حکیم حاج ملا هادی سبزواری میراث ‌دار بزرگ فکر واندیشه وحکمت اسلامی و از چهره‌های کم نظیر حکمای الهی پس از عصر صدرالمتألهین و از معروف‌ترین شارحان و مفسران حکمت متعالیه و عارفی عامل و کم نظیر است که عمر خویش را صرف تهذیب نفس و تحقیق و تحصیل و تالیف در علوم اسلامی کرد.

روز هشت اسفند به نام روز حاج ملاهادی سبزواری نام گرفته است و امسال دانشگاه حکیم سبزواری با همکاری شهرداری و شورای شهر سبزوار همایش نکوداشت حکیم سبزواری را در این روز برگزار خواهد کرد.

رئیس دانشکده الهیات دانشگاه حکیم سبزواری و دبیر علمی این بزرگداشت در گفت وگو با روابط عمومی دانشگاه حکیم سبزواری با اشاره به اینکه جایگاه و ویژگی های فکری حاج ملاهادی را در فلسفه ی ایرانی را امروز می توان در آثار مختلف فلاسفه و حکمای غرب و شرق دید اظهار داشت: به نظر عمده ی صاحب نظران یکی از معتبرترین و معروفترین شارحان حکمت صدرایی حاج ملاهادی سبزواری است.

وی با بیان اینکه در دنیای اسلام ما چند جریان فلسفی مهم داریم تصریح کرد: جریان فلسفی مشایی که شخصیت بارز این جریان شیخ رئیس ابوعلی سینا است، فلسفه اشراق که شیخ شهاب الدین سهروردی سرآمد فکری این جریان است و فلسفه حکمت متعالیه که شخصیت بارز آن ملاصدراست و پس از ملاصدرا با وجود اینکه جریان های دیگر فلسفی نیز وجود داشت، اما غلبه و سیطره جریان فلسفی با تفکر و جریان صدرایی بود.

وی با اشاره به اینکه افراد بسیاری سعی در غنا بخشیدن به این تفکر و مکتب داشتند گفت:ملاهادی سبزواری از جمله شارحان به نام تفکر صدرایی است و یکی از مواردی که می تواند اوج تعمق و تسلط وی بر فلسفه به خصوص فلسفه ی صدرایی را نشان دهد کتاب منطق منظومه ایشان است .

صیانتی با بیان اینکه در حقیقت او در این کتاب یک دوره فلسفه را به نظم درآورده و این کتاب نظم فلسفی است و تا به امروز نیز منظومه حاج ملاهادی سبزواری یکی از منابع مسلم فهم و شرح فلسفه صدرایی به شمار می رود خاطرنشان کرد: ما از حاجی سبزواری به عنوان شارح نام می بریم و نباید منجر به این تفکر شود که او تنها آثار ملاصدرا و دیگر فلاسفه ی گذشته را شرح کرده و به نحوی مقلد فلاسفه قبل خود بوده است.

وی با بیان اینکه حاج ملاهادی سبزواری دارای مکتب مستقلی فلسفه نیست و در اکثر موارد نظریات فلسفی ملا عبدالرزاق لاهیجی و ملاصدرا را تبیین می کند گفت: حاجی سبزواری در دیدگاهها و نظراتش برخی از تفکرات و عقاید ملاصدرا را به نقد و چالش می کشد و در برخی از موارد دیدگاه متفاوت از دیدگاه او دارد و نظرات اختصاصی و مختص به خود را تبیین می کند.

صیانتی با بیان اینکه زندگی حاجی سبزواری، زندگی بسیار قابل توجهی است گفت: حاجی سبزواری با وجود اینکه دارای وضعیت مالی خوبی بوده علاقمند به فلسفه می شود و این علاقه به فلسفه یک علاقه واقعی بوده است و دوستی و حبی که وی نسبت به این علم داشته باعث شده او به مناصب دنیوی پشت کند و هیچگاه مقهور قدرت و شوکت دنیای نشود که دیدار ناصرالدین شاه با حاجی سبزواری و متعجب شدن ناصرالدین شاه از ساده زیستی حکیم سبزواری را می توان دلیلی بر این گفته ها دانست.

رئیس دانشکده الیهات دانشگاه حکیم سبزواری گفت: در تاریخ داریم که حاج ملاهادی برای مدتی برای تذهیب و ریاضت به صورت ناشناس مستخدم مدرسه ی علمیه ای در کرمان شده است و ما می توانیم این ساده زیستی ،وارستگی و شخصیت والای انسانی را هنگامی که در کنار آثار و مکتوبات او می گذاریم به یک شخصیت متفاوت و قابل توجه مخصوص برای شرق شناسان و مستشرقین می رسیم .

