنراني کردند. خانه موزه شهيد فرومندي از رويش هاي سبزوار است هر چند که هيچ کدام از اين وعده و وعيدها عملي نشده است. باشد که شاهد بار نشستن اين قولها هم باشيم تا مسئولان محترم به بدقولي شهره نشوند.

 

- موزه شهر

واقعا جاي موزه اي آبرومند در شهرستان بزرگ سبزوار خالي بود که خوشبختانه اين خلا با راه اندازي موزه شهر برطرف شد. داشتن موزه براي نشان دادن هويت و تاريخ هر شهر و منطقه اي ضروري است. موزه سبزوار قطعا از جمله رويش هاي چند سال اخير است اما اين موزه خيلي غني تر از وضع فعلي بايد باشد. هنوز خيلي از آثار و اشيا‌‌ء مربوط به سابقه کهن و تاريخ پرافتخار سبزوار بايد در موزه به نمايش درآيد. موزه شهر مي تواند به موزه اي غني و نامدار در سطح منطقه و حتي شرق کشور تبديل شود اگر به آن برسيم.

 

- رسانه ها

رسانه (مکتوب و مجازي) نعمت است. شايد مسئولان و برخي افراد ديگر از رسانه ها خوش شان نيايد اما رسانه ها واقعا نعمت هستند. رسانه ها علاوه بر اين که نعمتند از ضروريات جهان امروز هم هستند. هيچ پيشرفت بدون حضور رسانه هاي قوي و فعال صورت نخواهد گرفت. سبزوار در چند اخير رشد و عملکرد قابل قبولي در زمينه رسانه ها داشته است. رسانه ها نعمتند چون انسان به طور ذاتي جوياي آگاهي و دانايي است. آگاهي و دانايي نيز در دنياي امروز بدون وجود رسانه ممکن نيست. وجود رسانه ها ضروري است چون بهترين وسيله پيشگيري از بسياري از اشتباهات، مسائل، مشکلات و معظلات است. بديهي است که پيشگيري بهتر از درمان است. اگر امروز شفاف سازي نکنيم فردا مجبوريم افشاگري کنيم. وجود رسانه ها ضروري است چون بدون رسانه رشد و پيشرفت امکان پذير نيست و يا بسيار سخت و دشوار است. پرداختن به نعمت و ضروري بودن رسانه ها مجال ديگري مي طلبد که در اين مختصر نمي گنجد. واقعا نمي دانيم چرا مسئولان قدر اين نعمت را نمي دانند و هواي رسانه هاي شهرستان را ندارند و يا کمتر دارند.

 

- اقامتگاه بوم‌گردي زعفرانيه

شايد هنوز براي قضاوت کمي زود باشد اما افتتاح امتگاه بوم گردي زعفرانيه نويد خوبي براي گردشگري سبزوار است. متاسفانه تا حالا اقتصاد گردشگري، حوزه مغفول مانده منطقه سبزوار بوده است. در منطقه سبزوار دست کم چهار پنج منطقه گردشگري ديگر مشابه اين مي توان راه اندازي کرد. هنوز براي ظرفيت گردشگري کويري سبزوار هيچ کاري نکرده ايم. مثلا علاوه بر ايجاد اقامتگاه بوم گردي در کوير، جا دارد که بهترين و بزرگترين اردوگاه دانشجويي و دانش آموزي شرق کشور با رويکرد کويري در سبزوار راه اندازي شود. اين اردوگاه قطعا بايد همه امکانات و تجهيزات مطالعاتي، پژوهشي، گردشگري، رفاهي و تفريحي را داشته باشد.