وی ادامه داد: نقل و قول های فراوانی از شخصیت های علمی، فلسفی و شرق شناسان درباره ایشان وجود دارد که ازجمله آن می توان به نقل قول “کنت گوبینو” فیلسوف فرانسوى اشاره کرد که در مورد حاجی سبزواری می گویید:” شهرت او به قدرى عالمگیر شده که طلاب زیادى از ممالک هندوستان، ترکیه و عربستان براى استفاده از محضر او به سبزوار رو آورده و در مدرسه او مشغول تحصیل هستند.

سبزوار آرامگاه اسرار - آرامگاه حاج ملا هادی سبزواری عضو هیات علمی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری با بیان اینکه آثار حکیم سبزواری تنوع و گستردگی جالب و زیادی دارد ،گفت: ازجمله این آثار باید به کتاب منظومه و شرح منظومه سبزواری، شناخته شده‌ترین اثر این دانشمند ،رسائل حکیم سبزواری، النبراس فی اسرار الاساس و حواشی بسیاری که بر کتب معروف و شناخته شده نگاشته از جمله حاشیه بر اسفار اربعه، حاشیه بر الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، حاشیه بر کتاب «شوارق» لاهیجی و شرح فارسی بر برخی از ابیات مشکل مثنوی معنوی دارد که همین گستردگی و تنوع آثار نشان از گستردگی حوزه ی مطا لعاتی حکیم و تسلط و وقوف او است.

وی با اشاره به تاثیر گذاری فلسفه حاجی سبزواری در مذهب شیعه نیز گفت: یکی از رموز ماندگاری تفکر شیعه عقل گرایی این اندیشه است به این معنا که ما در تفکر شیعه و تعلیمات ائمه معصومین، آیات قران و تعلیمات مذهب تشیع به عنوان یکی از بزرگترین مذاهب کلامی اسلامی ، همواره تاکید بر تفکر وتعقل و پیروی از استدلال و روش های منطقی کرده است که این امتیاز بسیار مهمی است و ما در بسیاری از فرق مذهبی شاهدیم که تقابلی میان عقل و ایمان روی داده است.

صیانتی گفت: در این منظر اگر به تعالیم و تفکر حکیم سبزواری رجوع کنیم می بینیم که او به عنوان شخصیت اندیشمند شیعه با همین نگاه و تفکر دینی، مذهبی و شیعی خود در مباحث کلامی در مباحث کلامی و فلسفی، برداشت و نفسیر آیات قرانی نشان می دهد ،هیچ ناسازگاری میان اندیشه دینی و اسلامی با فلسفه و اندیشه فلسفی و عقل استدلالی وجود ندارد و این مهم خود بارزترین تاپیری است که حکیم سبزواری در قوت اندیشه دینی و مذهبی ما می تواند داشته باشد.

وی با بیان اینکه امروز به وضوح می توان تاثیر اندیشه و تفکر حاج ملاهادی سبزواری را در حوزه ی فکر و اندیشه مشاهده کرد گفت: امروز آثار و کتب و تحقیقات بسیاری روی آثار حاجی سبزواری صورت می گیرد که هر ساله این مطالعات و پژوهش ها در قالب مقالات چاپ و در همایش های ملی و بین المللی ارائه می شود.

این استاد یار دانشگاه حکیم سبزواری با بیان اینکه رمز ماندگاری حاجی سبزواری غنای تفکر اوست عنوان کرد: شخصیت وارسته و ژرفای اندیشه و تفکر این حکیم و فیلسوف نامی شرق به گونه ای است که تفکر و تعمق در روش استدلالی او امروز در دو بزنگاه فکری و معنوی به کمک ما می آید .

وی با بیان اینکه نخستین ویژگی بارز اندیشه وحاجی سبزواری آزاد منشی و عدم تعصب به دیدگاه های پیشینیان است گفت: دومین ویژگی مهم روش و مسلک حکیم سبزواری وارستگی او در مقام یک اندیشمند است ،به طوری که او هیچگاه اندیشه متعالی خود را آلوده به مطامع دنیوی و جاه و مقام نکرد و این دو ویژگی شاید مهمترین رموز جاودانگی اندیشه و تفکر و سلوک این اندیشمند و فیلسوف سبزواری است.