 

يا دانشگاه حکيم سبزواري دانشکده معماري و دانشگاه پيام نور سبزوار رشته مديريت جهانگردي دارد اما هنوز انجمن و تشکل مردمي قوي فعال در حوزه ميراث فرهنگي و گردشگري نداريم. يا... و يا. همه اين ها با مشارکت مردمي و سرمايه گذاري بخش خصوصي امکان پذير است. خيال نکنيم با افتتاح اين اقامتگاه،‌کاري کرديم؛‌ سبزوار در حوزه ميراث فرهنگي و گردشگري 30 - 40 سال عقب است. البته اين بدان معنا نيست که براي پيمودن اين مسير نيز 40 سال زمان لازم است، اگر واقعا دغدغه داشته باشيم و کار کنيم راه 40 ساله را مي شود در 10 يا 15 سال طي کرد. سبزوار هنوز يک پايگاه اينترنتي جامع و فعال براي ميراث فرهنگي و گردشگري ندارد تا چه برسد به کارهاي زيربنايي ديگر؛ راه اندازي سايت جزو ساده ترين و کم هزينه ترين کارهاست. به هر حال ما در حوزه ميراث فرهنگي و گردشگري هنوز شروع نکرديم تا چه برسد که کاري کرده باشيم. بنابراين کارهاي زيادي براي انجام دادن در اين زمينه داريم.

 

- مرکز آفرينش فرهنگي و اجتماعي دانشگاه حکيم سبزواري

رئيس دانشگاه حکيم سبزواري از راه اندزي "مرکز آفرينش فرهنگي و اجتماعي دانشگاه" خبر داده است. دانشگاه حکيم سبزواري با امکانات و ظرفيت هايي که دارد مي تواند منشا توليدات و آفرينش هاي فرهنگي و هنري در منطقه و حتي در سطح کشور باشد. در نهادهاي دولتي و از جمله دانشگاه ها امکانات زيادي هست که متاسفانه راکد و بدون استفاده رها شده است و يا مثلا در طول سال يک بار از آنها استفاده مي شود. اگر مسئولان و مديران اين نهادها و دانشگاه ها با هدف گذاري و برنامه ريزي درست بتوانند از اين امکانات رها شده استفاده کنند تحول بزرگي در فعاليت هاي فرهنگي و هنري هر شهرستان و منطقه اي رخ مي دهد. دانشگاه حکيم سبزواري پشتوانه و عقبه فرهنگي غني اي دارد و مي تواند با همفکري و تعامل با اصحاب فرهنگ و هنر بيرون از دانشگاه کارهاي بزرگي در سطح ملي بکند. بي صبرانه منتظر آغاز به کار اين مرکز و آفرينش هاي فرهنگي و هنري فاخرش هستيم.

 

- تپه باستاني سبزوار

تپه باستاني سبزوار، ميراث فراموش شده شهرستان است. تا حالا دو فصل کاوش نيم بند انجام و آثاري هم از اين تپه کشف شده است که نشان از قدمت و اهميت بالاي آن دارد. اما متاسفانه اوضاع اين ميراث گرانبها اصلا خوب نيست. ديگران ميراثي ندارند و به زور آثار مي تراشند و آن را در سطح ملي و جهاني مطرح مي کنند اما ما چنين ميراث ارزشمندي داريم اما نمي خواهيم و يا نمي توانيم آن را زنده کنيم. تپه باستاني سبزوار از ظرفيت هاي ارزشمند شهرستان در حوزه ميراث فرهنگي و گردشگري است، استفاده از اين ظرفيت براي پيشرفت سبزوار به هنر و عرضه مديريت شهري برمي گردد. هيچ کس با ارزشمندترين ميراث تمدني خويش اين گونه رفتار نمي کند که ما مي کنيم و هيچ جا با بهترين ظرفيت ها و فرصت هاي خود اين طور بي توجه نيست که ما هستيم.

 

- فرهنگسراي امام رضا (ع)

هر چند فرهنگسراي امام رضا هنوز به طور رسمي کارش را آغاز نکرده اما بدن شک از جمله رويش هاي سبزوار است. سبزوار در زمينه زير ساخت هاي فرهنگي کمبودهاي زيادي دارد؛ از جمله کتابخانه مرکزي،‌ پرديس سينمايي، محل دائمي نمايشگاه ها،‌ سالن استاندارد تئاتر،‌ نگارخانه و غيره. اين فرهنگسرا مي تواند بخشي از کمبودهاي شهرستان را در بر طرف کند. براي رفع همين کمبودها بود که دو سال پيش طرح "پرديس جامع فرهنگي بيهقي" ارائه شد. در اين طرح جامع همه نيازهاي فرهنگي هنري شهرستان براي 30 - 40 سال آينده ديده شده است. وقتي سبزوار در حال حاضر اين همه کمبود دارد، وضع شهرستان در دو سه دهه آينده چگونه خواهد بود؟ زماني که هم جمعيت شهرستان بيشتر شده است و هم صحبت از استان شدن مي رود. آيا نبايد از هم اکنون به فکر سه چهار دهه آينده بود؟ برخي مسئولان از جمله شهردار سابق براي تصويب اين طرح در شوراي شهر هم قولهايي داد اما ديگر خبري نشد.

 

مديريت شهري چقدر به فکر آينده شهر است؟ آقاي کرامت رئيس شوراي شهر در مصاحبه اي گفته بود سبزوار در دوره اي کتابخانه هايي با 100 هزار جلد کتاب داشته است؛ آيا بعد از گذشت چند قرن شايسته نيست که اين شهر کتابخانه اي با يک ميليون جلد کتاب داشته باشد؟ رئيس و اعضاي شورا و مديريت شهري براي احياي آن سابقه درخشان و طراحي و ساخت چنين کتابخانه اي چه کردند؟ اگر اراده و بودجه دولتي نيست آيا نمي توانند خيران و واقفان را براي ساخت کتابخانه مرکزي شهرستان پاي کار آورند؟ اين کتابخانه بايد پاسخگوي علمي و پژوهشي کل منطقه سبزوار بزرگ باشد.

 

- بنياد مردمي قدم

مدت زيادي از آغاز فعاليت اين بنياد مردم نهاد نمي گذرد اما در همين مدت کوتاه فعاليت هاي قابل قبولي داشته است، از جمله برگزاري جشنواره و همايشي درباره کوي گلستان. ان شا الله بنياد مردمي قدم، همچنان مردمي باقي بماند و پر انرژي به کارهاي خود ادامه دهد.

 

- انجمن دوست داران طبيعت سبزوار

دکتر بسکي پدر طبيعت ايران همشهري ماست. بنيانگذار مدارس طبيعت در کشور سبزواري است. با اين داشته ها، جا داشت خيلي جلوتر و بيشتر از اين ها به فکر حفظ محيط زيست و طبيعت سبزوار باشيم. انجمن دوست داران طبيعت سبزوار و انجمن قاصدان سبز طبيعت سبزوار از جمله رويش هاي شهرستان در حوزه محيط زيست هستند و تا کنون فعاليت ها و برنامه هايي داشته اند. در کنار کندي، بي حسي و بروکراسي نهادهاي دولتي، اين انجمن ها مي توانند از کنش‌گران موثر و حافظان اصلي طبيعت و محيط زيست منطقه سبزوار باشند.

 

- خانه تعزيه سبزوار

نخستين مقتل فارسي را ملاحسين کاشفي نوشته است. منطقه سبزوار از قديم از کانون هاي اصلي و فعال در حوزه تعزيه و تئاتر بوده است که تعداد بالاي گروه هاي تعزيه در مناطق مختلف شهرستان و کارهاي موفق تئاتري گواه اين امر است. تشکيل خانه تعزيه در سبزوار از رويش هاست اما متاسفانه ما فقط اسمي از آن شنيديم. فقط محرم به محرم مصاحبه اي از مسئول خانه مي خوانيم و همين. خانه تعزيه سبزوار با تکيه بر چنين سابقه و عقبه اي خيلي کارها بايد بکند؛ از فعاليت هاي پژوهشي گرفته تا کارهاي ترويجي و از معرفي تعزيه سبزوار در سطح کشور تا تعامل با شخصيت ها و مراکز ملي در حوزه تعزيه و برگزاري نشست هاي فرهنگي و علمي در اين زمينه. ان شا الله شاهد فعاليت هاي مستمر اين خانه در طول سال باشيم.

 

- صنايع تبديلي

سبزوار بيشتر از آنکه صنعتي باشد منطقه اي کشاورزي و دامداري است. اين موضوع نه تنها نقص نيست بلکه مزيت بزرگي است اگر قدرش را بدانيم. کافي است آثار مخرب و ضررهاي بي شمار شهرها و مناطق صنعتي را در ذهن داشته باشيم. اگر قدر کشاورزي و دامداري بودن منطقه سبزوار را بدانيم و آن را احيا کنيم نيازي به صنعتي کردن سبزوار نخواهيم داشت. وقتي چنين مزيت بزرگي داريم چرا بايد به دنبال صنعتي کردن بيش از اندازه و خارج از قاعده منطقه باشيم و با دست خودمان کاري کنيم که فردا براي حلش در گل بمانيم. اشتباه نشود ما مخالف راه اندازي صنايع مختلف در منطقه نيستيم اما مي توانيم صنايعي را طراحي و جذب کنيم که با همخوان با بافت کلي منطقه و محيط باشد. ساخت صنايعي که بيگانه با بافت و محيط کلي منطقه باشد خسارت زيادي وارد خواهد کرد که جبرانش اگر غيرممکن نباشد لااقل بسيار زمان بر و هزينه بر است. هنر آن است که مزيت هاي نسبي منطقه و شهرستان را بشناسيم و آنها را به فعليت برسانيم. منطقه بزرگ سبزوار، ظرفيت ها و فرصت هاي زيادي در حوزه هاي کشاورزي و دامي دارد اما متاسفانه در دو سه دهه اخير هيچ توجهي بدانها نکرديم. بي توجهي به اين ظرفيت ها بوده است که تا کنون کاري در زمينه صنايع تبديلي در شهرستان نشده است. اگر به ظرفيت هاي منطقه سبزوار در حوزه کشاورزي و دامي پرداخته مي شد، قطعا تا کنون چند کارخانه مواد غذايي با برند ملي داشتيم. اگر به ظرفيت هاي منطقه سبزوار در حوزه کشاورزي و دامي پرداخته مي شد، محصولات توليدي منطقه سبزوار به کارخانه هاي شهرهاي همسايه يا مرکز استان فرستاد نمي شد.

 

اين ها افسوس ها گذشته است که فايده اي ندارد. از رويش هاي خوب دو سه سال اخير، توجه مسئولان و بخش خصوصي شهرستان به صنايع تبديلي است؛ نمونه هايي مانند کارخانه فرآورده هاي لبني "آيسان"، فلفل، کنجد، پنبه، گياهان دارويي و غيره بايد با حمايت مسئولان و مديريت شهري در سطح کمي و کيفي در اندازه هاي استاني و ملي گسترش يابند. سبزوار در چند محصول، رتبه اول را در کشور و استان دارد؛ ظلم بزرگي است که اين محصولات به صورت خام از شهرستان خارج شوند و آن وقت ميانگين بيکاري ما حتي بالاتر از ميانگين کشوري باشد. اگر کمي از صنايع تبديلي منطقه حمايت کنيم تا چند سال ديگر شاهد برندها ملي سبزوار در سراسر کشور خواهيم بود. ان شا الله.

 

- منطقه ويژه اقتصادي

هر چند منطقه ويژه اقتصادي هنوز وجود خارجي ندارد اما مي تواند از رويش هاي مهم منطقه بزرگ باشد.

سبزوار سابقه کهن و درخشاني در حوزه تجارت دارد؛ منطقه ويژه اقتصادي مي تواند تجارت سبزوار را دوباره احيا کند. سبزوار سابقه کهني در تجارت دارد و زماني اين شهر در دوره صفويه با اصفهان که پايتخت کشور بود تبادلات داشت. اما تجارت سبزوار هم متاسفانه مانند ديگر حوزه ها خيلي عقب مانده است. تجارت سبزوار در دوره و سبک قاجاري متوقف شده است. مهم ترين نشانه اين عقب ماندگي، خام فروشي است. محصولات منطقه و حتي به نوعي شرق کشور به صورت خام به تهران، اصفهان و مشهد فرستاده و در اين شهرها با تغييراتي مختصر به توليداتي با ارزش افزوده بالا تبديل مي شوند. به عبارت ديگر زحمتش را ما مي کشيم و سود و اعتبار بالايش را ديگران مي برند. اگر منطقه ويژه اقتصادي راه اندازي و فعال شود، تجارت شهرستان به روز مي شود و رونق مي گيرد. با راه اندازي اين منطقه، مي توان بسياري از محصولات به توليداتي با ارزش افزوده بالا تبديل کرد. اگر اين کارها صورت گيرد منطقه سبزوار بزرگ ديگر اين همه مهاجر و بيکار نخواهد داشت.

 

- تيم هاي ورزشي

ورزش حرفه اي سبزوار در دو سه دهه اخير دو مشکل اساسي داشته است؛ نداشتن حمايت مادي و معنوي و بي ثباتي مديريتي. سبزوار به حق مهد هندبال ايران است اما اين عنوان فقط در حد يک نام مانده است. هندبال سبزوار به خاطر اين دو معضل هيچ وقت نتوانسته به جايگاهي که استحقاقش را دارد، برسد. مثلا تيم هاي هندبال سبزوار در همه دوره ها همين که سر و شکل گرفتند و مي خواستند در سطح ملي عرض اندام کنند به علل مختلف از جمله بي پولي و بي مديريتي منحل شدند. وقتي وضع هندبال شهرستان اين چنين باشد واي به حال ديگر رشته ها و تيم ها. به جرات مي توان گفت که سبزوار در برخي رشته ها مثل هندبال، کشتي، ورزش هاي باستاني و پهلواني، واليبال و يا برخي رشته هاي انفرادي مي تواند در سطح ملي جايگاه بالايي داشته باشد. باور کنيم که سبزوار مهد هندبال ايران است و براي طرح و تحقق آن در سطح کشور اين رشته را تقويت و حمايت کنيم. به نظرم اگر هندبال سبزوار فقط چند سال حمايت شود و ثبات مديريتي داشته باشد، نه تنها در کشور بلکه در سطح جهاني خواهد درخشيد و جزو بهترين تيم هاي جهان خواهد بود.

 

- دفتر سرمايه گذاري سبزوار

دفتر سرمايه گذاري سبزوار از چند سال پيش تشکيل شده و افت و خيزهايي هم داشته است اما اصل وجود چنين دفتري قطعا خير است. هنوز ثمره اين دفتر را در جذب سرمايه ها و سرمايه گذاران براي منطقه سبزوار نديده ايم، ان شا الله در آينده نزديک شاهد برکات دفتر باشيم. نخستين کاري که دفتر بايد در اين زمينه انجام دهد رفع موانع سرمايه گذاري در شهرستان است و همه مي دانيم که بيشتر اين موانع نرم افزاري و اداري است. اقدام بعدي هم معرفي و توجيه مزيت ها و طرح ها به مردم براي جذب سرمايه گذاران استاني و ملي.

بايد منتظر بود و ديد دفتر سرمايه گذاري در دوره مديريت جديد چه اقدامات موثري خواهد داشت.

 

- و... قطعا رويش هاي سبزوار خيلي بيشتر از اين هاست. اين موارد فقط براي نمونه ذکر شد تا مديريت شهري و مسئولان رسمي و دولتي هواي آنها را داشته باشند و مهربانانه تر با آنها برخورد کنند. همچنين با ظرفيت هايي که منطقه سبزوار دارد هنوز بايد منتظر رويش هاي ديگري در حوزه هاي مختلف باشيم.

 

و اما چند نکته ضروري براي ادامه مسير رويش ها:

 

برای مطالعه ادامه این یادداشت هم اکنون روی اینجا کلیک کنید.